Zgorzelec

	Zgorzelec;
	Herb
	Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo dolnośląskie
Powierzchnia	15,88 km²
Wysokość	209 m n.p.m.
Ludność	29 966
Nr kierunkowy	(+48) 75
Kod pocztowy	59-900 do 59-903
	Strona internetowa

Zgorzelec

Zgorzelec (niem. Görlitz, czes. Zhořelec) – miasto przygraniczne w zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim, w polskiej części Górnych Łużyc. Miasto jest siedzibą władz powiatu zgorzeleckiego.

Charakterystyka

Współrzędne geograficzne: 51°09′01″N 15°00′31″E

Geografia

Miasto położone jest na prawym brzegu Nysy Łużyckiej, w Kotlinie Żytawskiej. Przed 1945 stanowiło prawobrzeżną część miasta Görlitz. Jest jednym z najbardziej wysuniętych na zachód miast w Polsce.

Historia

Najstarsza wzmianka o Zgorzelcu pojawia się dokumencie wystawionym przez cesarza Henryka IV w 1071 roku. Zgodnie z jego wolą biskupowi miśnieńskiemu Benonowi zostało przekazanych 8 łanów królewskich w „villa Goreliz”. Kolejne wzmianki o miejscowości pochodzą z okresu panowania księcia Sobiesława – kronika czeska podaje, że w roku 1126 i 1131 książę kazał wznieść strażnice nad brzegiem Nysy. Szczególnie silny wpływ na powstanie i rozwój miasta miało korzystne położenie komunikacyjne. To właśnie tutaj krzyżowały się najważniejsze szlaki ówczesnej Europy: Via Regia (Droga Królewska) oraz trakt z Pragi do portów bałtyckich.

W 1220 r. dzięki akcji kolonizacyjnej Zgorzelec uzyskał prawa miejskie, rozszerzone w 1303 roku (miasto relokowano na prawie magdeburskim). W latach 50. XIII wieku w Zgorzelcu osiedliła się duża liczba flamandzkich sukienników – konieczna była rozbudowa miasta i utworzenie drugiego, Nowego Rynku – produkcja sukna rozsławiła szeroko gród nad Nysą. W latach 1253–1319 Zgorzelec wraz z Łużycami był pod panowaniem Askańczyków – jednak po śmierci margrabiego Waldemara Wielkiego przechodzi w panowanie Henryka I, księcia jaworskiego z rodu Piastów.

W 1346 roku Zgorzelec był jednym ze współzałożycieli Związku Sześciu Miast – konfederacji skupiającej królewskie miasta Górnych Łużyc (Bautzen/Budziszyn, Löbau/Lubiniec, Lubań/Lauban, Kamenz/Kamieniec Łużycki, Zgorzelec/Görlitz i Zittau/Żytawa).

W 1377 r. powstało oddzielne księstwo Görlitz utworzone przez króla czeskiego i cesarza Karola IV.

W XV i XVI wieku miasto uczestniczyło w handlu międzynarodowym, występując w roli pośrednika gospodarczego pomiędzy krajami niemieckimi, państwem polsko-litewskim, państwem moskiewskim i Węgrami. Bardzo tragicznie w dziejach miasta zapisała się wojna trzydziestoletnia – miasto było nieustannie zajmowane przez walczące ze sobą strony. W II połowie XVII wieku miasto powoli dźwigało się ze zniszczeń wojennych – ponownie rozwija się miejscowy handel i rzemiosło.

Po II wojnie światowej osiedlono tu dużą kolonię greckich oraz macedońskich uchodźców (głównie komunistycznych partyzantów), którzy szukali schronienia w Polsce po greckiej wojnie domowej 1946-1948.

Na początku lat 60. ludność miasta przekroczyła 20 tysięcy osób, by w 1985 roku osiągnąć blisko 35 tys. W 1957 roku wznowiono kolejowy ruch graniczny, a po wprowadzeniu w 1971 r. bezpaszportowego ruchu drogowego Zgorzelec stał się jednym z najważniejszych przejść granicznych na zachodzie kraju.

Dojazd

Samochodem

Miasto posiada bardzo dogodne położenie i jest dobrze skomunikowane. Na północ od Zgorzelca przebiega autostrada A4 (europejska droga E40), łącząca m.in. Kraków i Wrocław z granicą niemiecką. Poza autostradą możemy się tu dostać DK30 (Zgorzelec – Lubań – Jelenia Góra) oraz DK94 (Zgorzelec – Legnica – Opole – Bytom – Kraków – Tarnów – Rzeszów – granica PL-UA).

Pociągiem

Pociągiem można dojechać do Zgorzelca z Wrocławia, Legnicy, Zielonej Góry, Wałbrzycha, Jeleniej Góry, Lubania, a także z Niemiec z Görlitz i z Drezna^{(stan na: 2022-08)}. Połączenia obsługują głównie Koleje Dolnośląskie, a także Przewozy Regionalne (relacja Zielona Góra – Görlitz).

Można również skorzystać z licznych połączeń kolei niemieckich do Görlitz i stamtąd przejść lub przejechać do Zgorzelca.

