Litwa

Litwa Lietuva
Flaga
Lokalizacja
Informacje
Stolica	Wilno
Ustrój	republika
Waluta	euro (€)
Strefa czasowa	UTC +2 – zima UTC +3 – lato
Powierzchnia	65 200 km²
Liczba ludności	2 860 002
Język urzędowy	litewski
Kod telefoniczny	+370
Kod samochodowy	LT

Litwa (lit. Lietuva [ˈliɛtʊvaː]) – państwo w Europie, jedno z państw bałtyckich; graniczy od zachodu z Rosją (obwodem królewieckim), od południowego zachodu z Polską, od wschodu z Białorusią, od północy z Łotwą. Od zachodu ma wybrzeże z Bałtykiem.

Charakterystyka

Geografia

Litwa jest nizinnym krajem z najwyższym szczytem Aukštojo kalnas (Góra Auksztocka) o wysokości 294 m n.p.m. Wybrzeże morskie jest przeważnie niskie i wyrównane, wnętrze kraju zaś nizinne z licznymi formami polodowcowymi. Wzniesienia w północno-zachodniej części kraju obejmuje Wysoczyzna Żmudzka, a w południowo-wschodniej Wysoczyzna Miednicka.

Klimat

Klimat umiarkowany, średnia temperatura roczna wynosi 6,8°C. Temperatura w lipcu wynosi 17,3°C, a w styczniu –3,8°C.

Historia

Tereny Litwy od najdawniejszych zamieszkiwały różne ludy koczownicze. Około III i II tysiąclecia p.n.e. na tereny litewskie przybyły ludy indoeuropejskie, a wśród nich Bałtowie, będący przodkami Litwinów, Łotyszy i wymarłych Jaćwingów. W V w. n.e. zaczęły kształtować się regularne związki plemienne wśród Litwinów, a około XIII i IX wieku rozpoczęto wnoszenie pierwszych dużych grodzisk. W roku 1047 Litwa zostaje zajęta przez księcia ruskiego Jarosława Mądrego. W wyniku najazdu wraz z Jaćwieżą (krajem Jaćwingów) państwa te stały się lennikami książąt połockich. Jednak w 1183 r. nastąpił przełom, a Litwini wyruszyli na podbój swoich ciemiężców i innych plemion bałtowskich. Początek XIII wieku przyniósł rozbitemu państwu wiele niekorzystnych zdarzeń. Kraj pomimo pokoju z Niemcami z Łotwy, został zaatakowany, najpierw przez Zakon Kawalerów Mieczowych (w 1202 r.), a potem przez Krzyżaków, którzy po wybiciu blisko spokrewnionych z Bałtami Prusów, rozpoczęli walkę z Litwinami, Żmudzinami, Kurlandczykami i Łotyszami. Plądrowali oni ich ziemie (w tym Litwę), aż do lat 50. XIII w. Zakony te dopuściły się w ten sposób złamania zakazu religijnego, jakim były krucjaty na kraje chrześcijańskie. Niestety pomimo przyjęcia chrześcijaństwa przez pierwszego króla Litwy - Mendoga, naród odrzucił nową religię, co mogło posłużyć za pretekst dla zakonników. W końcu doszło do ostatecznego zwycięstwa, ale później Bałtowie byli wielokrotnie najeżdżani aż do początku XV wieku. W międzyczasie jednak doszło do zawiązania sojuszu z Polską, który doprowadził do zjednoczenia obu państw w 1385 roku, po podpisaniu unii w Krewie. W trakcie jego zawiązywania władcą Polski był Władysław Jagiełło, a na Litwie książę Witold Kiejstutowicz. Niestety niedługo później książę zmarł, a w jego miejsce szlachta ogłosiła Świdrygiełłę (brata Jagiełły). Dzięki pomocy Polaków został on koronowany na drugiego króla Litwy, a pierwszego po wieloletniej przerwie. Później od 1444 roku, przez wieki unia polsko-litewska posiadała wspólnych władców, którzy w 1569 r. stworzyli Rzeczpospolitą Obojga Narodów, stanowiącą jeden zwarty twór państwowy Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Państwo to istniało do 1795 r., kiedy to doszło do jego rozbioru pomiędzy Prusy, Austrię i Rosję. Tereny dzisiejszej Litwy stały się wówczas częścią składową Imperium Rosyjskiego, w którym funkcjonowały do 1812 r., kiedy Litwę wyzwoliły wojska napoleońskie i wskrzeszono wówczas Wielkie Księstwo Litewskie. Niestety prędka klęska Napoleona sprawiła, że w wyniku kongresu w Wiedniu, w 1815 ziemie te ponownie włączono do Rosji.

