Grodno

Grodno Гродна/Гродно
Herb
Mapa
Informacje
Państwo	Białoruś
Region	Obwód grodzieński
Powierzchnia	142,11 km²
Wysokość	137 m n.p.m.
Ludność	361 115
Nr kierunkowy	+375-15
Kod pocztowy	230000
Strona internetowa

Grodno (biał. Гро́дна, Hrodna; ros. Гродно, Grodno) to miasto w północno-zachodniej Białorusi, stolica obwodu o tej samej nazwie. Grodno jest często uważane za najbardziej europejskie z białoruskich miast, choć pod względem integralności i zachowania środowiska historycznego daleko mu do sąsiedniej Litwy i Polski. Jednak wygląd miasta jest dość nietypowy: kościoły łączą się z charakterystyczną zabudową prowincjonalnego centrum Imperium Rosyjskiego, czego nigdzie indziej – ani na Białorusi, ani poza jej granicami – nie ma czegoś takiego. Również w Grodnie znajduje się unikalna cerkiew Kołoży z XII wieku, jedyny zabytek tutejszej szkoły architektonicznej i jeden z najciekawszych przykładów starożytnej architektury rosyjskiej w ogóle.

Charakterystyka

Grodno położone jest nad Niemnem, zaledwie 15 km na wschód od granicy z Polską i 30 km na południe od granicy z Litwą. Obszar ten zawsze był obszarem pogranicza i niejednokrotnie zmieniał przynależność państwową. Najśmielsze źródła datują założenie miasta na rok 1005, choć kroniki po raz pierwszy wspominają o Grodnie (wówczas Gorodeniu) w roku 1127. Pochodzenie nazwy jest oczywiste, ciekawe jednak, że w nazwie pojawił się przyrostek „en” zamiast form Gorodok-Nowogród, bardziej akceptowanych na starożytnej Rusi (a Rus Czarna też miała swój Nowogród, później stał się Nowogródkiem).

Pod koniec XII wieku Gorodeń, który wyrósł na zachodnich obrzeżach Księstwa Połockiego, stał się centrum niezależnego Księstwa Gorodeńskiego, które miało nawet własną szkołę architektoniczną: z niej wywodzi się unikalny kościół Kołoża. Następnie księstwo zjednoczyło całą zachodnią część współczesnego obwodu grodzieńskiego, w tym istniejący już w tamtych latach Słonim i Wołkowysk. W drugiej połowie XIII w. o ziemie gorodneńskie walczyły powstające Wielkie Księstwo Litewskie i zbliżające się od południa Księstwo galicyjsko-wołyńskie. Od początku XIV w. Grodno podlegało bezpośrednio księciu litewskiemu, a następnie po unii lubelskiej w 1569 r. wraz z całą Litwą weszło w skład Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Od tego czasu nazwę Gorodeń stopniowo zastępuje współczesna nazwa Grodno. Prawo magdeburskie – od 1496.

W ramach Rzeczypospolitej Grodno odegrało dość ważną rolę: pod koniec XVI wieku Stefan Batory chciał nawet przenieść tu stolicę. Później Grodno było nie tylko centrum województwa („centrum regionalne”), ale także jednym z trzech miast, w których na przemian obradował Sejm. Jak na ironię, to właśnie w Grodnie w 1793 odbył się ostatni w historii sejm, który uznał drugi rozbiór Rzeczypospolitej Obojga Narodów, a już w 1795 w wyniku trzeciego rozbioru miasto znalazło się w granicach państwa rosyjskiego. Tam niemal natychmiast stało się centrum województwa, jednocząc współczesną Ziemię Grodzieńską i okolice polskiego Białegostoku, zatem wygląd miasta jest w dużej mierze rosyjski, choć kościoły zachowały się z czasów polskich, a część polskiej zabudowy pojawiła się w okresie międzywojennym okres (1921-39), kiedy cała zachodnia Białoruś była częścią Polski.

Od 1939 r. Grodno wchodziło w skład Białoruskiej SRR, a od 1991 stanowi część niepodległej Białorusi, gdzie jest ośrodkiem regionalnym. To niezbyt duże miasto i niezbyt obciążone przemysłem, do którego ostatnio coraz częściej przybywają turyści, głównie z Białorusi i Rosji. Na zwiedzanie Grodna wystarczy pół dnia, a w ciągu całego dnia będziesz mieć czas na obejrzenie wszystkich zachowanych tu zabytków.

Przed II wojną światową skład etniczny Grodna był bardzo zróżnicowany: mieszkali tu zarówno Białorusini, jak i Polacy, a prawie połowę mieszkańców miasta stanowili Żydzi. Po wojnie wszystko się bardzo zmieniło i obecnie w Grodnie dominują Białorusini, ale Polaków nadal jest 24%. Większość mieszkańców miasta mówi po rosyjsku. Na ulicy nie usłyszycie ani języka polskiego, ani białoruskiego, choć obwód grodzieński w ogóle, a Grodno w szczególności charakteryzuje się szacunkiem wobec języka narodowego: np. stoiska w muzeach czy ogłoszenia na dworcach autobusowych często ogłaszane są tylko po białorusku bez tłumaczenia na rosyjski.

Orientacja

Stara część Grodna położona jest na prawym brzegu Niemna. Od południa ogranicza ją rzeka, od wschodu linia kolejowa, od północy ulica 1 Maja biegnąca w kierunku stacji, a od zachodu wąwóz z rzeką Gorodniczanką, dopływem Niemna. Rozwój centrum Grodna jest niejednorodny, ale budynków przedrewolucyjnych jest tu więcej niż jakichkolwiek innych, a jak na standardy Białorusi zespół ten jest na ogół wyjątkowy. W centrum znajdują się dwa duże place: Plac Sowiecki bliżej rzeki i Plac Lenina bliżej dworca. Łączy je deptak ulicy Sowieckiej. Rzeka dzieli miasto na dwie dzielnice – Leninski (północ) i Oktjabrskij (południe).

Dojazd

Samolotem

Lotnisko Grodno obsługuje loty sporadycznie. Latem Belavia uruchamia loty do Mińska i Kaliningradu, a także loty czarterowe do kurortów nadmorskich. Najbliższe duże międzynarodowe lotniska znajdują się w Mińsku i Warszawie. Dojazd stamtąd do Grodna jest niemal równie długi (6–7 godzin).

