Homel

Homel Гомель
Herb
Mapa
Informacje
Państwo	Białoruś
Region	Obwód homelski
Powierzchnia	139,77 km²
Wysokość	138 m n.p.m.
Ludność	501 100
Nr kierunkowy	+375 232(2)
Kod pocztowy	246xx, 247xxx

Pałac Homlski pod rządami księcia Paskiewicza

Homel (białoruski/rosyjski: Го́мель) to drugie co do wielkości miasto na Białorusi (około 500 000 mieszkańców) i stolica obwodu homelskiego.

Charakterystyka

Homel to drugie co do wielkości miasto na Białorusi i jeden z głównych ośrodków edukacyjnych kraju. Współczesna historia Homla jest w dużym stopniu zorientowana na tragedię w Czarnobylu, ponieważ po wypadku miasto zostało poważnie napromieniowane, a większość mieszkańców nadal pamięta to wydarzenie jako punkt zwrotny w swoim życiu. Historia miasta jest silnie związana z rozwojem kultury słowiańskiej na tym terenie, gdyż powstało ono pod koniec X wieku na ziemiach wschodniosłowiańskiego związku plemiennego Radimiczy i wchodziło w skład Rusi Kijowskiej, późniejszego Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rzeczpospolita Obojga Narodów. Ponieważ Homel jest położony na strategicznej drodze z północy w kierunku Morza Czarnego, Gomel był często najeżdżany przez armie ze wschodu i zachodu, ale pomimo najazdów miasto zyskało znaczące wpływy kulturalne ze strony carskiej Rosji, Polski, Ukrainy i Europy Zachodniej, ponieważ było na ważnym szlaku handlowym prowadzącym do Morza Czarnego.

Dziś najciekawszym miejscem do odwiedzenia w Homlu jest otaczający go pałac i park. Usytuowany na wzgórzu nad rzeką Soż, pałac stanowi serce miasta, skąd rozciąga się reszta centrum miasta w kształcie trójkąta wyznaczonego przez dwie główne ulice: Lenina i Sowiecką. Jak większość białoruskich miast, Gomel doznał poważnych zniszczeń podczas II wojny światowej, a dzisiejszy kształt miasta został niemal w całości zbudowany po wojnie. Mimo to stary pałac jest odnawiany zgodnie z przedwojennym wyglądem i dziś stoi przypomnienie, że nie ma bomb i broni, która byłaby w stanie zniszczyć jego historię i znaczenie.

Historia

Na prawym brzegu rzeki Soż w epoce żelaza funkcjonowało gród, na którego miejscu w X–XI w. wybudowano kolejny gród obronny, który należał do Rusi Kijowskiej. W XII wieku gród leżał w granicach księstwa czernihowskiego. W XIII wieku Homel nawiedzili Mongołowie, a w XIV wieku wszedł w granice Wielkiego Księstwa Litewskiego. Król Polski Kazimierz Jagiellończyk podarował gród ruskiemu księciu Siemionowi Możajskiemu, który w 1500 r. zdradził Rzeczpospolitą i przyłączył Homel do Księstwa Moskiewskiego. 35 lat później hetman Radziwiłł odzyskał miasto i włączył je do Rzeczypospolitej. W czasie wojen z Kozakami i Moskwą wielokrotnie zdobywany i odbijany. Po rozejmie andruszowskim w 1667 r. trafił w ręce Polaków. Po kilku latach lokowany na prawie magdeburskim. Starostwo homelskie było duże i zamożne; w XVII oraz XVIII wieku dzierżawiły je rodziny Sapiehów i Czartoryskich. Po I rozbiorze Polski w 1772 r. Homel został przyłączony do Rosji jako miasto powiatowe guberni białoruskiej. Z rąk carów miasto przyznawano w posiadanie wybitnym feldmarszałkom za zasługi wojenne jak np. Iwanowi Paskiewiczowi. Od 1897 do 1913 populacja miasta się potroiła. Homel był wówczas znaczącym ośrodkiem przemysłowym i liczył 104 500 mieszkańców. Stał się także konkurencyjny dla stolicy guberni - Mohylewa. W styczniu 1919 Homel został zajęty przez bolszewików. W mieście wybuchł bunt, który został stłumiony przez nowe władze radzieckie. Od 1926 część radzieckiej Białorusi. W dwudziestoleciu międzywojennym bolszewicy zamknęli świątynie katolickie i prawosławne, a Las Szczakatowski uczynili cmentarzyskiem kilku tysięcy ofiar wielkiego terroru. Od sierpnia 1941 do listopada 1943 miasto znajdowało się pod okupacją Niemiec. Po II wojnie światowej zniszczone miasto odbudowano w stylu socrealizmu. Szczyt rozwoju przypadł na lata 60. i 80. Od 1991 Homel stanowi część niepodległej Białorusi.

