Wyspa Piasek
.jpg)
Wyspa Piasek – nazwa wyspy (niem. Sandinsel, łac. Insula Arena) pochodzi od kościoła Najświętszej Marii Panny na Piasku, który znajduje się na wyspie. „Sancta Maria in Arena” – brzmi łacińskie wezwanie tego kościoła i wywodzi się od rzymskiego kościoła zbudowanego w miejsce dawnego cyrku, skąd przyjęło się mówić, że „arena” oznacza „piasek”, z tego powodu nazwano tak też całą wyspę.
Jest jedną z wysp w obrębie Starego Miasta. Ze Starym Miastem połączona Mostem Piaskowym, z Ostrowem Tumskim – Mostem Tumskim, z Wyspą Młyńską – Mostami Młyńskimi, z Wyspą Słodową – Kładką Piaskową.
Na wyspie znajdują się: kościół Najświętszej Marii Panny, jeden z budynków Uniwersytetu Wrocławskiego (dawniej klasztor Augustynów), cerkiew prawosławna św. Cyrylego i Metodego (dawny kościół św. Anny), młyn Maria oraz pomnik kardynała Kominka ze słynnym cytatem do biskupów niemieckich.
Wyspa ma powierzchnię około 5 hektarów, przecinają ją ulice:
- ul. św. Jadwigi – łączy Most Piaskowy z Mostami Młyńskimi,
- ul. Najświętszej Marii Panny – łączy ul. św. Jadwigi z Mostem Tumskim,
- ul. Staromłyńska,
- ul. św. Anny,
- ul. Wodna.
Na wyspie znajdują się 3 bulwary:
- Bulwar Stefana Wyszyńskiego,
- Bulwar Piotra Włostowica
- Bulwar Stanisława Kulczyńskiego.
Został zbudowany w 1889, łączy Ostrów Tumski z Wyspą Piasek. Długość obecnego mostu wynosi 52,19 m, szerokość pomostu – 6,84 m, wysokość portalu – 6,90 m, przęsło – 25,19 i 25,93 m. Konstrukcję stalową kratownicową systemu Gerbera wyprodukowaną w Hucie Piła w Rudzińcu koło Gliwic. W 1945 roku most przeszedł remont, podczas którego usunięto zniszczenia wywołane podczas oblężenia Festung Breslau (dosł. Twierdza Wrocław), ale pomimo remontu w niektórych miejscach widać ślady ostrzału. Ostatni remont mostu przeprowadzono w 1992 roku, od 15 października 1976 roku most znajduje się w rejestrze zabytków.
Przy moście stoją: po lewej stronie mostu – figura św. Jadwigi (od 1893 roku), po prawej stronie mostu -- figura Jana Chrzciciela.
Pomnik kardynała Bolesława Kominka
[edytuj]
3 grudnia 2005 roku odbyła się uroczystość odsłonięcia pomnika kardynała Kominka, który został wzniesiony z inicjatywy prezydenta Wrocławia Rafała Dudkiewicza z okazji 40. rocznicy wymiany listów między polskimi i niemieckimi biskupami. Kardynał był inicjatorem i współtwórcą „Orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich”, które Episkopat wystosował 18 listopada 1965 roku. Napis pod pomnikiem brzmi: „wybaczamy i prosimy o wybaczenie” oraz w języku niemieckim: „Wir vergeben und bitten um Vergebung”.
Bolesław Kominek (ur. 23 grudnia 1903 w Wodzisławiu Śląskim, zm. 10 marca 1974 roku we Wrocławiu) katolicki duchowny, arcybiskup metropolita wrocławski, kreowany na kardynała przez papieża Pawła VI. W latach 1962-1965 uczestniczył w obradach Soboru Watykańskiego II, a także w II sesji zwykłej Światowego Synodu Biskupów w Watykanie w 1971.
Mosty Młyńskie
[edytuj].jpg)
Mosty Młyńskie to zespół dwóch mostów (Południowy 27,8 m długości i Północny 36,6 m) nad odnogami Odry Północnej, oddzielającej Wyspę Piasek od prawego brzegu rzeki. Przed rokiem 1945 nosiły wspólną nazwę „Gneisenau Brücke”. Od roku 1945 traktowane są jako dwa osobne mosty. Powstały w 1885 roku w miejsce starego drewnianego mostu. Most Młyński Północny ma szerokość pomostu 12,89 m (Południowy – 12,80), szerokość jezdni 6,84 m (Pd. – 6,80), dwa chodniki po 3,25 m (Pd. – 2×3,0) i rozpiętość przęseł 35,60 (28,86 m pod mostem Południowym). Pomiędzy mostem Północnym a Południowym znajduje się cypel ze zdobionym tarasem widokowym w stronę Ostrowa Tumskiego.
Na jednym z mostów znajduje się tablica pamiątkowa upamiętniająca zmagania Wrocławian z powodzią w 1997 roku. Na niej wyryto napis: „Dla upamiętnienia zmagań żywiołów: powodzi wdzierającej się do miast i ludzkich emocji jednoczących mieszkańców Wrocławia w jego obronie w lipcu 1997 roku”.