1 Lotnisko Grodno (IATA: GNA). 18 km na południowy wschód od miasta.

Koleją

Pociągi do Mińska (5–7 godzin) kursują zarówno w dzień, jak iw nocy. Część z nich kontynuuje podróż do miast wschodniej Białorusi – Witebska, Mohylewa czy Homla – a spokojny bezpośredni pociąg kursuje do Brześcia (13 godzin). Pociągi podmiejskie do Lidy (3 godz.) i do Baranowicz (5,5 godz.) przez Słonim (4 godz.). Codzienny bezpośredni pociąg do Moskwy.

Połączenia kolejowe z Polską są okresowo przerywane. Wiosną 2017 raz dziennie kursuje pociąg do Białegostoku. Zwykle składa się z jednego wagonu i zajmuje około 3 godzin w drodze, łącznie z przekroczeniem granicy. Następnie wagon ten pozostaje przez jakiś czas w Białymstoku i jest połączony z regularną polską linią TLK do Warszawy i Krakowa (obecnie zawieszone do odwołania). Na Litwę nie ma pociągów.

2 Dworzec kolejowy, ul. Budionnego, 37. Położony kilometr na północny wschód od centrum miasta. Spacer z Placu Sowieckiego zajmuje około 20 minut. Długi budynek z czasów sowieckich przeszedł całkowitą rekonstrukcję i obecnie znajdują się w nim rośliny w doniczkach. Na parterze zlokalizowana jest komórka lokatorska oraz sklep spożywczy.

Samochodem

Z Mińska do Grodna prowadzi autostrada M6 (280 km), która w większości jest dwupasmowa. Najczęściej jeżdżą nią autobusy i mikrobusy, choć w zasadzie można zjechać na M1, a następnie skręcić w P11 przez Mir i Nowogródek (w sumie 300 km, ale pierwsze 100 km pojedziecie czteropasmową autostradą).

Z Brześcia do Grodna prowadzi droga bardzo pośrednia (240 km). Od polskiego Białegostoku dzieli nas zaledwie 80 km, a od litewskich Druskiennik 45 km. Obydwa przejścia graniczne mają charakter międzynarodowy i działają całodobowo. Na przejściu w Białymstoku mogą tworzyć się kolejki ze względu na dużą liczbę osób udających się do Polski na zakupy.

Autobusem

Regularne autobusy z Mińska do Grodna kursują 4–5 godzin, w zależności od przystanków i warunków po drodze. Same autobusy są stare i ciasne, więc tak długa podróż nimi jest poniżej przeciętnej przyjemności: pociągiem jest wygodniej i taniej. Alternatywą dla autobusów są prywatne minibusy (Minsk-Grodno, West Express), które dojeżdżają do Grodna w 3,5–4 godziny i nie zatrzymują się nigdzie po drodze. Miejsca w minibusach należy rezerwować telefonicznie lub online.

Autobusy i mikrobusy do polskiego Białegostoku odjeżdżają średnio co godzinę. Przeznaczone są dla mieszkańców Grodna udających się do Polski na zakupy, dlatego też rano jest więcej odjazdów do Białegostoku, a z Białegostoku wieczorem. Podróż trwa od 3 godzin, połowę tego czasu spędzisz na granicy. Wszystkie kursu obsługiwane są przez prywatne firmy, bilety sprzedawane są najczęściej w kasie na dworcu autobusowym, ale można je też sprzedać w innym miejscu – np. firma Gaja Express umożliwia zakup biletów przez Internet. Przekraczanie granicy Polski w kierunku Białorusi ma niezależne znaczenie etnograficzne: zobaczysz samochody, minibusy i autobusy wyładowane wszelkim możliwym towarem – od sprzętu AGD po kiełbaski, a kontrola celna zamienia się tu w naturalną atrakcję, która jednak wymaga dużo czasu.

Kilka razy dziennie (4 godziny) kursują autobusy z Grodna do Brześcia, są też inne kursy międzyregionalne.

Transport w stronę Litwy jest niewielki: 4-5 razy dziennie autobusy do Druskiennik i najwyżej kilka razy dziennie do Wilna. Można pojechać do Białegostoku i stamtąd udać się na Litwę, ale nie jest to dużo prostsze, a jedynie urozmaica trasę.

3 Dworzec autobusowy, ul. Krasnoarmejska, 7a. ☎ +375 (152) 75-81-98. 🕑 dojazdy: 5:55–18:05, międzymiastowe: 4:30–22:20. Dworzec autobusowy w Grodnie składa się z dwóch części: małego budynku dla kursów podmiejskich i większego budynku dla kursów międzymiastowych. Pierwsza została nieco odnowiona od wewnątrz, druga prawie nie zmieniła się od czasu swojej budowy i zawiera wyjątkowy rarytas – maszynę, która za naciśnięciem przycisku kręci szpulę z harmonogramami. Dostępna jest także dość duża poczekalnia oraz przechowalnia bagażu podręcznego (7:30–19:30, przerwa: 13:00–13:30). W budynku podmiejskiego dworca autobusowego znajduje się sklep „Chleb” z wypiekami i ekspresem do kawy, a w kolejnym budynku zaskakująco przyzwoita kawiarnia „Putnik” (pn.-pt. 9:00–18:00, sob. 9:00–17:00) – właściwie jadalnia, ale ze schludnymi meblami, a nawet stołami z ciemnego szkła. Z budynku międzymiastowego dworca autobusowego ogłaszają po białorusku o wsiadaniu do autobusów, a z budynku podmiejskiego dworca autobusowego komisariat policji po rosyjsku i moralizującym tonem opowiadają o niebezpieczeństwach czyhających na obywateli. Wszystko to jest zabawne zarówno indywidualnie, jak i razem, dzięki czemu nie będziesz się nudzić w oczekiwaniu na autobus.

Komunikacja

Po mieście kursuje mnóstwo autobusów i trolejbusów. Wieczorami jednak raz na godzinę lub dwie zabierają się za przejażdżkę po obrzeżach. Bilet na podróż kosztuje 0,13 rubla. Bilety kupuj w kioskach w pobliżu przystanków autobusowych. Jeśli nie mówisz po rosyjsku, po prostu powiedz „Talony” i podnieś palce, aby wskazać liczbę.

Kiedy wsiądziesz do autobusu, znajdź szare metalowe urządzenie, które mają w pobliżu okien, włóż bilet i zaciśnij go małą dźwignią obok. Następnie jest on sprawdzany i jeśli przyjdzie kontroler biletów, nie otrzymasz żadnej kary.

