Wałbrzych
Wałbrzych | |
Herb | |
Informacje | |
Państwo | Polska |
Region | Województwo dolnośląskie |
Wysokość | 450-620 m n.p.m. |
Ludność | ok. 120000. |
Nr kierunkowy | 074 |
Kod pocztowy | 58-300 do 58-309 i 58-314, 58-316 |
Strona internetowa |
Wałbrzych (niem. Waldenburg, śl-niem. Walmbrig, albo też Walmbrich, czes.Valdenburk, Valbřich) – miasto na prawach powiatu na południowym zachodzie Polski, w województwie dolnośląskim, siedziba powiatu wałbrzyskiego. Miasto leży w Sudetach Środkowych, w Górach Wałbrzyskich nad rzeką Pełcznicą.
Wałbrzych to drugie co do wielkości miasto zaraz po Wrocławiu na Dolnym Śląsku. Wałbrzych jest centrum aglomeracji wałbrzyskiej i dawną stolicą województwa wałbrzyskiego. Obecnie rozwijający się ośrodek turystyczny i duży ośrodek przemysłowo-handlowo-usługowy regionu, ośrodek akademicki i naukowy Polskiej Akademii Nauk. Największy ośrodek ceramiki szlachetniej w Polsce, miasto stanowi też ośrodek kulturalno-rozrywkowy.
Nazwa Wałbrzych w języku niemieckim Waldenburg oznacza „leśny gród”. Wałbrzych zawdzięcza tę nazwę położeniu który był porośnięty gęstym lasem w trudno dostępnym terenie. Dziś potocznie mówi się, że Wałbrzych to „Zielone Miasto”, „Miasto Zielonego Dębu”. lasy, parki i łąki zajmują ponad połowę miejskiej powierzchni.
Informacje ogólne
[edytuj]Symbole miasta
[edytuj]- Herb przedstawia dąb stojący na zielonym podłożu w głębi szary odcień gór na czerwonym tle.
- Hejnał Wałbrzycha powstał w 1999 roku. Został skomponowany przez Patrycję Noskowiak, uczennicę Szkoły Muzycznej w Wałbrzychu.
- Flaga Wałbrzycha zielone tło, a po środku Herb Wałbrzycha
- Logo Miasta Wałbrzycha Znak graficzny przedstawiający trzy różnokolorowe (ciemnozielony, jasnozielony i pomarańczowy), łukowate i różnej długości linie, skomponowane na inicjale litery „W” wraz z ciemnozielonym „Wałbrzych”[1].
- Maskotka jest to postać muflona zwanego „Johny Mooflon” „Moofim”[2].
Historia
[edytuj]Miasto istniało już w 1191 roku. Wałbrzych od wieków był miastem prywatnym, należał do śląskich rodów rycerskich – początkowo Schaffgotschów, następnie Czettritzów, a od 1738 roku niemieckiej rodziny Hochbergów, posiadaczy Zamku Książ.
Miasto od kilkunastu lat przekształca się w ośrodek turystyczny. Dawniej Wałbrzych był miastem typowo przemysłowym, znajdował się tu przemysł górniczy i hutniczy, który spowodował ogromne zniszczenia przyrodnicze, uzdrowiskowe oraz w infrastrukturze. Niektóre dzielnice Wałbrzycha były odrębnymi miastami uzdrowiskowymi np. Stary Zdrój. W czasie rozwoju przemysłu górniczego do miasta przyłączono niektóre miejscowości, które straciły walory turystyczne i uzdrowiskowe. Od 1999 roku, po utracie rangi stolicy województwa, Wałbrzych pełni rejonizację administracji województwa dolnośląskiego w następujących powiatach: świdnickim, dzierżoniowskim, kłodzkim, ząbkowickim i wałbrzyskim[3].
Dojazd
[edytuj]- droga krajowa nr 35 (Wrocław – Mieroszów – Golińsk, granica z Czechami),
- droga wojewódzka nr 367 (Jelenia Góra – Wałbrzych),
- droga wojewódzka nr 379 (Świdnica – Wałbrzych),
- droga wojewódzka nr 375 (Stare Bogaczowice – Wałbrzych),
- droga wojewódzka nr 381 (Kłodzko – Nowa Ruda – Wałbrzych),
- droga wojewódzka nr 376 (Wałbrzych – Szczawno-Zdrój – Kamienna Góra).
Do Wałbrzycha można dostać się koleją oraz skorzystać z pobliskiego lotniska Sudeckiego w Świebodzicach koło miasta.