W połowie lutego 1918 r. tuż po zakończeniu I wojny światowej Taryba (Litewska Rada Państwowa) ogłosiła niepodległość Litwy. W roku 1939 doszło do wybuchu II wojny światowej, która rozpoczęła się agresją III Rzeszy i ZSRR na Polskę, ale także Litwę oraz Łotwę. Wkrótce państwo zajęła 150 000 armia sowiecka, która rozpoczęła swe działania od grabieży i wywozów ludności do obozów pracy na Syberii. W roku 1941 niedawny sojusznik ZSRR złamał pakt o przyjaźni, wkraczając na ziemie sowieckie. Pomimo zmiany okupanta i wprowadzenia niektórych przywilejów ludność litewska była wraz z litewskimi Polakami i Żydami pacyfikowana przez kolaborantów oraz specjalne policje nazistowskie. W ich wyniku w latach 1941-1944 zamordowano ponad 170 tysięcy osób, w tym prawie 2/3 stanowili Żydzi. Przez klęskę III Rzeszy wkrótce Litwa została ponownie zajęta przez ZSRR, który utworzył na jej terenie Litewską Socjalistyczną Republikę Radziecką. Państwo zostało ograniczone wieloma zakazami, co częściowo przyczyniło się do rozpoczęcia działalności zbrojnej przez tzw. Leśnych Braci, będących partyzantką litewską, walczącą ze Związkiem Radzieckim. Wkrótce w 1953 r. musieli oni złożyć broń, choć spotykano także pojedyncze oddziały w latach sześćdziesiątych. Litewska Socjalistyczna Republika Radziecka przestała istnieć faktycznie po 11 marca 1990 roku, gdy Rada Najwyższa Litewskiej SRR wydała deklarację niepodległości, a pierwszym krajem, który ją wówczas uznał była Islandia. Aż do sierpnia 1991 roku – kiedy to niepodległość tego kraju uznały wszystkie kraje członkowskie NATO i Unii Europejskiej. W 2004 roku państwo stało się członkiem Unii Europejskiej i NATO. Z kolei w 2009 państwo obchodziło swoje tysiąclecie, a w 2015 stało się członkiem strefy euro.

Gospodarka

W 2015 r. Litwa była 22. gospodarką Unii Europejskiej pod względem wielkości PKB w parytecie siły nabywczej i 86. gospodarką świata. Ponadto Litwa jest największą gospodarką wśród krajów nadbałtyckich, a w przyszłości wyprzedzi sąsiednią Białoruś. Co ciekawe kraj posiada bardzo szybkie tempo wzrostu PKB (2000 r. - 4,1%, 2005 - 7,6%, 2015 - 1,1 %, 2020 - 1%).

Pomimo, iż usługi stanowią największy udział w gospodarce (42%), to jest to nadal państwo rolniczo-przemysłowe. Rolnictwo charakteryzuje się największą powierzchnią uprawną i najkorzystniejszymi warunkami glebowymi, spośród wszystkich państw nadbałtyckich. Obejmuje ono uprawę zbóż, ziemniaków, buraków cukrowych, buraków pastewnych i lnu. Przemysł to głównie przetwórstwo, ale także przemysł spożywczy, przemysł lekki, materiałów budowlanych oraz przetwórstwa drzewnego.

Przygotowania

Mapy

W niektórych sklepach w Polsce i na Litwie można kupić tanio mapę danego miasta.

Wizy

Obywateli państw członków Unii Europejskiej, w tym Polski, wizy nie obowiązują. Podczas pobytu warto mieć przy sobie ważny dowód osobisty lub paszport na wypadek konieczności potwierdzenia tożsamości.

Wymiana waluty

Niemal w każdym kantorze (w Polsce i na zachodzie Litwy) można wymienić polskie złotówki na euro.

Rozmówki

90% Litwinów ma opanowany chociaż jeden obcy język i połowa ponad dwa (zwykle bywa to rosyjski, polski lub angielski). Większość młodych Litwinów (szczególnie w miastach) umie biegle rozmawiać po angielsku, więc w przypadku zabłądzenia chętnie pomogą i wskażą właściwą drogę. Gorzej sprawa wygląda w hotelach. O ile porozumieć się tu w języku angielskim można bez problemu, to jednak Litwini nie odzywają się po polsku.

Wskazane jest przed podrożą nauczyć się chociaż kilka słówek grzecznościowych. Oto kilka najbardziej przydatnych:

Tak – Taip

Nie – Ne

Nie, dziękuję – Ne, ačiū

Dzień dobry! (rano) – Labas rytas!

Dzień dobry! – Laba diena!

Dobry wieczór! – Labas vakaras!

Cześć!(mniej oficjalnie) – Labas! lub Sveikas!

Do widzenia! – Viso gero!

Cześć!(pożegnanie) – Iki!

Do zobaczenia! – Iki pasimatymo!

Dziękuje! – Ačiū!

Smacznego! – Skanaus!

Co słychać? – Kaip sekasi?

Więcej przydatnych słówek i wyrażeń znajdziecie w internetowym słowniku pod adresem: http://www.lietpol.pl/slownik.html

Dojazd

Samolotem

Liczne połączenia lotnicze, w tym stałe połączenie Wilno – Warszawa obsługiwane przez PLL LOT.

Koleją

Litwa posiada nie taką gęstą sieć linii kolejowych, jak np. Polska. Długość wszystkich linii kolejowych wynosi ok. 2000 km.