Taksówki są tanie i jest ich mnóstwo: przejazd taksówką po mieście kosztuje około 5,00 BYN.

Warto zobaczyć

W Grodnie są trzy najważniejsze atrakcje, a wszystkie są religijne: prawosławną (starożytna cerkiew Kołoża), katolicką (kościół Franciszka Ksawerego) i żydowską (synagoga chóralna). Reszta jest ciekawa, ale raczej nie pobudzi wyobraźni, ale Grodnie nie można odebrać integralności historycznej zabudowy. W centrum miasta znajduje się co najmniej pięćdziesiąt przedrewolucyjnych budynków, co jest dość rzadkim przypadkiem na zniszczonej w czasie wojny Białorusi. Prawie wszystkie dwory w Grodnie są dwupiętrowe i ozdobione balkonami z kutego żelaza.

Brzeg Niemna

Zamki Grodna: Stary (po lewej) i Nowy (po prawej)

Cerkiew św. Borysa i Gleba (Kołożska)

Krzyże majolikowe na ścianie kościoła w Kołoży

• 1 Stary ZamekStary Zamek, ul. Zamkowa Dawno, dawno temu zamek Grodno przypominał zamki litewskie, jednak przeszedł radykalną przebudowę, także w czasach sowieckich, i obecnie przedstawia niezwykle smutny widok. Wewnątrz zamku znajduje się muzeum historii lokalnej, którego najbardziej niezwykłym elementem są wnętrza, które nie zmieniły się od czasów sowieckich. Miasto i władze mają dalekosiężne plany odtworzenia zamku grodzieńskiego z czasów Stefana Batorego (koniec XVI w.), który miał przenieść do Grodna stolicę Polski. Niestety lub na szczęście realizacja tych planów nawet się nie rozpoczęła i póki co na zamku zobaczycie jedynie całkowicie autentyczne kamienne mury. Nie przegap także ruin Dolnego Kościoła (XII w.), które są częścią muzeum.

• 2 Nowy ZamekNowy Zamek Nowy zamek od początku nie był zamkiem, lecz pałacem, wybudowanym w latach 1734-51. jako letnia rezydencja królów polskich. Odbywały się tu także posiedzenia polskiego Sejmu. W 1794 w pałacu zebrał się ostateczny „Sejm Niemy”, którego uczestnicy musieli zatwierdzić podział Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Oni oczywiście tego nie zrobili, ale ich milczenie zostało odebrane jako wyraz zgody i tak zakończyła się historia królestwa polskiego. Pod koniec lat 40. XX w zniszczony w czasie wojny pałac odbudowano zresztą w stylu stalinowskim, ozdobionym wysoką iglicą z pięcioramienną gwiazdą. Obecnie mieści się w nim biblioteka i przestrzeń wystawiennicza Muzeum Grodzieńskiego. Stary i nowy zamek łączy łukowy most z XVII wieku.

• 3 Cerkiew Kołoża (św. Borysa i Gleba)Cerkiew Kołoża (św. Borysa i Gleba) (300 m od Starego Zamku). Gorodeńska szkoła architektoniczna przetrwała nie więcej niż 30 lat (od lat 80. XII w. do 1210) i pozostawiła po sobie niewielką liczbę zabytków, z których zachował się tylko jeden – cerkiew Kołoża w Grodnie. Uważa się, że nagły i przelotny rozkwit budownictwa kamiennego na obrzeżach starożytnych ziem rosyjskich był związany z przesiedleniem rzemieślników z Połocka, rozdartego konfliktami domowymi. Kościoły grodzieńskie (do których zalicza się także Kościół Dolny Starego Zamku oraz niezachowane kościoły Wołkowyska i Nowogródka) charakteryzują się zastosowaniem cienkiej cegły – cokołów, wzmocnieniem ścian dużymi głazami oraz dekoracją świątyni kolorowymi krzyżami wykonanymi z płytki z majoliki. To właśnie krzyże sprawiają, że cerkiew Kołoża jest całkowicie wyjątkowa: ten mały cud jest jednym z najważniejszych zabytków architektury na terytorium Białorusi. Losy świątyni nie były łatwe. W wyniku licznych wojen średniowiecznych utraciła sklepienie i kopułę, a w 1853 roku ścianę południową, zniszczoną przez osuwisko. Wymiana muru na drewniany była raczej nieskuteczna: kościół w tej formie stoi do dziś, a nawet jest czynny. Istnieją plany jego odbudowy – czytaj rekonstrukcję w formach z XII wieku, ze wszystkimi wynikającymi z tego konsekwencjami.

• 4 Monaster Narodzenia Matki BożejMonaster Narodzenia Matki Bożej, ul. Dawida Gorodenskogo 3 Klasztor Narodzenia Matki Bożej znany jest od czasów starożytnych. Jedynym zachowanym budynkiem jest kościół z początku XVIII wieku, częściowo zniszczony podczas I wojny światowej, ale wkrótce potem odbudowany. W czasach sowieckich w kościele mieściło się Muzeum Religii i Ateizmu, które obecnie utraciło swój ateistyczny element i przeniosło się do sąsiedniego budynku.

• 5 Stary BrowarStary Browar, ul. Zawodskaja (na brzegu naprzeciwko teatru dramatycznego). Browar z drugiej połowy XIX wieku jest malowniczo położony nad brzegiem Niemna. Teraz zakład nie działa, mówi się o przekształceniu go w hotel.

Plac Sowiecki

Katedra Świętego Franciszka Ksawerego

Ołtarz katedry Franciszka Ksawerego

Synagoga

Klasztor Bernardynów

W przeszłości Ratusz i Rynek starego Grodna, Plac Sowiecki, rozciągający się z północy na południe, rozmiarami i kształtem przypominał centrum sąsiedniego Białegostoku. Jednak na centralnym placu Grodna zachowało się znacznie mniej zabytków. Po zniszczeniach II Wojny Światowej rozebrano prawie całą starą zabudowę, łącznie z ratuszem, a plac zabudowano według nowego planu. Stało się to dopiero pod koniec lat pięćdziesiątych, przez co nawet stalinowski reżim w Grodnie okazał się bardzo wycięty i „oszukany”. Pechowy był także reflektor Witolda, czyli duża XVI-wieczna katedra zlokalizowana w północnej części placu, która w 1961 roku została wysadzona w powietrze w związku z budową kolejnej sowieckiej budowli. Budynek, nawiasem mówiąc, nigdy nie powstał – na jego miejscu znajduje się obecnie plac z kamieniem pamiątkowym. Wraz z zamkiem reflektor Witowta jest jednym z obiektów planowanych do odbudowy starego Grodna.