Młyn Maria
[edytuj]
W 1333 roku wzniesiono młyn Bożego Ciała naprzeciw już istniejącego młyna Maria. Oba młyny zbudowano z drewna i wyposażono w trzy koła wodne. W latach 1844-1846 przebudowano je, a w 1846 r. na tyłach obu młynów dobudowano spichlerz i drewniany most. Młyn Bożego Ciała otrzymał nazwę Feniks, a młyn Maria nazwano Piaskowym. W latach 1871 i 1883 nastąpiła dalsza przebudowa młynów. W XIX i na początku XX w. dokonano modernizacji kół i urządzeń mechanicznych. Przebudowano i umocniono również nabrzeża i rynny wodne.
Po II wojnie światowej oba młyny (nazywane Maria) były wielokrotnie przebudowywane, w wyniku czego usunięto większość dawnych urządzeń, a w latach 60-tych XX w. młyny pozbawiono ostatecznie napędu wodnego i przystosowano je do napędu elektrycznego. Urządzenia napędu wodnego zdemontowano i zniszczono. W 1991 r. zakończono remont rynny prawej (północnej). Rynna lewa wciąż wymaga remontu.
Kościół Najświętszej Marii Panny na Piasku
[edytuj]
Kościół Najświętszej Marii Panny na Piasku (niem. Kirche Unserer lieben Frau auf dem Sande) – klasztorny kościół pokanonicki (Kanoników Regularnych św. Augustyna) położony na wyspie Piasek. „Sancta Maria in Arena” – jest to łacińskie wezwanie tego kościoła i wywodzi się od rzymskiego kościoła zbudowanego w miejsce dawnego cyrku, skąd przyjęło się mówić, że „arena” oznacza „piasek”, z tego powodu nazwano tak też całą wyspę. Obecnie jest to kościół parafialny, działa przy nim także duszpasterstwo głuchoniemych. W niedziele i święta są w nim ponadto odprawiane msze w klasycznym rycie rzymskim.
Pierwotny romański kościół i klasztor zostały prawdopodobnie ufundowane przez wojewodę Piotra Włosta, jego żonę Marię i ich syna Świętosława w 1. połowie XII wieku i ukończone przed 1148.
Dawny kościół Augustianów
[edytuj]
Zbiory specjalne znajdują się przy ul. św. Jadwigi 3/4 w budynku dawnego klasztoru augustianów („Na Piasku”), gdzie do 1945 r. funkcjonowała przedwojenna Staats-und Universitätsbiliothek (d. Biblioteka Uniwersytecka) [3]. Po odbudowie w latach 1956-1959 budynek ten został przeznaczony na zbiory: starych druków, rękopisów, zbiorów graficznych, kartograficznych i muzycznych. Mieści też zbiory Gabinetu Śląsko-Łużyckiego, Oddziału Bibliologicznego oraz Pracownię Konserwacji Zbiorów Specjalnych i Pracownię Reprograficzną.
W barokowym budynku dawnego klasztoru Augustianów przechowywanych jest ponad pół miliona starych druków, rękopisów, grafik, map, atlasów i judaiców. Najstarszy obiekt to pochodzący z V wieku fragment „Kroniki” Euzebiusza w tłumaczeniu św. Hieronima. Na Piasku jest kilkanaście kart dialogów papieża Grzegorza Wielkiego z VII wieku, to tu także znajduje się najbogatszy w Polsce zbiór średniowiecznych rękopisów.
Dawny Kościół św. Anny
[edytuj]
Cerkiew prawosławna św. Cyryla i Metodego we Wrocławiu na Wyspie Piasek wzniesiono w okresie 1686-1690 jako Kościół św. Jakuba. Poprzednio znajdowała się tutaj kaplica pod wezwaniem świętych Józefa, Joachima, Natalii i Adriana, która została w XVII wieku zburzona. Do roku 1810 kościół należał do pobliskiego klasztoru sióstr augustianek. W 1852 po renowacji kościół otrzymał nowe wezwanie św. Anny, którą obecna parafia prawosławna czci jako dodatkową patronkę.
W okresie walk o Festung Breslau (Twierdzę Wrocław) w 1945, kiedy dowództwo twierdzy ulokowało się w Królewskiej Bibliotece Uniwersyteckiej, księgozbiór ewakuowano – m.in. w ówczesnym kościele św. Anny umieszczono ok. pół miliona książek. Niestety 11 maja 1945 spłonął cały księgozbiór i wnętrze świątyni. W 1970 został przekazany Polskiemu Autokefalicznemu Kościółowi Prawosławnemu. Po odgruzowaniu i wyremontowaniu kościoła odprawiono w 1976 pierwsze nabożeństwo prawosławne w głównej nawie kościoła.
Linki i Źródła
[edytuj]
Bibliiografia
[edytuj]- Wrocław. Przewodnik turystyczny, Janusz Czerwiński, Wydawnictwo Dolnośląskie, Czerwiec 2004
- Nad Wrocławiem, Halina Okólska, Via Nova, Sierpień 2006
- Encyklopedia Wrocławia, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrzesień 2006