Turew (wieś w województwie wielkopolskim)

Turew – wieś w Polsce, położona w województwie wielkopolskim, w powiecie kościańskim, w gminie Kościan, nad Racockim Rowem (prawym dopływem Obry).

Informacje

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa leszczyńskiego.

Współrzędne geograficzne: 52°03′31″N 16°49′40″E

Wieś, 12 km na wschód od Kościana, w rolniczej okolicy, z dala od głównych linii komunikacyjnych.

Pałac Dezyderego Chłapowskiego w Turwi

Kaplica przy pałacu Chłapowskiego w Turwi

Turew - gorzelnia

Turew – centrum wsi

Pałac Chłapowskich w Turwi

W płaskiej, rolniczej okolicy pojawiają się pasy drzew i krzewów, kępy zarośli i ciągnące się wzdłuż dróg aleje. Ten unikatowy pejzaż powstał w wyniku przemyślanej działalności XIX – wiecznego gospodarza Turwi – Dezyderego Chłapowskiego. Paradoksem jest, że znany jest bardziej jako oficer napoleoński czy generał z okresu powstania listopadowego niż doskonały rolnik i prekursor nowoczesnych metod gospodarowania, a takim był. Bo przecież kariera wojskowa, choć świetna, stanowiła tylko epizod w jego długim, pracowitym życiu, które spędził głównie w Turwi, przekształcając zaniedbany majątek w kwitnące, nowoczesne gospodarstwo.

Był właścicielem majątku, patriotą, twórcą wzorowego gospodarstwa rolnego i jednego z inicjatorów zasad pracy organicznej w Wielkopolsce. Mimo upływu niemal 150 lat od śmierci generała – wciąż spotykamy ślady jego działań.

Warto zobaczyć

• W rozległym parku, wśród zieleni, stoi pałac – dawna rezydencja D. Chłapowskiego. Obecnie mieści się w nim stacja badawcza poznańskiego Zakładu Biologii Rolnej i Leśnej Instytutu Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk.

Późnobarokowy pałac powstał w latach 1760-1770, późniejsze liczne przebudowy zmieniały jego kształt i wystrój. Jest budynkiem dwukondygnacyjnym, przykrytym łamanym dachem czterospadowym. Ma elewacje rozczłonkowane ryzalitami; przy jednym z nich – jeszcze przed wybuchem powstania listopadowego – D. Chłapowski dobudował neogotycką wieżę zwieńczoną krenelażem. Po pożarze budynku w 1880 r. został on odbudowany przez Zygmunta Chłapowskiego (syna generała), przy współpracy architekta Stanisława Boreckiego.

• Przy wschodniej elewacji pałacu wznosi się neogotycką kaplica NMP Niepokalanie Poczętej, zbudowana w latach 1847-1848 przez D. Chłapowskiego. Tradycja rodzinna Chłapowskich przekazuje, że projekt kaplicy opracowała córka generała Zofia. Kaplica na poziomie pierwszego piętra jest połączona z pałacem gankiem wspartym na arkadzie.

W pałacu zwiedzać można dwa pomieszczenia, oba na piętrze. W obszernym salonie warto zwrócić uwagę na stiukową dekorację ścian, wykonaną ok. 1780 r. w stylu Ludwika XVI. Neoklasyczny sufit pochodzi z 1868 r. W położonej obok bibliotece sufit zdobią neogotyckie sztukaterie z lat dwudziestych XIX w. Na ścianie wisi portret Dezyderego Chłapowskiego, kopia obrazu namalowanego przez Romana Postępskiego ok. 1854 r. W holu na parterze znajduje się gipsowa kopia popiersia generała, której oryginał – znajdujący się obecnie w poznańskim Muzeum Narodowym – wykonał w czerwonym marmurze na początku naszego stulecia Władysław Marcinkowski.

• Przed pałacem ustawiono w 1979 r. – w stulecie śmierci D. Chłapowskiego – niewielki głaz z okolicznościową tablicą.

• Wokół pałacu rozciąga się w XVIII w. park krajobrazowy o powierzchni 21,9 ha. Pierwotnie był to park regularny, ale sprowadzony przez generała ogrodnik Augustyn Denizot przekształcił go w latach 1860-1870 w park angielski. Dziś charakter krajobrazowy ma tylko północna część parku, część południowa, za rowem, to obszar leśny. W parku rośnie wiele starych drzew, są to głównie dęby, platany, wiązy i lipy. Najpotężniejsze z drzew – dąb „Dezydery” – ma 780 cm obwodu. Obok niego rośnie drugi olbrzym, również dąb, o obwodzie 700 cm.

Ochrona krajobrazu

W 1992 r. utworzono na tym terenie Agroekologiczny Park Krajobrazowy im. gen. Dezyderego Chłapowskiego (o pow. 17 200 ha).