Od południa plac zwrócony jest w stronę monumentalnego gmachu Teatru Dramatycznego, z którego roztacza się widok na Niemen. Po północnej stronie placu rozpoczyna się deptak ulicy Sowieckiej, przy którym zachowała się większość starej zabudowy, choć czasami w nieco zmienionej formie. Nie mniej interesujące są pozostałe ulice odchodzące od placu, w tym ta prowadząca do synagogi Zamkowa.

• 6 Katedra św. Franciszka KsaweregoKatedra św. Franciszka Ksawerego, ul. Karola Marksa 4 Katedra dawnego klasztoru jezuitów, która zajmowała cały blok w północno-wschodnim narożniku placu Sowieckiego. Katedra została zbudowana w latach 1678-1703. w stylu barokowym, jest to jeden z najlepszych kościołów Grodna, który do dziś zdobi plac. Nie mniej okazała jest od środka, gdzie znajduje się kilka drewnianych ołtarzy, w tym centralny z rzeźbionymi postaciami apostołów. Malowidła powstały w połowie XVIII wieku. Obok katedry znajduje się stara apteka (1709), pierwsza na Białorusi. Wszystkie pozostałe budynki klasztorne zajmują więzienie, można je zobaczyć jedynie zza płotu.

• 7 SynagogaSynagoga, ul. Bolszaja Troicka 59A 10:00–18:00. Podobnie jak na innych ziemiach polskich, Żydzi pojawili się w Grodnie w średniowieczu i stopniowo utworzyli ogromną społeczność, która pod koniec XIX w. stanowiła prawie połowę populacji miasta. Przed rewolucją w Grodnie znajdowało się kilka synagog i szkół żydowskich, których budynki przetrwały, choć obecnie prawie nie wyróżniają się na tle zwykłej zabudowy. Ludność żydowska miasta zniknęła w czasie okupacji niemieckiej, ale główna synagoga jakimś cudem ocalała. Został zbudowany w latach 1900-tych. na miejscu starej synagogi z XVI w., a fragmenty starego budynku najwyraźniej wbudowano w nowy, dlatego kształt synagogi okazał się bardzo nietypowy; wygląd niektórych jego części jest niemal średniowieczny. W czasach sowieckich synagoga pełniła funkcję magazynu, a w latach 90. XX w. został zwrócony maleńkiej społeczności żydowskiej, która powoli, ale wytrwale pracuje nad renowacją budynku. Od 2016 r. synagoga jest pięknie udekorowana na zewnątrz i częściowo w środku: na przykład całkowicie odrestaurowano centralny hol z luksusowymi sztukateriami. W budynku mieści się Muzeum Żydów Grodzieńskich z kilkoma salami wystawowymi i niezwykle gadatliwym dozorcą: bądź przygotowany na spędzenie w synagodze przynajmniej pół godziny, bo nie wypuszczą cię bez długiej historii. Godziny otwarcia muzeum są nieco dowolne, w rzeczywistości zależą od dyspozycyjności i nastroju tego samego opiekuna.

• 8 Klasztor BernardynówKlasztor Bernardynów Kościół Znalezienia Krzyża Świętego w klasztorze Bernardynów jest najstarszym kościołem katolickim w Grodnie. Został zbudowany w latach 1595-1618. na styku kilku stylów architektonicznych: fasada wykonana jest w duchu renesansu, a główna bryła świątyni ma cechy gotyckie. Dzwonnicę, która miała bardziej „duchowy” styl, zmodernizowano w drugiej połowie XVIII wieku w duchu baroku wileńskiego. Z początków XVII wieku pochodzi także przylegający do świątyni budynek mieszkalny. Kościół jest pięknie położony na wysokim brzegu Niemna.

Grodno Tyzenhauza

Kościół św. Jana

Sobór Opieki Matki Bożej

Budowę północnej części nowoczesnego centrum Grodna zaczęto budować w drugiej połowie XVIII wieku z inicjatywy litewskiego przedsiębiorcy Antoniego Tyzenhauza, który otworzył w Grodnie kilka nowych manufaktur i zainicjował budowę całego miasta mieszkalnego z domami. dla pracowników, inżynierów i menedżerów, a także budynki użyteczności publicznej, w tym pierwszy w mieście teatr. Ten niezwykły kompleks, zwany Gorodnicą, zlokalizowany był w rejonie obecnego Placu Lenina i wzdłuż ulicy Elizy Orzeszkowej w stronę zbudowanego sto lat później dworca kolejowego. Niestety, Gorodnica zachowała się głównie w pamięci ludzi i na papierze. Na własne oczy można zobaczyć jedynie kilka budynków w okolicach Placu Lenina oraz drewniany dom mistrza – jedyny przykład zwykłego budownictwa mieszkaniowego w Grodnie z końca XVIII wieku.

• 9 Plac TyzenhauzaPlac Tyzenhauza, ul. Komuny Paryskiej 1 W latach dziewięćdziesiątych. Północna część placu Lenina otrzymała nazwę Tyzenhauza. Znajduje się na nim kilka budynków starej Gorodnicy, w tym prostokątny dom wiceadministratora (plac Tizengazua, 2) i łukowata „Krzywa ofitsina” (obecnie szkoła muzyczna - plac Tizengazua, 4). Niezwykły kształt tego ostatniego od razu przyciąga uwagę. Projekt Tizengauza zakładał budowę dwóch takich budynków, tak aby pomiędzy nimi mogły odbywać się koncerty i przedstawienia plenerowe. W pobliżu znajduje się także mocno przebudowany teatr, za którym znajduje się kolejny budynek starej Gorodnicy - kamienny lyamus, w którym obecnie znajduje się restauracja (lyamus na Białorusi to budynek gospodarczy, stodoła). Jeśli pójdziesz w przeciwnym kierunku i przekroczysz rzekę Jurizdika, zobaczysz Pałac Valitsky (ul. Gorkiego, 2), w przeszłości pałac administratora - największy z budynków Gorodnicy, jaki do nas dotarł.

