Powiat węgorzewski
Powiat węgorzewski - zlokalizowany w północno-wschodniej Polsce, znajduje się w województwie warmińsko-mazurskim. Powstał jako część powiatu giżyckiego, z którym sąsiaduje. Zamieszkiwany przez około 22,5 tysiąca osób.
Położenie
[edytuj]Powiat znajduje się z geograficznego punktu widzenia w Krainie Wielkich Jezior Mazurskich i zlewni Węgorapy. Teren raczej płaski z niewielkimi morenowymi wzniesieniami, zalesiony szczególnie w okolicy Karłowa, Mamerek, Pozedrza, Kut, Mniszek i Skalisza. Areał regionu to 693,43 km² co czyni go najmniejszym w województwie.
Przez powiat przebiegają droga krajowa 63 (ma swój koniec przy granicy z obwodem kaliningradzkim w wiosce Rudziszki) i DW 650 (Stara Różanka - Srokowo - Węgorzewo - Banie Mazurskie - Gołdap).
Historia
[edytuj]Ziemia węgorzewska
[edytuj]Terminem „ziemia węgorzewska” określa się obszar powiatu Angerburg z lat 1818–1945, a także tereny dawnych powiatów gierdawskiego i darkiejmskiego, które w 1945 roku zostały przyłączone do Polski – łącznie to teren o powierzchni 1123 km². Obecny powiat węgorzewski wskutek reform administracyjnych z 1954 i 1999 roku ma znacznie mniejszą powierzchnię – 693 km².
Angerburg
[edytuj]W XIV wieku przez Zakon Krzyżacki zostaje wzniesiony zamek Angerburg, mieszczący siedzibę prokuratorii i mający ochraniać ziemię między Litwą, a Olsztynem (wtedy znanym pod nazwą Allenstein). Rozwijająca się przy zamku osada wkrótce tworzy wraz z nim zespół miejski, będący obecnie Węgorzewem. Wskutek sekularyzacji państwa krzyżackiego w Prusach, prokuratoria w zostaje przekształcona w starostwo w roku 1520. Poprzez różne zawirowania administracyjne Prus Wschodnich władza starostów kilkukrotnie przechodziła zmiany. Pod koniec 1914 i na początku 1915 okoliczne wsie znalazły się na linii frontu wschodniego I wojny światowej – miała tu miejsce bitwa nad jeziorami mazurskimi. W czasie II wojny światowej obok Pozezdrza wybudowana została kwatera Himmlera. Równolegle do budowy ważnego centrum dowodzenia Wilczy Szaniec w Mamerkach prowadzono ważny projekt, gdzie stanąć miała Kwatera Naczelnego Dowództwa Wojsk Lądowych III Rzeszy. Po zakończeniu wojennych zmagań powiat przechodził kilka reform wprowadzanych przez PRL-owski system, aż ostatecznie w 2002 roku przybrał swój obecny kształt.
Zabytki
[edytuj]- Węgorzewo (Zamek krzyżacki, Muzeum Tradycji Kolejowej, Muzeum Kultury Ludowej, Park Helwinga, Kościół św. Piotra i Pawła)
- Mamerki (Kanał Mazurski, bunkry, most kolejowy, przystań)
- Radzieje (bunkier gen. Lammersa, zabytkowy kościół)
- Sztynort (pałac z mauzoleum rodziny Lehndorff, ruiny herbaciarni, kaplica parkowa, Most Sztynorcki, rezerwat przyrody)
- Okowizna (pałac, cmentarz poniemiecki)
- Pozezdrze (kwatera Himmlera, zabytkowy kościół)
- Nowa Guja (ruiny dworu, rezerwat przyrody Jezioro Siedmiu Wysp)
- Dwory w Klimkach, Łęgwarowie i Dąbrówce Małej, zespół pałacowo-parkowy w Więckach oraz cmentarze pierwszowojenne w okolicach Zabrostu i Olszewa Węgorzewskiego
Dworzec kolejowy Węgorzewo
Zamek krzyżacki w Węgorzewie
Kościół w Pozezdrzu
Pałac w Sztynorcie
Śluza w Przerwankach
Bunkry w Mamerkach
Zabrost Wielki
Rezerwat Piłackie Wzgórza
Klasycystyczny pałac w Więckach
Elektrownia wodna w Ołowniku
.jpg)
Gospodarka
[edytuj]Główną rolę w ekonomii regionu dalej stanowi rolnictwo, turystyka i usługi. Bezrobocie rejestrowane w powiecie węgorzewskim wynosiło w 2022 roku 13,8%. Wynagrodzenia odbiegały od przeciętnej pensji dla całej Polski o około 20%. W skali województwa wyniki te są jednak bardzo przyzwoite. Warto zaznaczyć, że praktycznie nieobecne są duże zakłady przemysłowe, a warunki ku ich ewentualnej budowie nie są zbyt sprzyjające. Całkiem sporo bo ponad pół tysiąca osób wyjeżdża do pracy poza granice powiatu.
Komunikacja
[edytuj]Powiat niekoniecznie należy do grona posiadających dużą sieć drogową. Warto nadmienić jednak, że znajduje się przy granicy państwa i transport opiera się w nim na dwóch osiach: północ-południe (DK 63), wschód-zachód (DW 650). Dla rowerzystów działa około 35 km oznakowanych tras rowerowych - głównie te w ramach Green Velo. Od wielu lat trasa kolejowa Gołdap - Węgorzewo i Giżycko - Węgorzewo jest nieczynna, dlatego planując podróż pociągiem najlepiej udać się w okolice Rucianego-Nidy lub Korsz i stamtąd przesiąść się np. do autobusu.