Województwo warmińsko-mazurskie

Województwo warmińsko-mazurskie
Lokalizacja
Herb
Flaga
Główne informacje
Stolica	Olsztyn
Powierzchnia	24 173,2
Liczba ludności	1 435 000

Województwo warmińsko-mazurskie – czwarte pod względem wielkości województwo, znajdujące się w północno-wschodniej części Polski. Z uwagi na swoje walory przyrodnicze uważane jest za jeden z najpiękniejszych regionów Polski.

Charakterystyka

Województwo warmińsko-mazurskie posiada powierzchnię ponad 24 tys. km kwadratowych. Podział administracyjny: 116 gmin, 19 powiatów. Stolicą województwa jest miasto Olsztyn.

Geografia

Pojezierze Mazurskie

Krajobraz Pojezierza Mazurskiego jest wynikiem działalności lodowca i wód polodowcowych które swym zasięgiem zajęły niegdyś ten teren. W krajobrazie zaznaczają się szczególnie faliste wzniesienia polodowcowe, wzgórza moreny czołowej, duża liczba jezior rynnowych oraz morenowych, a także doliny, którymi kiedyś spływały wody fluwioglacjalne. Taki krajobraz uzupełniony jest wzgórzami kemów, drumlinów, ozów i moren martwego lodu. Północną część Pojezierza stanowi rozległy, płaski teren pokryty iłami oraz mułkami. Natomiast najdalej na południe Pojezierza spotkać można rozciągające się na znacznym obszarze płaskie powierzchnie piaszczyste zwane sandrami – w postaci stożków napływowych naniesionych przez wody wypływające spod topniejącego lodowca.

Klimat

Klimat panujący na Pojezierzu Mazurskim jest dość ostry i sprawia tym samym, że jest to obszar nizinny najzimniejszy w całym naszym kraju. A szczególnym zimnem odznaczają się północno-wschodnie tereny Pojezierza. W okolicy Olecka oraz Gołdapi średnia roczna temperatura powietrza spada poniżej 6 °C.

W regionie Pojezierza Iławskiego oraz nad Zalewem Wiślanym jest cieplej i temperatury są już nieco wyższe, co jest spowodowane łagodzącym wpływem morza. W najchłodniejszym miesiącu roku – styczniu, średnie temperatury wahają się w granicach od –2,5 °C w zachodniej części Pojezierza do –4,8 °C we wschodniej części. Natomiast w miesiącu najcieplejszym – lipcu, wynoszą od 17,6 °C na zachodzie do 17,8 °C w części wschodniej.

Można więc zauważyć postępujący w stronę wschodnią wzrost wpływu na klimat mas powietrza kontynentalnego. Okres kiedy opadów jest najwięcej to czerwiec – sierpień.

Historia

W skład województwa warmińsko-mazurskiego wchodzą następujące regiony historyczno-etnograficzne:

• Powiśle (region kulturowy) – znajduje się w zachodniej części województwa. Zachodni obszar Powiśla natomiast wchodzi w skład województwa pomorskiego
• Ziemia lubawska (będąca częścią ziemi chełmińskiej, region historyczny) – znajduje się w południowo-zachodniej części województwa. Pozostały jej obszar wchodzi w skład województwa kujawsko-pomorskiego.
• Warmia (region historyczny) – znajduje się w północno-zachodniej i centralnej części województwa.
• Natangia (region historyczny) – znajduje się w północnej części województwa. Północny obszar Natangii natomiast wchodzi w skład obwodu kaliningradzkiego.
• Barcja (region historyczny) – znajduje się w północno-wschodniej części województwa. Północny obszar Barcji natomiast wchodzi w skład obwodu kaliningradzkiego.
• Mazury (region kulturowy) – znajduje się w północno-wschodniej, wschodniej, południowo-wschodniej oraz południowej części województwa.
• Kurpiowszczyzna (region kulturowy) – znajduje się w południowej części województwa.

Gospodarka

W województwie warmińsko-mazurskim zarejestrowano w systemie REGON 108 910 podmiotów gospodarczych. Wśród nich dominuje sektor prywatny – 94%. Produkcja sprzedana przemysłu w regionie miała wartość 15,8 mld zł, co daje 11 miejsce wśród 16 województw. Udział sektora prywatnego w produkcji sprzedanej przemysłu to 86%. Wśród ogólnej liczby podmiotów gospodarczych 76,3% zakładów prowadzą osoby fizyczne, 0,7% spółdzielnie, 10,9% spółki prawa handlowego. Zaledwie 0,056% ogółu przedsiębiorstw to przedsiębiorstwa państwowe.