Autobusem

W związku z rozwiązaniem miejskich PKS-ów komunikacja miasta z i innymi miejscowościami jest mocno utrudniona. Na dzień dzisiejszy autobusem można się tu dostać tylko autobusami PKS Voyager, które obsługują połączenia z Lubania do Zgorzelca.

Warto wiedzieć, że w przypadku potrzeby przejazdu autobusem w okolicach Zgorzelca, możliwy jest zakup biletu ZVON – Euroregionu NYSA, które pozwalają podróżować w krajach Polska/Niemcy/Czechy środkami transportu publicznego na podstawie jednego biletu. Jednym z przewoźników oferujących taki bilet jest Astel Travel (prywatna firma obsługująca komunikację miejską w Zgorzelcu)

W Zgorzelcu zatrzymują się dalekobieżne autobusy, których operatorem jest Flixbus. Można nimi dojechać m.in. z Warszawy, Wrocławia, Jeleniej Góry, Brukseli, Maastricht, Monachium, Drezna czy Chemnitz.

Warto zobaczyć

Kamienice przy ul. Daszyńskiego
Muzeum Łużyckie
Plac Pocztowy
Gmach Miejskiego Domu Kultury
Pałac z XIX wieku
Dom Kołodzieja
Most Staromiejski
Cmentarz 2 Armii Wojska Polskiego
Park im. Andrzeja Błachańca

Najbliższe okolice

Görlitz (2 km)
Lubań (21 km)
Niska (23 km)
Leśna (27 km)
Frýdlant (28 km)
Löbau (28 km)
Bogatynia (31 km)
Żytawa (37 km)

Rekreacja

Hala sportowo-widowiskowa PGE Turów Arena, mogąca pomieścić od 4,5 tys. osób przy ulicy Lubańskiej.

Centrum Sportowo-Rekreacyjne przy ul. Maratońskiej, w którego skład wchodzą: dwa boiska do piłki nożnej, kompleks boisk o nawierzchni sztucznej, hala sportowa, basen kryty, basen odkryty, korty tenisowe, siłownia, sauna, gabinet odnowy biologicznej.

Zakupy

Galerie handlowe

Galeria Słowiańska – ul. Jeleniogórska 42
Galeria Plaza – ul. Armii Krajowej 52

Supermarkety

Biedronka – ul. Grunwaldzka 1, ul. Iwaszkiewicza 3
Lewiatan – ul. Daszyńskiego 63, ul. Kościuszki 49
PSS Społem – ul. Warszawska 14
Dino – ul. Orzeszkowej 9
Lidl – ul. Ks. Kozaka 1A
Stokrotka (w Galerii Plaza)
Carrefour (w Galerii Słowiańskiej)

Gastronomia

Restauracje

Ristorante & Pizzeria Espresso – ul. I. Daszyńskiego 10
Piwnica Staromiejska – ul. Wrocławska 1
Restauracja & Klub UBraci – ul. Łużycka 33B
Restauracja Zielona Pietruszka – ul. Bohaterów Getta 5
Restauracja Deliszys – ul. Bohaterów Getta 2
Rodzinna Restauracja – ul. Wyspiańskiego 11
Pizzeria Gatto Nero – ul. Wł. Reymonta 5/1

Kawiarnie

Kawiarnia „Przy Jakubie” – ul. I. Daszyńskiego 11
Kawiarnia & Restauracja Miódmaliny – ul. I. Daszyńskiego 17
Pijalnia Czekolady i Lodziarnia Royal Berry – ul. Warszawska 15/1

Noclegi

Hotel Pawłowski – ul. Reymonta 27 – tel. +48 75 775 55 74
Hotel Placebo – ul. Łużycka 33B – tel. +48 75 645 05 00
Hotel Pod Orłem – ul. Warszawska 17 – tel. +48 75 775 24 53
Apartamenty Nyskie – ul. Daszyńskiego 9 – tel. +48 532 458 117
Zagroda Kołodzieja – Aleje Lipowe 1 – tel. +48 75 775 77 70

Szlaki turystyczne

Przez miasto przebiega Dolnośląska Droga św. Jakuba odcinek szlaku pielgrzymkowego do grobu św. Jakuba w Santiago de Compostela w Hiszpanii. Oprócz szlaków kościelnych, przez Zgorzelec prowadzi Szlak Historycznych Parków i Ogrodów Borów Dolnośląskich. Szlak przebiega przez pagórkowate tereny Dolnego Śląska i Górnych Łużyc – od Lubina po Kostrzynę, przy czeskiej granicy.

Bezpieczeństwo

Komenda Powiatowa Policji – 59-900 Zgorzelec, ul. Bohaterów II Armii Wojska Polskiego 12G – telefon: 47 87 322 00

Placówka Straży Granicznej – 59-900 Zgorzelec, ul. Bohaterów II Armii Wojska Polskiego 14 – telefon: 75 779 72 00

Komenda Państwowej Straży Pożarnej – 59-900 Zgorzelec, ul. Bolesława Chrobrego 1 – telefon: 75 77 51 145

Wielospecjalistyczny Szpital – SP ZOZ – 59-900 Zgorzelec, ul. Lubańska 11 – telefon: 75 77 22 900

Informacja turystyczna

Informacja Turystyczna Dom Jakuba Böhme – ul. Daszyńskiego 12, 59-900 Zgorzelec – tel. 511 426 761