Śmigiel

	Śmigiel;
	Centrum miasta
	Herb
	Flaga
	Informacje
Państwo	Polska
Region	Wielkopolska
Powierzchnia	5,3 km²
Ludność	5613
Nr kierunkowy	+48 65
Kod pocztowy	64-030
	Strona internetowa

Śmigiel

Śmigiel – miasto w Polsce, w województwie wielkopolskim, w powiecie kościańskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Śmigiel.

Śmigiel. Stacja kolejki wąskotorowej widok z 2006 r.

Informacje

Współrzędne geograficzne: 52°00′33″N, 16°31′07″E

Według danych z 31 marca 2011 miasto liczyło 5613 mieszkańców, na powierzchni 5,3 km²

Położone na wzniesieniach Pojezierza Leszczyńskiego, obok drogi krajowej nr 5 i linii kolei wąskotorowej Wielichowo-Stare Bojanowo.

Gospodarka

Ośrodek usługowy regionu, uprawy warzyw i owoców (truskawki, pomidory, pieczarki); drobny przemysł spożywczy i meblowy.

Historia

Prawa miejskie przed 1400 r., od XVI w. miasto prywatne będące w rękach kilku właścicieli równocześnie, m.in. w XVI w. Arciszewskich, w XVIII w. Leszczyńskich. W 2. połowie XVI w. silny ośrodek arian, luteran i Żydów. Założony w latach 70. XVI w. przez ówczesnego właściciela miasta Eliasza Arciszewskiego zbór braci polskich w Śmiglu, był jednym z głównych ośrodków arianizmu w Polsce.

W przeszłości Śmigiel znany był z dużej ilości wiatraków, nazywany był miastem wiatraków ze względu na dawne tradycje młynarskie oraz sprzyjające warunki, dzięki którym, jak mówi legenda, niegdyś w Śmiglu stało niemal 100 wiatraków, zachowały się do dziś tylko 2 koźlaki przeniesione z sąsiednich wsi.

Układ urbanistyczny, z dwoma rynkami prawie równej wielkości (o pow. ok. 1 ha). Starszym, z czasów pierwszej lokacji, jest rynek pd.-zach., dziś pl. Rozstrzelanych. Na pn. od tego placu kościół farny NMP Wniebowziętej z pocz. XV w., później znacznie przebudowany. Na pn. wsch. znajduje się drugi rynek - pl. Wojska Polskiego, powstały w wyniku regulacji układu miejskiego po pożarach na początku XIX w. Zabudowa pierzei rynków i częściowo przyległych ulic jednolita, domami piętrowymi, kalenicowymi z 1. poł. XIX w. Na pl. Rozstrzelanych, w pierzei wsch., dawny ratusz z wystawką z trójkątnym frontonem, zegarem i herbem miasta.

Synagoga została zbudowana w XIX w. Oprócz sali modlitewnej mieściła również mieszkanie dla rabina oraz - do około 1903 r. – cheder, szkołę żydowską. W 1930 r., w związku z brakiem ludności żydowskiej, władze miasta odkupiły synagogę i przebudowały ją na szkołę. Obecnie mieści się w niej mieszkanie, pomieszczenie gospodarcze oraz sklep.

Cmentarz żydowski powstał w XIX w. W czasie II wojny światowej został zniszczony przez hitlerowców, nie zachowała się na nim żadna macewa.

Zabytki

gotycki kościół NMP Wniebowziętej z poł. XV w.,
kościół cmentarny szachulcowy pw. św. Wita z 1769 r., z cennym tryptykiem, odrestaurowany w 1908 r.
klasycystyczny kościół św. Stanisława Kostki z lat 1827-30.
budynki dawnego browaru z 1894 r.
budynek poczty
wiatraki
Śmigielska Kolej Dojazdowa
Gazownia Miejska z 1902 r.
synagoga
na cmentarzu ewangelickim neogotycka kaplica i niewielkie lapidarium.

Transport

Obok miasta przebiega obwodnica będąca fragmentem drogi ekspresowej S5 relacji Świecie - Lubawka, E261 (trasa europejska). W odległości 5 km linia kolejowa nr 271 Poznań - Leszno. Do niedawna trasa drogowa Poznań-Wrocław przebiegała przez oba rynki, obecnie obwodnicą omija miasto od wschodu.

Śmigielska Kolej Dojazdowa

Początki kolei sięgają roku 1900, kiedy oddano do użytku linię towarową ze Starego Bojanowa do Krzywinia, o długości 17,9 km. Kolejny odcinek, ze Starego Bojanowa, przez Śmigiel, do Wielichowa, długości 23,5 km, zarówno dla ruchu osobowego, jak i towarowego, otwarto pod koniec 1900 r. Następne odcinki Wielichowe-Ujazd (13,2 km) i Wielichowo-Rakoniewice (7,7 km) powstały nieco później. W 1952 r. zmieniono szerokość torów z 1000 mm na 750 mm. Wprowadzono też wagony spalinowe dla przewozów pasażerskich w miejsce wysłużonych parowozów. W tym okresie w Krzywiniu, Rakoniewicach i Starym Bojanowie zbudowano obrotnice kolejowe. W połowie lat 60. XX w. zakupiono i wprowadzono do eksploatacji wagony transportery w celu umożliwienia załadunku wagonów normalnotorowych w Starym Bojanowie, zbudowano też odpowiednią rampę czołową.

W 1973 r. nastąpił definitywny koniec epoki parowozów na tej linii, zostały one przekazane do Krośniewic. Uruchomiono trakcję spalinową. 1 czerwca 1973 r. z powodu niewielkiego wykorzystania zarówno do przewozów towarowych jak i pasażerskich zamknięto (i wkrótce rozebrano) linię Wielichowo – Rakoniewice. W latach następnych zamknięto linię Stare Bojanowo-Zgliniec.

23 czerwca 2001 r. zawieszono kursowanie pociągów pasażerskich w związku z restrukturyzacją przedsiębiorstwa PKP. Dzięki zaangażowaniu władz lokalnych, mieszkańców oraz entuzjastów 24 stycznia 2002 r. ponownie uruchomiono regularne kursy. Kolejka kursowała na 23 km odcinku Stare Bojanowo Wąskotorowe – Śmigiel – Wielichowo i funkcjonowała pod zarządem Stowarzyszenia Kolejowych Przewozów Lokalnych pod nazwą Śmigielska Kolej Dojazdowa jako pierwsza samorządowa kolej w Polsce. Obecnie kolejka pod nadal zarządem Stowarzyszenia Kolejowych Przewozów Lokalnych kursuje na odcinku Stare Bojanowo-Nietążkowo-Śmigiel-Wilkowo Polskie-Wielichowo. W skład taboru wchodzą: 4 lokomotywy typu Lxd2, 4 wagony motorowe typu MBxd2 oraz kilkanaście wagonów osobowych i towarowych. Regularne kursy pociągów w okresie nauki szkolnej. Organizowane były pociągi turystyczne. 1 stycznia 2011 roku Stowarzyszenie Kolejowych Przewozów Lokalnych wycofało się z prowadzenia Śmigielskiej Kolei Dojazdowej, a infrastruktura została przejęta przez Zarząd Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Śmiglu. Obecnie pociągi uruchamiane są sporadycznie.

Gdzie dalej

W odległości niespełna 10 km na północny wschód Kościan i zamek w Racocie, 15 km na północny zachód Rakoniewice.