Powiaty

Powiaty województwa warmińsko-mazurskiego

W skład województwa warmińsko-mazurskiego wchodzą następujące powiaty:

Powiaty grodzkie

• 1 – Elbląg
• 2 – Olsztyn

Powiaty ziemskie

• 3 – powiat bartoszycki
• 4 – powiat braniewski
• 5 – powiat działdowski
• 6 – powiat elbląski
• 7 – powiat ełcki
• 8 – powiat giżycki
• 9 – powiat gołdapski
• 10 – powiat iławski
• 11 – powiat kętrzyński
• 12 – powiat lidzbarski
• 13 – powiat mrągowski
• 14 – powiat nidzicki
• 15 – powiat nowomiejski
• 16 – powiat olecki
• 17 – powiat olsztyński
• 18 – powiat ostródzki
• 19 – powiat piski
• 20 – powiat szczycieński
• 21 – powiat węgorzewski

Warto zobaczyć

• Kraina Wielkich Jezior Mazurskich – region z jeziorami, połączonymi siecią kanałów.
• Ełk – w mieście warto zobaczyć zabytkowe budowle, oraz przejechać się Ełcką Koleją Wąskotorową.
• Gierłoż – Wilczy Szaniec, była kwatera Hitlera.
• Giżycko – pruska twierdza Boyen.
• Sztynort nad Jeziorem Sztynorckim – port i Pałac Lehndorffów.
• Popielno – tarpany.
• Mikołajki – znany ośrodek żeglarski.

• Frombork – miasteczko nad Zalewem Wiślanym z zabytkowym Wzgórzem Katedralnym i miejscem ostatniego spoczynku Mikołaja Kopernika.
• Kanał Elbląski – wyjątkowy zabytek techniki jakim są wciąż działające pochylnie, nie ma odpowiednika w Europie.
• Lidzbark Warmiński – nieczęsto kojarzony z Mikołajem Kopernikiem, który mieszkał tu dłużej niż w Olsztynie (gdzie był zarządcą Zamku Kapituły Warmińskiej przez 5 lat). Po powrocie ze studiów w Italii tu zdobywał praktykę lekarską, ale także pomagał wujowi w sprawach administracyjnych i sądowych. Tu napisał wstęp do dzieła swojego życia. Słynny jest też inny mieszkaniec, Ignacy Krasicki, biskup, znany jednak bardziej ze swoich bajek niż działalności duszpasterskiej. Dziś patronuje luksusowemu hotelowi na Podzamczu. Do zwiedzania jest m.in. Zamek Biskupów Warmińskich, mury obronne i układ urbanistyczny, Wysoka Brama, kościoły (Kościół Podwyższenia Krzyża – barokowy, późnogotycka Kolegiata Świętych Apostołów Piotra i Pawła z klasztorem i wikarówką, Cerkiew Świętych Apostołów Piotra i Pawła), Oranżeria Krasickiego, Kolejowa wieża ciśnień, zabytkowe domy przy kilku ulicach.
• Raczki Elbląskie – najniższa depresja w Polsce 1,8 m p.p.m.
• Jezioro Druzno – wyjątkowe w skali kraju, a może i Europy (niekiedy nazywane jest „Polską Amazonią”), swoim wyglądem nie przypomina większości jezior w Polsce. Zdecydowana większość powierzchni tego jeziora porośnięta jest nymfeidami, czyli roślinami o pływających liściach: grzybieniami, grążelem, a także bardzo rzadkim grzybieńczykiem (jest to najdalej na północ wysunięte stanowisko tej rośliny w Europie, rośliny objętej w Polsce ścisłą ochroną gatunkową). Piękno grzybieńczyka najlepiej podziwiać z daleka. W okresie kwitnienia zmienia on kolor jeziora z zielonego na żółty. Całe jezioro jest rezerwatem przyrody. Po jeziorze pływać można jedynie szlakiem Kanału Elbląskiego, zaś obserwować z wieży na końcu ścieżki dydaktycznej.

Warto spróbować

Kuchnia warmińska i mazurska

Wykorzystuje przede wszystkim łatwo dostępne ryby, produkty leśne i produkty rolnicze. Ta smaczna, oparta na kuchni niemieckiej odmiana nie może się obejść bez wędzonej słoniny w papryce, śmietany, świeżego masła oraz przypraw takich jak; majeranek, kminek i kardamon.

Mazurski smak to także świeżo wędzone ryby, najsłynniejsze z nich to węgorze oraz trocie. Specjalnością regionu jest zupa z ryb i raków z dodatkiem ziół i brzozowej kory. Warto także spróbować zapiekanki ze szczupaka i karmuszki (rodzaju zupy gulaszowej).