• 10 Park GilibertaPark Giliberta, ul. Elizy Orzeszkowej W latach siedemdziesiątych XVIII w. do Grodna przybył francuski lekarz, botanik i biolog Jean Emmanuel Gilibert. a pierwszą rzeczą, jaką zrobił, było zorganizowanie w mieście ogrodu botanicznego, na terenie którego obecnie znajduje się Park Giliberta. W parku znajduje się wspomniany już teatr i kamienny lyamus, niedaleko którego znajduje się budynek szkoły medycznej (ul. Elizy Orzeszki 20), dawnej akademii medycznej. Była to kolejna nowość Gorodnicy, dla której Żyliber przyjechał do Grodna. Akademia istniała zaledwie pięć lat, od 1776 do 1781 roku, po czym przeniosła się do Wilna, gdzie stała się wydziałem medycznym uniwersytetu, a sam Gilibert wkrótce wrócił do Francji. Budowę gmachu ukończono w 1786, kiedy w Grodnie nie było już żadnej Akademii i przez długi czas mieścił się tu pałac książąt Światopełka-Czetwertyńskiego, a w czasach sowieckich mieściła się siedziba komendanta wojskowego.

• 11 Dom MistrzaDom Mistrza, ul. Elizy Orzeszkowej 37 10:00–18:00 z wyjątkiem pon. 1,8 bel. pocierać. Drewniany dom z misterną kamienną fasadą - to połączenie jest dość typowe dla białoruskiej (litewskiej) zabudowy z XVIII wieku. Wewnątrz znajduje się muzeum historii Gorodnicy, po odwiedzeniu którego zobaczysz tylko ciasne pomieszczenia: w muzeum nie ma żadnej sensownej wystawy. Pokazują makietę Gorodnicy i kilka obiektów z czasów Tizengauza (mniej więcej to samo znajduje się na wystawie Starego Zamku), pozostałą przestrzeń zajmują wystawy.

• 12 Kościół św. JanaKościół św. Jana, ul. Akademiczeska 9 Historia Kościoła luterańskiego w Grodnie sięga roku 1779, kiedy to na zaproszenie Tyzengauza do miasta przybyli Niemcy, aby pracować w fabrykach. Kościół budowany był przez cały XIX w., a następnie przebudowany na początku XX w., stąd jego nowoczesny, lakoniczny, neogotycki wygląd pochodzi z 1912. Obecnie kościół należy do wspólnoty luterańskiej i działa.

• 13 Sobór Opieki Matki BożejSobór Opieki Matki Bożej, ul. Elizy Orzeszkowej 23 Główna cerkiew grodzieńska została zbudowana w latach 1904-05. jak kościół garnizonowy. To dość dziwny pomnik w stylu pseudorosyjskim, czyli bardzo długa budowla, po jednej stronie której znajduje się pięć kopuł, a po drugiej czterospadowa dzwonnica. Inżynierowie wojskowi wzięli za podstawę niezachowany kościół Pułku Piechoty Kaspijskiej w Peterhofie, całkowicie zmienili proporcje i zamienili to, co otrzymali, w standardowy projekt: kolejna taka świątynia została zbudowana w tych samych latach w Bobrujsku. Od wewnątrz kościół bardziej przypomina dworzec kolejowy. Obok warto zwrócić uwagę na Izbę Oficerską (1933) – dobry przykład polskiego funkcjonalizmu – oraz monumentalną tablicę „Nauka” na ścianie jednego z budynków Uniwersytetu Grodzieńskiego

Wokół centrum

Drewniany lamus (aka spichler) w klasztorze brygidek

Stare wieże ciśnień: Kasia i Basia

• 14 Klasztor BrygidekKlasztor Brygidek, ul. Karola Marksa 27 (w drodze na dworzec autobusowy). Założony na początku XVII w. i otoczony wysokim kamiennym murem klasztor niemal natychmiast nabył murowany kościół Zwiastowania (1634-42) w duchu wczesnobarokowym z niezwykłym ozdobnym fryzem, nie mieszczącym się w żadnym kanonie. Kościół jest również interesujący ze względu na rzeźbione kamienne portale - najlepsze w Grodnie, a nawet na całej Białorusi. Na terenie klasztoru znajduje się jeszcze jedna ciekawa budowla – jest to drewniana oficyna, którą miejscowi historycy grodzieńscy nazywają lamusem lub spichlerem. Oprócz tego oczywiście bardzo ważna kwestia semantyczna, jest jeszcze jedna, bardziej praktyczna: wejście na teren klasztoru jest zwykle zamknięte i nic nie widać z ulicy. Wygląda na to, że trzeba zapukać do bramy od ulicy Mołodeżnej, choć nie jest faktem, że wam ją otworzą. Różnie różnią się także informacje na temat datowania Lamusa-Spichlera: najprawdopodobniej budowla powstała pod koniec XVIII w., choć niektórzy przypisują ją połowie XVII w., tj. czas budowy klasztoru.

• 15 Stare wieże ciśnieńStare wieże ciśnień, ul. Swierdłowa 2 Perspektywę linii kolejowej prowadzącej na most na Niemnie zdobi kompozycja dwóch starych wież ciśnień, zwanych popularnie pod pieszczotliwymi imionami Kasia i Basia. Wieże dobrze wyglądają z dworca autobusowego i z lewego brzegu Niemna. Jedna z nich powstała w latach 90. XIX w., druga – przed I wojną światową.

• 16 Pałac StanisławówkaPałac Stanisławówka, ul. Timiryazewa 1-3 (na północ od zoo). Zbudowany w latach 1760-70. przez włoskiego architekta Giuseppe de Sacco jako wiejska rezydencja króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego. Pałac został wykonany w tym samym wysokim stylu, co ocalałe budynki Gorodnicy (patrz Plac Tizengauza). Niestety zachowała się tylko fasada, a wszystko inne zostało koszmarnie odbudowane. Nieruchomość należy do Akademii Rolniczej.

• 17 Klasztor franciszkanówKlasztor franciszkanów, ul. Ogrodowa 2 (lewy brzeg Niemna). Z klasztoru pozostał ogrodzony budynek mieszkalny i kościół Najświętszej Marii Panny Anielskiej, który malowniczo wznosi się na wysokim brzegu Niemna, skąd jest dobry widok na centrum Grodna. Kościół wzniesiono w drugiej połowie XVII w., a po pożarze w 1759 r. odbudowano. Zwykły zabytek stylu barokowego.