Po mieście jeździ komunikacja miejska oraz prywatna. Okoliczne miejscowości są skomunikowane komunikacją prywatną i PKS-em. Z Wałbrzycha można dojechać komunikacją miejska linii nr 5 do uzdrowisk Szczawno-Zdrój i Jedlina-Zdrój[4].
Wałbrzych ma dobrze rozwiniętą komunikację miejską. Linie kursują na terenie miasta i do ościennych gmin oraz do uzdrowiska. Autobusami można dojechać również do granicy państwa z Republiką Czeską. Autobusy komunikacji miejskiej są nowoczesne i nowe, a w każdym autobusie jest konduktor, który zajmuje się obsługą autobusu, dba o bezpieczeństwo pasażerów, sprzedaje bilety, pomaga pasażerom niepełnosprawnym i starszym. Trasy komunikacji miejskiej są wyposażone w nowoczesne wiaty oraz elektroniczne tablice informujące o przyjeździe autobusu.
Warto zobaczyć
[edytuj]Wałbrzych ma wiele zabytków sakralnych, kamienic mieszczańskich, pałaców i zamków oraz architektury przemysłowej. Najważniejszymi zabytkami są:
- Zamek Książ – największy zamek na Dolnym Śląsku, trzeci co wielkości w Polsce. Położony w Książańskim Parku Krajobrazowy. Zbudowany w XIII w.
- Ruiny zamku Stary Książ – wybudowany w 1794–1799 przez malarza i architekta Krystiana Wilhelma Tischbeina dla Henryka VI Hochberga. Zamek znajduje się po przeciwnej stronie zamku Książ.
- Stado Ogierów „Książ” – wybudowany w pierwszej połowie XIX w., niegdyś stajnia i powozownia Zamku Książ. Posiada jedną z najpiękniejszych w Europie krytą ujeżdżalnię. W stadnie odbywają się międzynarodowe zawody w powożeniu i ujeżdżeniu oraz aukcje koni[5].
- Ruiny Zamku Nowy Dwór – położone są na szczycie Góry Zamkowej (618 m). Zbudowany XIV w.Znajdujący się w dzielnicy Podgórze[6].
- Palmiarnia Wałbrzyska – zbudowany w latach 1911-1914 z polecenia Jana Henryka XV Hochberga, w hołdzie dla pięknej żony księżnej Marii Theresie von Pless zwanej Daisy.
- Park Wielokulturowy Stara Kopalnia – skansen budownictwa górniczego XIX wieku. (obecnie trwa tam rewitalizacja obiektu na wysoką skalę).
Muzea
- Muzeum w Wałbrzychu – mieści się tu jedyny w Polsce i drugi na świecie okaz stawonoga z gromady wijów kopalnianych z epoki karbońskiej i inne bogate eksponaty geologiczne. Muzeum posiada też inne eksponaty z różnych dziedzin.
Ciekawym okazem jest też skrzemieniały pień drzewa z przed 300 mln lat, środkowej części pnia drzewa szpilkowego rosnącego w okresie karbonu, znajdujący się przy gmachu Państwowej Szkoły Zawodowej[7].
- Muzeum Gross-Rosen i Archiwum oraz Pracownie Naukowo-Badawcze przy ulicy Szarych Szeregów 9. Kompleks Obozu Gross-Rosen znajduje się w Rogoźnicy[8].
- Muzeum Przemysłu i Techniki – znajdujący się Park Wielokulturowy Stara Kopalnia, w którym trwa rewitalizacja.
- Prywatne Muzeum Motoryzacji i Górnictwa w Wałbrzychu – znajduje się przy salonie Nissana właścicielem jest kierowca rajdowy Jerzy Mazur[9].
Pałace
- Pałac Albertich – wzniesiony w 1801 roku w stylu klasycystycznym, w którym mieści się Muzeum okręgowe w Wałbrzychu.
- Pałac Tielscha – wybudowany w 1860.
- Pałac Czettriztów – przy ulicy Zamkowej obecny gmach Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej z XVII-XIX w.
- Pałac w Rusinowej – znajdujący się w dzielnicy Rusinowa zbudowany w XVIII wieku[10].
Sakralne
- Kolegiata Najświętszej Maryi Panny Bolesnej i św. Aniołów Stróżów w Wałbrzychu – wybudowany w 1898 w stylu neogotyckim.