Język

Rosyjski lub białoruski.

Dojazd

Samolotem

Do lutego 2011 1 Międzynarodowy Port Lotniczy Homel (IATA: GME) obsługiwał codzienne regularne loty samolotów AN-24 z Mińska i Królewca. Obecnie nie ma żadnych lotów. Gomelavia Airlines obsługuje loty czarterowe i cargo.

Koleją

Pociągi przejeżdżają przez 2 stację kolejową Homel, do której można dojechać z wielu miast Białorusi, Rosji i Ukrainy. Do Homla można dojechać pociągami dalekobieżnymi z Mińska, Moskwy (przez Smoleńsk lub Briańsk), Petersburga, Grodna, Brześcia, Połocka (przez Witebsk), Królewca, Szczoru, Czernihowa, Adlera (przez Woroneż). Ciągane wagony bezpośrednie kursują z Wołgogradu, Adlera (przez Charków), Murmańska, Czelabińska, Irkucka. Ponadto przejeżdżającymi pociągami (sezonowymi lub całorocznymi) Homel jest połączony, oprócz wymienionych miast, z Odessą, Symferopolem, Kijowem, Anapą, Eupatorią, Kisłowodzkiem, Dnieprem, Chersoniem i Teodozją.

Samochodem

Autostradą białoruską M8 można dojechać od północy i południa, a od zachodu i wschodu autostradą M10. Dla podróżnych z południowej i środkowej Polski najwygodniejsza będzie druga opcja, wymagająca przejazdu granicy w Kukurykach lub Terespolu. Z samego Brześcia do Homla droga powinna zająć około 6 godz. 45 min.

Autobusem

3 Dworzec autobusowy Homel obsługuje zarówno ruch podmiejski, jak i międzymiastowy. Linie autobusowe łączą miasto ze wszystkimi ośrodkami regionalnymi republiki z wyjątkiem Grodna, a także ze wszystkimi miastami regionu. Trasy międzynarodowe realizowane są do miast: Czernihów, Kijów, Dniepr, Truskawiec, Moskwa, Brześć, Kursk, Orzeł, Nowozybków, Klimowo, Klinice, Brema, Frankfurt nad Menem, Tyraspol, Połtawa, Charków, Mikołajów.

Komunikacja

Homel posiada rozbudowaną sieć autobusową i trolejbusową oraz marszrutki kursujące po stałych liniach. Zakup biletów jest możliwy na większości przystanków oraz u kierowców autobusów. Trolejbusy jeżdżą na 30 liniach, głównie na przystanki Tiechnićeskij uniwiersitiet, Hidropriwod, Sołniećnaja, Mikrorejon „Klionkowskij” i Wakzał (dworzec kolejowy). Od 2023 r. cena za jeden przejazd wynosi 80 kopiejek.