Muzea

Fundament kościoła dolnego wzmocniony dużymi kamieniami

Pałac Chreptowicza – Muzeum Historii Religii

Dom-Muzeum Elizy Orzeszkowej

• 18 Muzeum Historyczno-Archeologiczne w GrodnieMuzeum Historyczno-Archeologiczne w Grodnie (Stary Zamek). 10:00–18:00 z wyjątkiem pon. Muzeum: 3,5 rub. biał. dolny kościół: 1 rub. biał. Obszerna ekspozycja muzealna w połowie poświęcona jest historii, a w drugiej połowie przyrodzie ojczyzny. Można tu zobaczyć makietę bożka pogańskiego, jedną z rekonstrukcji zamku grodzieńskiego (kolejną, bardziej okazałą prezentujemy na zamku w Mirze) oraz średniowieczne miecze, które należały albo do krzyżowców, albo do walczących z nimi Litwinów. Na drugim piętrze historię XX wieku rozpoczyna szczegółowa ekspozycja poświęcona bojownikom podziemnym zachodniej Białorusi, którzy walczyli z władzami polskimi w latach 20.-30. XX wieku. Sala poświęcona historii działań wojennych Sił Zbrojnych ZSRR w Afganistanie ma charakter edukacyjny.
  Oprócz muzeum, do którego w zasadzie nie trzeba chodzić, na Starym Zamku znajdują się ruiny Kościoła Dolnego, ukryte pod specjalnym baldachimem, na który można wejść wyłącznie za biletem. Archeolodzy uważają, że Dolny Kościół został zbudowany w tym samym stylu, co Kościół Kołożski. Jego fundamenty nie wyglądają obecnie zbyt imponująco, ale dają wyobrażenie o osobliwościach grodzieńskiej szkoły architektonicznej: budowano tu z cienkich cegieł - cokołów, wzmacniając ściany ogromnymi kostkami brukowymi. Nie przegap pięknie i twórczo zaprojektowanych plakatów z informacjami o grodzieńskiej szkole architektonicznej w kontekście starożytnej architektury rosyjskiej w ogóle.

• 19 Muzeum Historii ReligiiMuzeum Historii Religii, ul Zamkowa 16 10:00–18:00 z wyjątkiem pon. Muzeum Religii i Ateizmu, niewiele zmienione od czasów sowieckich, gromadzi przedmioty kultu religijnego trzech wyznań chrześcijańskich wyznawanych na Białorusi. Budynek muzeum to Pałac Chreptowiczów (1742-52, 1790), dobry zabytek klasycyzmu z dobrze zachowaną fasadą i mocno zmienionym wnętrzem

• 20 Muzeum-aptekaMuzeum-apteka, ☎ +375 (152) 74-00-81. 9:00–19:00. Stare apteki nie są rzadkością w europejskich miastach, ale w przestrzeni poradzieckiej prawie nigdy ich nie można znaleźć. Budynek apteki grodzieńskiej powstał w 1709 roku i należał do klasztoru jezuitów. Apteka działała do lat 50. XX w., kiedy to pod koniec lat 90. została przekształcona w magazyn i odrestaurowana. Obecnie funkcjonuje tam apteka i jednocześnie muzeum, w którym eksponowane jest wszystko, co potrzebne w takich miejscach: stare instrumenty medyczne, słoiki i butelki. W zbiorach znajduje się kilka zielników pisarki Elizy Orzeszkowej, która lubiła zbierać zioła lecznicze, a także przyrządy, które rzekomo miały być używane podczas sekcji zwłok polskiego króla Stefana Batorego, zmarłego w Grodnie w 1586 roku.

• 21 Dom-Muzeum Maksyma BogdanowiczaDom-Muzeum Maksyma Bogdanowicza, ul 1 Maja 10, ☎ +375 (152) 72-22-54. 10:00–18:00 z wyjątkiem pon. Białoruski poeta Maksym Bogdanowicz (1891-1917) urodził się w Mińsku, a jako małe dziecko spędził w Grodnie zaledwie 4 lata, od 1892 do 1896, gdy jego ojciec pracował w Banku Ziemi Chłopskiej. Później życie Bogdanowicza nie było już w żaden sposób związane z Grodnem i oczywiście w domu nie zachowały się żadne oryginalne eksponaty. Co więcej, nie wiadomo nawet, czy Bogdanowicze mieszkali w tym domu (drewnianym, zbudowanym w latach 80. XIX w.), czy w którymś z niezachowanych sąsiednich. Umiarkowanie ciekawa wystawa opowiada o biografii poety i życiu literackim zachodniej Białorusi w pierwszych latach XX wieku. Ciekawa jest także strona internetowa muzeum, która nie istnieje zbyt wiele (nie jest to najczęstszy przypadek na Białorusi), ale jednocześnie zadziwia bogactwem interaktywności.

• 22 Dom-Muzeum Elizy OrzeszkowejDom-Muzeum Elizy Orzeszkowej, ul Elizy Orzeszkowej 17, ☎ +375 (152) 72-22-54. Polska pisarka Eliza Orzeszkowa (1841-1910) większość swojego życia spędziła w Grodnie, a wiele jej dzieł poświęconych jest temu miastu, w tym życiu grodzieńskich Żydów. Pod koniec życia pisarka była raz, a nawet dwukrotnie nominowana do literackiej Nagrody Nobla. Muzeum mieści się w drewnianym domu, który należał do drugiego męża Orzeszkowej, Stanisława Nagorskiego. Wewnątrz znajduje się biblioteka, a przy wejściu przywita Cię nie szyld muzeum, ale reklamy usług poligraficznych i kopiujących. Jednak w bibliotece znajduje się również muzeum. Mówią, że jest bardzo ciekawski, a opiekunowie potrafią powiedzieć wiele ciekawych rzeczy. Pomnik pisarza stoi jedną przecznicę od muzeum, za mostem na Gorodniczance.

Aktywny wypoczynek

Rower. Stosunkowo płaski i piękny krajobraz wokół Grodna jest dobrym miejscem do jazdy na rowerze. Planując wycieczkę rowerową, korzystaj z aplikacji opartych na OpenStreetMap, takich jak mapy.cz, ponieważ wydają się one mieć najlepszy zasięg.

Rozrywka

• 1 Teatr Dramatyczny, ul. Mostowa 35. Położony na wysokim brzegu Niemna gmach teatru, chcąc nie chcąc, stał się wizytówką miasta. Został zbudowany w 1984 roku w duchu szarego betonowego modernizmu i miejscami przypomina wybudowany mniej więcej w tych samych latach Teatr Dramatyczny w Nowogrodzie Wielkim. Ciekawy zabytek architektury radzieckiej.
• 2 Teatr Lalek, ul. Dzierżyńskiego 1/1. Zajmuje gruntownie odrestaurowany budynek starego teatru Tizengauza.
• 3 Ogród zoologiczny, ul. Timiryazewa, 11 (obok stacji kolejowej). 🕑 10:00–18:00. 4 białe pocierać. Duża kolekcja zwierząt, w tym tygrysy, lamparty i krokodyle.