- Sanktuarium Matki Boskiej Bolesnej w Wałbrzychu – wzmianka pochodzi z 1305 roku. Legenda głosi że wypływało tu źródełko które leczyło w szczególności oczy, kościółek został zbudowany z drewna przez rycerza w podzięce za uratowanie mu życia, w później przebudowany, było to ważne miejsce kultu, w 1667 roku źródełko przestało wypływać powodem były szkody górnicze. Do dzisiejszego dnia kościółek jest odwiedzany i nazywanym „Sercem Wałbrzycha”. Budowla znajduje się przy pl. Kościelnym w centrum miasta[11].
- Kościół Zbawiciela ewangelicko-augsburski – zbudowany w latach 1785-1788 przez Carla Gottharda Langhansa, twórcy berlińskiej Bramy Brandenburskiej[12].
Inne miejsca warte zobaczenia
[edytuj]- W mieście znajduje się kilka sztolni i podziemnych bunkrów wybudowanych w czasie II Wojny Światowej, część z tych tuneli jest zasypana całkowicie lub częściowo. Warto też wspomnieć o Mauzoleum w Wałbrzychu zbudowanym w 1936–1938 według projektu Roberta Tischlera[13].
W Wałbrzychu w dzielnicy Podgórze znajduje się największy tunel kolejowy w Polsce i jeden z dłuższych w Europie, wybudowany w latach 1909-1912 w szczycie zwanym Małym Wołowcem o długości 1601 metrów[14].
- Wałbrzyski Rynek odrestaurowanymi kamienicami i przyległymi uliczkami.
Rekreacja
[edytuj]Wałbrzych dysponuje dobrze oznakowanymi i utrzymanymi trasami rowerowymi, przeznaczonymi do uprawiania kolarstwa górskiego i rekreacyjnego. To ponad 100 kilometrów tras rowerowych krętymi stromymi uliczkami miasta oraz w pobliskich terenach zielonych w lasach, parkach, łąkach. Podziwiać można piękne widoki i zabytki oraz mieć kontakt z przyrodą. W mieście odbywają się liczne cykliczne imprezy MTB o randze europejskiej i polskiej. W pobliskim uzdrowisku Szczawno-Zdrój znajduje się specjalny tor crossowy[15].
W mieście są następujące trasy:
- Trasa wokół góry Borowej,
- Trasa na góry Chełmiec
- Trasa wokół góry Ptasiej Kopy (najłatwiejsza trasa)
- Trasa wokół góry Niedźwiadków (najtrudniejsza trasa)
- Trasa wokół Książańskiego Parku Krajobrazowego
- Trasa wokół Wałbrzycha
- Zielona Trasa Toyoty
Wokół Wałbrzycha są zlokalizowane trasy narciarskie z wyciągami, najbliższa to Góra Dzikowiec w Boguszowie-Gorcach oraz w Rzeczce, Schronisko PTTK „Andrzejówka” gdzie odbywa się Bieg Gwarków, jest to drugi co do wielkości bieg narciarski w Polsce. W Wałbrzychu są organizowane różne inne imprezy sportowe oraz kulturowe, Moto Hałda, Wystawa Kwiatów Zamek Książ, Międzynarodowy Festiwal Kameralistyki Ensemble, Półmaraton Wałbrzyski, Dni Wałbrzycha, Dni Podzamcza i wiele innych imprez.
W mieście można skorzystać z pływalni krytych i odkrytych, siłowni, kortów tenisowych, stadionów sportowych, squasha, z nowoczesnej hali lekkoatletycznej, która jest jedną z najnowocześniejszych w Polsce, Skateparku, i kilku hal sportowych oraz boisk.
W trakcie budowy jest kompleks sportowo-rekreacyjny Aqua Zdrój, w którym mieścić się będzie basen pełnowymiarowy, hala widowiskowa i ośrodek fitness, baseny rekreacyjne, oraz odnowa biologiczna i hotel (czas zakończenia budowy to wiosna 2013 roku).
Oprócz tego jest 7 parków miejskich w tym Książański Park Krajobrazowy, w którym można napotkać spacerujące muflony, sarny i różnego rodzaju roślinności oraz podziwiać widoki.W ogrodzie zimowym zwanym Palmiarnią Wałbrzyską można podziwiać bujną roślinność z całego świata oraz niektóre zwierzęta. Czas można spędzić również w ExploraPark – Park Nauki i Techniki działający na takiej samej zasadzie jak Centrum Nauki „Kopernik” w Warszawie. Również można spędzić czas w kinach, muzeach, galeriach sztuki, teatrach, filharmonii. Czy latem w miejskim amfiteatrze gdzie odbywają się imprezy kulturalne dla dzieci i dorosłych. W Wałbrzyskim Ośrodku Kultury i Bibliotece Miejskiej również wiele się dzieje i można spędzić ciekawie czas.