Warto zobaczyć

• 1 Pałac Rumiancewów i Paskiewiczów - wybudowany w miejscu drewnianego zamku, w latach 1777–1796, w stylu klasycystycznym. Za projektem obiektu stał polski architekt Adam Idźkowski. Pałac był wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany przez Paskiewiczów. W latach 1919–1920 przekształciła go władza radziecka mieszcząc w nim muzeum krajoznawczo-przyrodnicze działające do dziś. Ciekawostką jest fakt, że od 1842 do 1922 przed pałacem stał wywieziony z Warszawy pomnik księcia Józefa Poniatowskiego, dziś ulokowany w Warszawie.
• 2 Sobór Świętych Piotra i Pawła - ufundowana przez Nikołaja Rumiancewa, została zbudowana w latach 1809–1819 w stylu klasycystycznym. Pierwotnie stała na cyplu, stromo opadającym do rzeki. Przez okres komunistyczny mocno zatraciła swój charakter, na szczęście dzięki zabiegom konserwatorów przybrała właściwe kształty. Należy do najważniejszych kościołów w regionie.
• 3 Pomnik Kiryła Turowskiego - upamiętnia myśliciela i pisarza, świętego prawosławnego. Spędził on całe życie w miasteczku Turów, nad Prypecią. Ze względu na mądrość, styl życia i płomienną twórczość literacką bywa nazywany „ruskim Złotoustym”. Choć monument nie wygląda oszałamiająco, warto zawitać tutaj, odpocząć w cieniu drzew i podziwiać okoliczne kamienice czy teatr.
• 4 Teatr Dramatyczny - stanowi jeden z głównych obiektów kulturalnych w Homlu. Powstał w połowie XX wieku i przybrał kształt radzieckiego klasycyzmu. Podkreślać mają go m.in. sześciokolumnowy portyk. Gmach jest ozdobiony licznymi rzeźbami, a jego wnętrze może pomieścić 570 widzów. Stoi przy Pl. Lenina w sąsiedztwie biurowca Biełtelekom.
• 5 Domek Myśliwski - zwany także dworkiem Kruszewskich, jest zabytkowym pałacykiem pochodzącym z XIX wieku. Ulokowany na uboczu starego miasta przy dawnym gmachu homelskiego duchowieństwa. Pełnił niegdyś funkcję zimowej rezydencji Rumiancewów. Dziś w jego wnętrzach swoje ekspozycje posiada Muzeum Historii Miasta.
• 6 Muzeum Wojennej Chwały (музей ваеннай славы) - działająca przy ul. Puszkina placówka posiada obszerne zbiory wystawiane w budynku jak i militarne maszyny widoczne już z ulicy. Sowieckie czołgi, helikoptery, myśliwce, pociągi i stara armata, umundurowanie radzieckie i niemieckie, pociski, ordery czy rekonstrukcje garnizonu z okresu stalinizmu z pewnością zainteresują fanów historii XX wieku.
• 7 Państwowy Teatr Lalek (дзяржаўны тэатр лялек) - miejsce licznie odwiedzane przez dzieci z Homla i okolic. Oprócz ciekawych występów, pod kątem architektonicznym prezentuje się bardzo okazale. Przed budynkiem stoją 2 pomniki bajkowych postaci, a w sąsiedztwie teatru rozciąga się park zwany Pionierskim Skwerem (Піянерскі сквер).

Monaster św. Mikołaja

Wietkowskie Muzeum Staroobrzędowców i Tradycji Białoruskich

• 8 Wieża obserwacyjna - Niezwykła konstrukcja jak na rosyjski pałac: czteropiętrowa wieża z oknami wychodzącymi na brzeg Soża. Zbudowana w latach 1837-42.
• 1 Kompleks parkowy. Paskiewicz założył wokół pałacu park w stylu angielskim. Park podzielony jest stawem na dwie części – południową (z pałacem, katedrą i grobowcem Paskiewiczów) i północną (znajduje się tu park rozrywki i Ogród Zimowy). Obecnie park jest popularnym miejscem rekreacji; są w nim wiewiórki, w stawie pływają łabędzie.
• 9 Kaplica grobowa Paskiewiczów - Efektowny budynek w stylu pseudorosyjskim w południowej części parku.
• 10 Pomnik pierwszego mieszkańca Homla (nabrzeże Soża)
• 11 Oddział Muzeum Staroobrzędowców i Tradycji Ludowych im. F. G. Shklyarova w Homlu - ☎ +375 (232) 74-10-40, +375 (29) 74-88-87. 🕑 10.00-18.00, w poniedziałek nieczynne.
• 2 Park Festiwalowy. Rzeczycka szosa. Powstał latem 2012 roku i zainaugurowano w 870-lecie miasta (8 września). Na terenie parku można zobaczyć wiele nowoczesnych instalacji o tematyce miłosnej, z których wiele powstało według projektów studenckich. Wszystko to wygląda bardzo nowocześnie i stylowo.