Zakupy

Alkohol (zwłaszcza wódka), papierosy i benzyna to najpopularniejsze pozycje wśród gości z Zachodu. Są one znacznie tańsze niż w Polsce czy na Litwie ze względu na niską akcyzę. Również inne artykuły są tańsze, ale nie aż tak wyjątkowo. W Grodnie i okolicach znaleźć można wiele dużych galerii handlowych w stylu zachodnim. Kupując benzynę nie trzeba szukać najlepszej ceny, gdyż na wszystkich stacjach benzynowych są one takie same. Ponadto za benzynę trzeba zapłacić przed zatankowaniem. Jeśli Twój bak zapełnił się, zanim zdążyłeś wydać wszystkie zapłacone z góry pieniądze, wróć na stację benzynową i poproś o zwrot pieniędzy. Nie jest do tego potrzebna żadna znajomość języka, gdyż obsługa stacji benzynowej zrozumie, czego chcesz.

Pamiętaj, aby nie przekroczyć cła przywozowego. Spoza UE (Białoruś) można przywieźć tylko 10 paczek papierosów, 1 litr alkoholu i tylko taką benzynę, która zmieści się w baku samochodu, bez kanistrów. Oczywiście możesz zabrać ze sobą więcej, jeśli chcesz wypełnić formularz deklaracji i zapłacić podatek. Można zobaczyć wiele osób przemycających nadmierne ilości tych artykułów, ale nie jest to zalecane, ponieważ kontrole graniczne są czasami dość dokładne.

• 1 Dom Handlowy „Batory”, ul. Stefana Batorego, 10 (Plac Sowiecki). 🕑 pon.–pt. 8:00–22:00, sob.–niedz. 9:00–22:00. Coś w rodzaju centralnego domu towarowego, na parterze którego znajduje się dobra kawiarnia z drewnianymi stołami. Mnóstwo wypieków, można też podgrzać gorące jedzenie.
• 2 Dom handlowy „Niemen”. 🕑 pon.–pt. 10:00–20:00, sob. 10:00–19:00, niedz. 10:00–18:00. Typowy białoruski dom towarowy doskonale komponuje się z nowoczesnymi butikami. Asortyment nie podoba się jednak lokalnym mieszkańcom i masowo wybierają się na zakupy do Białegostoku. Na parterze znajduje się „Amato Coffee”, gdzie jak to zwykle bywa w centrach handlowych, w papierowym kubku można napić się kawy lub dowolnego napoju na jej bazie, a na ostatnim piętrze „MagCafe” (nie mylić z McCafe), która w ciągu dnia czynna jest w jadalni.
• 3 Centrum Handlowe Stare Miasto, ul. Dubko, 17 lat (w północnej części miasta). 🕑 10:00–21:00, piątki i soboty do 22:00. Centrum handlowe w zachodnim stylu z mnóstwem sklepów, kawiarni i placem zabaw dla dzieci. Na miejscu znajduje się także duży supermarket „Euroopt” (9:00–23:00).
• 4 Rynek Korona (Рынок Корона), ulica Maksima Gorkogo 91. Ogromny supermarket w stylu Walmartu, dogodnie położony przy drodze na Litwę.

Gastronomia

W Grodnie, podobnie jak w innych białoruskich miastach, brakuje ogólnodostępnej gastronomii. Z głodu tu nie umrzecie, ale wybór jest stosunkowo niewielki, a przed 9 rano nie ma nawet gdzie napić się kawy. Większość lokali znajduje się przy deptaku ulicy Sowieckiej.

• 1 Karczma U priczła, ul. Zamkowa (nad brzegiem Niemna, poniżej teatru dramatycznego). 🕑 12:00 – 24:00, piątek i sobota: do 2:00. Restauracja w ładnym budynku dawnego dworca rzecznego oferuje proste menu zup, sałatek i dań z grilla. Przytulny, uroczy.
• 2 Loft House Cafe, ul. Elizy Orzeszkowej 27 (obok Soboru wstawienniczego). 🕑 11:00 – 22:00, piątek i sobota: do 24:00. Kreatywnie zaprojektowana „kawiarnia fast food” oferuje oczywiście shawarmę, ale poza tym będzie co jeść: w menu wypisanym kredą na tablicy znajdują się zupy, sałatki, a nawet makarony. Atmosfera jest prosta, ale stylowa i przypomina burgerownię lub puby z piwem rzemieślniczym. Miejsce najbliżej dworca kolejowego, gdzie można normalnie zjeść.
• 3 Restauracja-bistro Semafor, ul. Sowiecka 23. 🕑 12:00–23:00, piątek i sobota: do 24:00. Nie bez kreatywności lokal jest hybrydą stołówki i restauracji: można tu dostać jedzenie do podania lub usiąść przy stole i zamówić coś z menu. Asortyment jest dość skromny, ale jest bar z szeroką gamą napojów alkoholowych. Wnętrze utrzymane jest w stylu kolejowym, gdzieś w rogu znajduje się nawet kawałek prawdziwego semafora.
• 4 Restauracja Stary Lyamus, ul. Dzierżyńskiego, 1a (plac Lenina). 🕑 12:00 - 2:00, przerwa: 16:00 - 17:00. Restauracja w zabytkowym budynku z XVIII wieku. Wnętrze i kuchnia są całkiem wystarczające.
• 5 Tawerna Podkowa  , ul. Kirowa 9. 🕑 pon.–pt. 16:00–23:00, sob.–niedz. 12:00–23:00. Na stronie internetowej miasta Grodno lokal ten nazywa się „barem starosłowiańskim”, co prawdopodobnie sugeruje, że dokładnie tak wyglądała starożytna rosyjska gastronomia, pomysłowo i niezbyt schludnie. Ściany wyłożone boazerią, masywne stoły i stojące w rogach beczki dodają kolorytu lokalowi. W menu znajdziemy typowy zestaw dań kuchni narodowej i cateringu sowieckiego dla prowincji białoruskiej.