Dla miłośników wspinaczek górskich i skalnych również są takie miejsca zlokalizowane w mieście i poza miastem. Największym punktem widokowym jest góra Chełmiec 851 m n.p.m. i znajdująca się tam wieża z punktem widokowym (przy dobrej pogodzie można ujrzeć Polkowice).
Na górze Chełmiec stoi 45 metrowy krzyż milenijny, jest to najwyższy krzyż w Polsce, a nawet i w Europie. Pod Chełmcem na stadionie odbywają się co roku od 2 kwietnia 2005 roku, obchody upamiętniające śmierć Jana Pawła II. Po tych uroczystościach zawsze 2 kwietnia, pod krzyż wyrusza co roku pielgrzymka upamiętniająca śmierć Jana Pawła II, o 21:37 pod krzyżem zapalane są znicze i odprawiana modlitwa, uczestniczą w tych uroczystościach wierni z całego regionu wałbrzyskiego.
Bezpieczeństwo i ważne adresy
[edytuj]Nad bezpieczeństwem w mieście czuwa Policja, Straż Miejska, Straż Pożarna, Pogotowie Ratunkowe, i wiele innych ważnych instytucji[16].
- Komenda Miejska Policji w Wałbrzychu, ul. Mazowiecka 2 tel. 74 846 39 08, alarmowy 997
- Komisariat Policji I w Wałbrzychu, ul. Wrocławska 69. Dyżurny: (74) 841-83-23
- Komisariat Policji II w Wałbrzychu, ul. Psie Pole 7. Dyżurny: (74) 842-51-16
- Komisariat Policji V w Wałbrzychu, ul. Andersa 161. Dyżurny: (74) 847-72-71
- Komenda Straży Miejskiej w Wałbrzychu, ul. Matejki 1, pok. nr 10
- Telefony – Służba dyżurna (całodobowo) – tel. 74 66 55 200 alarmowy 986
- Sekcja Patrolowo-prewencyjna Podzamcze, ul. Kasztelańska 3, tel. 74 66 47 238 (czynna od 6:00 do 22:00).
- Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Wałbrzychu, ul. Ogrodowa 20
- Sekretariat 74 887 72 00 tel. alarmowy 998
- Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza nr 1, ul. Przemysłowa 1
- Jednostka Ratowniczo-Gaśnicza nr 2, ul. Ogrodowa 20
- Pogotowie Ratunkowe w Wałbrzychu, ul. Chrobrego 39
- telefon 84-261-10, 84-24 alarmowy 999
- podstacja Wałbrzych Północ, ul. Ogrodowa 20
- Specjalistyczny Szpital im. dr Alfreda Sokołowskiego, ul. Sokołowskiego 4
- Centrala Szpitala (Informacja telefoniczna) 74/ 64 89 742
- Szpitalny Oddział Ratunkowy: 74/ 64 89 659
- Specjalistyczny Szpital im. Stefana Batorego, ul. Batorego 4
- centrala 074 6489 879
- Izba Przyjęć: 74 6489841, wew: 841
- Specjalistyczny Szpital Ginekologiczno-Położniczy im. E. Biernackiego, ul. Paderewskiego 10
- Telefon: centrala tel. (074) 88 77 101
Inne
- Pogotowie Gazowe – 74 992
- Paramedyk Ratownictwo Medyczne, ul. Spacerowa 38, tel. +48 536 000 112, +48 74 660 43 33
- Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, ul. Poznańska 6, tel. alarmowy 985, 74 84 23 414
- Wałbrzyskie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe, ul. J. Brzechwy 13, tel./fax 74 84-230-72
- Sudeckie Wodne Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe w Wałbrzychu, ul. Pankiewicza 10/2, tel.: 74 665 08 70
Informacja turystyczna
[edytuj]W mieście działa Centrum Informacji Turystycznej i Kulturalnej w Wałbrzychu, Rynek 9.
Gastronomia
[edytuj]W mieście jest dużo barów i restauracji oraz klubów. W pobliżu Wałbrzycha również jest wiele miejsc noclegowych i gastronomicznych, np. uzdrowisko Szczawno-Zdrój[17].