Samochodem

Dwie najważniejsze drogi z Polski przekraczają granicę państwa w Budzisku i w Ogrodnikach.

Drogi na Litwie są dobrze utrzymane, jednak wiejskie drogi mogą być często drogami gruntowymi.

Autobusem

Warszawa ma stałe, codzienne połączenie autobusowe z Wilnem.

Statkiem

https://laive.ltLaive.lt Keltai.eu

Podział administracyjny

Podział administracyjny Litwy

Miasta

Na Litwie istnieją 103 miasta (po litewsku – l.poj. miestas; l.mn. miestai). Miasto zostało zdefiniowane przez litewski parlament jako obszar o zwartej zabudowie liczący >3000 mieszkańców, gdzie dwie trzecie ludności znajduje zatrudnienie poza rolnictwem. Miejscowości które liczą <3000 mieszkańców ale posiadają historyczne prawa miejskie, również posiadają status miasta. Najstarszym litewskim miastem jest Kłajpeda, która otrzymała prawa miejskie w 1257. Większość litewskich miast to miasta małe, tylko 6 liczy >50 tys. mieszkańców, a tylko 2 więcej niż 200 tys. Z kolei aż 65 ma <10 tys. mieszkańców. Dla porównania, prawie 70 lat wcześniej istniało tylko 1 miasto z ludnością >100 tys., 3 miasta z ludnością 20÷50 tys. i 2 miasta z ludnością 10÷20 tys. Obecnie największym miastem i stolicą zarazem jest Wilno, liczące >500 tys. mieszkańców. Według spisu ludności z 2001 w miastach żyło 66,7% mieszkańców Litwy.

• Wilno – stolica
• Druskieniki – jedno z najwspanialszych litewskich uzdrowisk
• Kowno
• Kłajpeda
• Szawle
• Poniewież
• Mariampol
• Połąga
• Olita
• Możejki
• Janów
• Uciana
• Telsze
• Kiejdany

Ciekawe miejsca

• Troki – duży zamek, rekonstrukcja z XX wieku dawnego zamku gotyckiego według domniemanego wyglądu
• Szawle – Góra Krzyży
• Rumszyszki – największy skansen litewski, jeden z większych w Europie
• Nida

Obiekty z listy światowego dziedzictwa UNESCO

• Mierzeja Kurońska (wspólnie z Rosją)
• Stanowisko archeologiczne w Kiernowie (Kernave)
• Stare Miasto w Wilnie
• Tzw. Południk Struvego (wpis transgraniczny wraz z Białorusią, Estonią, Finlandią, Łotwą, Mołdawią, Norwegią, Rosją, Szwecją i Ukrainą)

Język

Językiem urzędowym jest język litewski. Na Litwie w pewnych rejonach żyją również Polacy (235 000) i Rosjanie (220 000). W niektórych restauracjach oraz w miastach może też pomagać język angielski, nad morzem też czasami niemiecki, szczególnie w Neryndze.

Zakupy

Ceny podobne jak w Polsce. Pamiątki z Litwy to m.in. naszyjniki czy inna biżuteria z bursztynu oraz ikony.

Gastronomia

Bigos pochodzi z Litwy. Na Litwie też można jeść pierogi. Ceny w wielu punktach gastronomicznych są niższe niż w Polsce.

Noclegi

Za grosze

Pola namiotowe – ich sieć jest nierównomiernie rozłożona. Najwięcej jest nad Morzem Bałtyckim, pojedyncze wokół stolicy (przedmieścia Wilna, Troki), w rejonie Druskiennik, niewielki kemping jest również w Kownie.

Bezpieczeństwo

Litwa jest państwem bezpiecznym. Zagrożenie przestępczością na Litwie jest mniej więcej na tym samym poziomie co w Polsce. Kłopotem na wsiach na Litwie mogą być pijani kierowcy.

Kontakt

Telefon

Kod kierunkowy do Litwy: 00370.

Internet

Kafejki internetowe można znaleźć w każdym mieście. Na terenach wiejskich, gdzie nie znajduje się kafejka internetowa, czasem biblioteka może okazać się dobrym miejscem do sprawdzenia szybko informacji. Ceny wahają się w stosunku do miejsca, zazwyczaj między 2-3 EUR za godzinę. Skorzystanie z internetu w bibliotekach jest bezpłatne.

Przedstawicielstwa dyplomatyczne

Przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane na Litwie

Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Wilnie

ul. Smėlio 20A, LT-10323 Wilno

Telefon: +370 52 19 47 00

Fax: +370 52 19 47 47

Strona www: https://www.wilno.msz.gov.pl/pl

E-mail: vilnius.embassy@msz.gov.pl

Przedstawicielstwa dyplomatyczne akredytowane w Polsce

Ambasada Republiki Litewskiej w Warszawie

Al. Ujazdowskie 14

00-478 Warszawa

Telefon: +48 22 625 34 10

Fax: +48 22 625 34 40

Strona www: http://www.pl.mfa.lt/pl/pl/

E-mail: amb.pl@urm.lt

---