Aktywny wypoczynek

• Zespół pałacowo-parkowy. Oprócz muzeum z zachowanymi elementami wyposażenia wnętrz z XIX wieku, mieszczącego się w pałacu Rumiancewa-Paskiewicza, w skład zespołu wchodzą: malowniczy park, do którego można wejść o każdej porze dnia i nocy, zagospodarowany wał Soża oraz staw łabędzi. Dla tych, którzy są przyzwyczajeni do podróży z dziećmi, park zapewnia atrakcje. Tutaj także znajduje się Katedra Świętych Piotra i Pawła. W bezpośrednim sąsiedztwie parku znajduje się regionalny teatr dramatyczny (plac Lenina 1), kawiarnia Avenue (aleja Lenina 3) i Art Cafe (ul. Sowiecka 2), a także stołówka Junost (ul. Lange; w budynku Uniwersytetu Medycznego).
• Centrum historyczne. W trójkącie ulic Alei Pobeda-Sowiecka-Lenin można zobaczyć dobrze zachowaną zabudowę z końca XIX wieku. W sąsiedztwie znajduje się cyrk, muzeum chwały wojskowej (Puszkina 5), muzeum historii Homla (Puszkina 30), galeria sztuki im. G. Ch. Waszczenki (Karpowicza 4) i wiele kawiarni i sklepów.
• Park Festiwalowy. Zajmuje około połowy prostokąta ulica Mieżdugorodnaja – autostrada Rechitskoe – ulica Wołgogradzka – Aleja Października. Wypełniony nowoczesnymi rzeźbami, w większości wykonanymi z metalu. Z centrum można dojechać autobusem lub trolejbusem (wysiąść na przystanku Pałacu Kultury „Festiwalny”). Niedaleko samego Pałacu Kultury znajduje się rzeźba „Kwartet Robotów”, następnie znajduje się park im. Janki Kupały, z którego wejdzie się do parku. W pobliżu stadion piłkarski „Luch” i kościół św. Michała (nieciekawy architektonicznie).
• Rynek. Centralny rynek Homla zajmuje ogromny obszar, ograniczony ulicami Karpowicza-Katunina-Gagarina-Krestyanskaya. W pobliżu znajdują się centra handlowe „Secret” i „Europa”.
• 1 Cyrk. Budynek w kształcie latającego spodka.
• Piłka nożna: FC Homel gra w piłkę nożną w Pierwszej Lidzie, najwyższej klasie rozgrywkowej na Białorusi. Ich 2 Stadion Centralny, mogący pomieścić 14 300 widzów, znajduje się po wschodniej stronie, w pobliżu rzeki. Sezon gry to marzec-listopad.

Zakupy

• 1 Fabryka Cukiernicza Spartak, ul. Sowiecka 63. ✉ ☎ +375232301559; +375232304445. Jedna z dwóch największych fabryk cukierniczych na Białorusi. Oprócz zwykłego asortymentu słodyczy i czekoladek, w sprzedaży znajdują się duże pamiątkowe tabliczki ciemnej czekolady, które można kupić w wielu sieciach handlowych na Białorusi.

Gastronomia

• 1 Backi, ul. Sowiecka 12. Restauracja typu fast food. Pyszna kuchnia białoruska.
• Restauracja Irina, Al. Lenina 33.

Życie nocne

• PLAZA, ul. Sowiecka 66a
• Klub wypoczynkowy „Bravo”, ul. Reczycka
• Nemo Club, ul. Nabierieżnaja 2

Wszystkie kluby w Homlu

Noclegi

• Hotel Homel (obok dworca kolejowego). Ładny pokój, dobra lokalizacja. Personel mówił dobrze po angielsku. 60 USD za osobę.
• Hotel Paradise (Парадиз Отель), plac Privokzalnaya 1 (drugie piętro hotelu Homel), ☏ +375 (232) 77-41-11. Pokoje są całkiem nowe i czyste. Większość personelu mówi bardzo dobrze po angielsku i jest pomocna.

Gdzie dalej

• Mohylew
• Czernihów na Ukrainie