- Hotel „Zamek Książ” **
ul. Piastów Śląskich 1. http://www.ksiaz.walbrzych.pl/
- Hotel „Przy Oślej Bramie” ***
ul. Piastów Śl. 1. http://www.zamek-ksiaz.com.pl/
- Hotel Zamkowy ***
ul. Piastów Śl. http://www.hotelzamkowy.pl/
- Hotel „QUBUS” ***
ul. Wysockiego 45. http://www.qubushotel.com/hotele.php?lang=1&id_h=5
- HOTEL Club Restauracja APROPOS***
Ul. Wieniawskiego 82. http://www.aproposclub.pl/
- Zielone Wzgórze
ul. Świdnicka 12A http://www.zielonewzgorze.net/
- Hotel „Maria”
ul. Wrocławska 134 b http://sirbud.pl/hotelmaria/
- HOTEL * Arkadia
Ul. Wrocławska 113
- Pensjonat Stada Ogierów Skarbu Państwa „KSIĄŻ”
ul. Jeździecka 3. http://www.stadoksiaz.pl/aktualnosci
- Zajazd „ADAMSKI”
ul. Fabiana 20.
- Zajazd
ul. Orkana 92. http://www.zajazd.walbrzych.pl/
- Dom Turysty HARCÓWKA
Park Sobieskiego. http://www.harcowka.com.pl/
- Centrum Biurowo – Hotelowe DAKS
Pl. Skarżyńskiego 1. http://www.centrumdaks.pl/
- Pokoje Gościnne KONRAD
Ul. B. Chrobrego 14. http://www.pokoje-konrad.pl/
- NOCLEGI U ALI
Ul. Równoległa 2. http://www.eholiday.pl/noclegi-hh7214.html
- KWATERA PRYWATNA FARTUS
Ul. Nowy Świat 5 D.
- Holiday Inn Express
ul. 1 Maja 70 http://www.expresshotelwalbrzych.pl/kontakt.html
Gdzie dalej
[edytuj]Okolice Wałbrzycha są pełne tajemnic z czasów II wojny światowej. Dla miłośników przygód poleca się sztolnie Riese tajemnicze sztolnie hitlerowskie oraz Jezioro Bystrzyckie i okoliczne miejscowości.
Dolny Śląsk:
Republika Czeska:
- Hradec Králové – 2 godziny samochodem ok. 100 km
- Praga – 3 godziny samochodem
Przypisy
[edytuj]- ↑ http://www.um.walbrzych.pl/strony/nasze_miasto_symbole.htm.
- ↑ http://um.walbrzych.pl/walbrzych-mojemiasto/strony/maskotka_walbrzycha.php.
- ↑ http://www.duw.pl/portal/pl/483/511/Delegatury_Urzedu.html.
- ↑ http://walbrzych24.com/1-wiadomosci/3297-pierwsza-piatka-w-jedlinie.
- ↑ http://www.um.walbrzych.pl/strony/turystyka_atrakcje_walbrzycha_03.htm.
- ↑ http://www.um.walbrzych.pl/strony/turystyka_atrakcje_walbrzycha_08.htm.
- ↑ http://www.um.walbrzych.pl/strony/turystyka_atrakcje_walbrzycha_06.htm.
- ↑ http://www.pkt.pl/gross-rosen-muzeum/100580297/5-1/.
- ↑ http://warszawa.naszemiasto.pl/artykul/galeria/483996,walbrzych-krzysztof-holowczyc-kupil-samochod-w-walbrzychu,id,t.html.
- ↑ http://dolny-slask.org.pl/509639,Walbrzych,Palac_i_park_w_Rusinowej.html.
- ↑ http://sanctus.pl/index.php?grupa=31&podgrupa=252&doc=188.
- ↑ http://cit.walbrzych.pl/obiekty-sakralne/kosciol-zbawiciela-ewangelicko-augsburski.
- ↑ http://turystyka.wp.pl/gid,11238035,title,totenburg--tajemnicze-mauzoleum-w-walbrzychu,galeria_zdjecie.html.
- ↑ http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/19704,walbrzych-tunel-kolejowy.html.
- ↑ http://mtb.walbrzych.pl/trasy-rowerowe/zielona-trasa-toyoty/.
- ↑ http://cit.walbrzych.pl/wazne-adresy-i-telefony.
- ↑ http://www.um.walbrzych.pl/strony/turystyka_baza_hotele.htm.
|
Ten artykuł ma już minimum informacji, które czynią go użytecznym. Jednak jeszcze wiele brakuje, aby stał się przewodnikiem. Możesz pomóc uzupełniając luki i rozbudowując już rozpoczęte sekcje. |