W latach 1818-1948 na terenie obecnego województwa warmińsko-mazurskiego, istniał powiat lubawski poprzednik obecnego powiatu nowomiejskiego. Powiat powstał 1 kwietnia 1818 na terenie Prus Zachodnich. Był jednym z najrdzenniejszych polskich powiatów (o wskaźniku 96,6% ludności polskiej). Mimo że nazwa powiatu wywodzi się od miasta Lubawy, ośrodkiem administracyjnym było ważniejsze pod względem społeczno-gospodarczym Nowe Miasto Lubawskie (dawniej Nowe Miasto nad Drwęcą). Urzędował tu landrat pruski.
Na mocy traktatu wersalskiego z 28 czerwca 1919 powiat został przyłączony do Polski. Polskie władze przejęły powiat 19 stycznia 1920. W okresie międzywojennym powiat lubawski należał do województwa pomorskiego z siedzibą w Toruniu i był powiatem przygranicznym (na odcinku ok. 100 km). Również po II wojnie światowej przejściowo (do 1950 roku) podlegał władzom w Bydgoszczy. Na krótko, siedzibą powiatowej rady ludowej przejściowo została Lubawa, jako najsilniejszy ośrodek polski.
W 1948 zmieniono nazwę powiatu na powiat nowomiejski, który w 1950 przeniesiono do województwa olsztyńskiego (po raz pierwszy w dziejach Lubawy i Nowego Miasta Lubawskiego, miasta te podlegały pod Olsztyn). W 1975 roku, w związku z nową reformą administracyjną (utworzenie 49 województw i likwidacja powiatów), oba silnie ze sobą związane miasta rozdzielono przez nowe województwo olsztyńskie i województwo toruńskie.
Rynek w Nowym Mieście LubawskimRuiny sanktuarium maryjnego i klasztoru reformatów w Łąkach Bratiańskich.
Ruiny zamku kapituły chełmińskiej w Kurzętniku.
Pozostałości budowli obronnych (mury, baszta, fosa) w Nowym Mieście Lubawskim.
Bazylika w Nowym Mieście Lubawskim (m.in. figura Matki Bożej Łąkowskiej, malowidła gotyckie, barokowe, gotycka grupa Dźwiganie Krzyża, gotycki nagrobek Kunona von Liebensteina, kaplica Działyńskich, renesansowe i barokowe ołtarze).
Ruiny zamku w Bratianie.
Założenie urbanistyczne Kurzętnika.
Kościół parafialny, wiatrak holenderski i muzeum w Łąkorzu
Drewniane kościoły w Szwarcenowie, Boleszynie i Tylicach
Gospodarka powiatu nowomiejskiego reprezentowana jest przez rolnictwo oraz przemysł. Dominującą gałęzią przemysłu jest przemysł drzewny, głównie meblarski i wyrobów stolarskich, w tym galanterii drzewnej, stolarki budowlanej oraz tartaczny. Największe firmy tej branży to Szynaka Meble, ORiSTO, Jawor-Parkiet oraz DOORSY. Kolejną wyróżniającą się gałęzią przemysłu jest przemysł metalowy oraz związany z przetwarzaniem materiałów z tworzyw sztucznych reprezentowany przez firmę Expom, Lüttgens Polska.
Według danych z roku 2013, stopa bezrobocia w powiecie wynosiła 23,6% (przy liczbie ludności wynoszącej 44 265 osób).
Na terenie powiatu znajduje się słabo rozwinięta sieć miejsc noclegowych. Najwięcej punktów noclegowych znajduje się w Nowym Mieście Lubawskim i w pobliżu głównych atrakcji powiatu.