Kawiarnie

• 6 Kawiarnia Roskosha, ul. Sowiecka 7. 🕑 9:00 – 24:00. Cukiernia z małą kawiarnią w wyraźnie prowincjonalnym stylu. Stosunkowo przyzwoita kawa i mnóstwo słodkości, a także dość duże menu z zupami, sałatkami i daniami gorącymi.
• 7 CoffeeMania, ul. Sowiecka 31. 🕑 9:00–21:00, piątek i sobota: do 23:00. Kawiarnia nie ma nic wspólnego z moskiewską „Coffeemanią” i oferuje dość standardowy dla tego typu lokali zestaw kaw, deserów i naleśników, w przyjemnym, niepozbawionym oryginalności wnętrzu.
• 8 Tylko Kawa, ul. Dawida Gorodenskiego 18. 🕑 10:00–22:00. Malutka kawiarnia w stylu europejskim obok Nowego Zamku, po przekątnej od wieży przeciwpożarowej. Przytulna. Wi-Fi.

Życie nocne

• 1 Bar Kuba, ul. Kalyuchinskaya 12. 🕑 12:00–23:00. Według jednomyślnej opinii mieszkańców Grodna jest to najlepszy bar w mieście – ze swobodną, ​​ale kulturalną atmosferą. W Grodnie jest mnóstwo importowanego alkoholu i chyba najszersza oferta importowanego piwa. Jedyną wadą jest to, że wieczorem bar zamyka się wcześniej niż inne restauracje.
• 2 Faradaj  , ul. Socjalistyczna 32. 🕑 18:00–4:00, piątek i sobota: do 6:00. Dobra kuchnia, koktajl bar, muzyka.
• 3 Klub nocny Baza, ul. Pobiedy 35 (autobus nr 2). ✉ ☎ +375 (33) 333-13-33. 🕑 piątek–sobota 22:00–6:00. Zwykle klub funkcjonuje jako dyskoteka, czasem odbywają się w nim koncerty. W menu znajdują się dania kuchni europejskiej i japońskiej.

Noclegi

Internetowe portale rezerwacyjne znają tylko kilka hoteli w Grodnie, ale są pełne ofert wynajmu apartamentów na doby, które zazwyczaj nie są gorszej jakości, a na dodatek są tańsze.

• 1 Hotel Niemen (4 gwiazdki), ul. Stefana Batorego 8. ☎ +375 (152) 79-17-00. Pokój dwuosobowy: od 63 €. Najlepszy hotel w centrum Grodna - jeśli nie pod względem jakości, to przynajmniej pod względem cen. Znajduje się na centralnym placu. Jak każdy białoruski hotel, który zna swoją wartość, wystawia obcokrajowcom rachunki w obcej walucie i ze znaczną marżą. Wi-Fi jest dostępne, ale najwyraźniej nie obejmuje całego budynku. Dobra opinia.
• 2 Hotel Semashko (3 gwiazdki), ul. Antonowa 10 (obok dworca autobusowego). ☎ +375 (152) 75-02-99. Pokój dwuosobowy: 130 bel. pocierać. Prywatny hotel, który próbował stworzyć pozory komfortu w niezbyt ładnym trzypiętrowym budynku. Komfort ten nieco zakłóca klub nocny mieszczący się w piwnicy tego samego domu i sąsiadujący z hotelem rynek, ale ogólnie warunki nie są złe, choć pokoje nie są tanie jak na białoruskie standardy. Stosunkowo dobre śniadanie i normalne Wi-Fi.
• 3 Hotel Białoruś, ul. Kalinowskiego 1. ☎ +375 (152) 74-07-80. Pokój dwuosobowy: od 50 bel. pocierać. Wzorowa miarka, do centrum spacerkiem 15-20 min.
• 4 Hotel Slavia, ul. Molodezhnaya 1. ☎ +375 (152) 77-35-35. Sam hotel wydaje się być w porządku, jednak goście kategorycznie nie zgadzają się na śniadanie. Wi-Fi.
• 5 Hotel Turysta (3 gwiazdki), al. Janka Kupały 63 (lewy brzeg Niemna). Pokój dwuosobowy: od 52 bel. pocierać. Hotel, który niewiele się zmienił od czasów sowieckich, ma jednak własną stronę internetową z możliwością rezerwacji online. Do centrum daleko, trzeba dojechać autobusem.
• 6 phttps://kronon.by/ Hotel Kronon Park] Park Leśny Pyszki. ☎ +375 (152) 73-98-00. Podwójny standard: 230 bel. pocierać. Elitarny hotel z 15 pokojami. Położony w parku leśnym, za miastem.

Kontakt

Podobnie jak gdzie indziej na Białorusi, należy być przygotowanym na to, że całkowicie bezpłatne Wi-Fi jest rzadkością. W Beltelecom jest wiele punktów dostępowych byfly, do których trzeba kupić specjalną (niedrogą) kartę lub zapłacić za połączenie online. Zobacz także Białoruś.

Bezpieczeństwo

Grodno jest miastem bezpiecznym, przypominającym swoje polskie odpowiedniki znacznie bardziej, niż można by się spodziewać.

Informacje turystyczne

Konsulaty

• Litwa https://consulate-grodno.mfa.lt/
• 4 Konsulat Generalny RP w Grodnie, Budionnego 48A (w pobliżu dworca kolejowego), ☏ +375 152 751 590, grodno.kg.sekretariat@msz.gov.pl. Pn.-Pt. 08:30-16:30. Mogą Ci pomóc, jeśli jesteś obywatelem UE i wydarzy się coś strasznego, na przykład zepsuje Ci się samochód podczas podróży bezwizowej.

Gdzie dalej

Jeżeli posiadasz wizę Schengen, warto przekroczyć polską granicę i odwiedzić Białystok, gdzie sami mieszkańcy Grodna wybierają się wyłącznie na zakupy. W przeciwieństwie do Grodna, w Białymstoku w ogóle nie było średniowiecznej historii, ale miasto zachowało swoje historyczne centrum z końca XIX wieku, a nawet wzbogaciło je o taki obiekt zabytkowy jak modernistyczny kościół św. Rocha - jest to jeden z najlepiej zbudowanych kościołów w Polsce w latach 20. Interesujący jest także codzienny kontrast między Białymstokiem a Grodnem: miastami, które kiedyś były bardzo blisko siebie zarówno geograficznie, jak i etnicznie.

Na wschodzie najbliższym znaczącym białoruskim miastem jest Lida z odrestaurowanym średniowiecznym zamkiem, a po drodze do niej można przejechać przez wieś Murowany z XVI-wiecznym kościołem obronnym, jednym z głównych zabytków architektury Białorusi.