Poręby Dymarskie

Poręby Dymarskie
Kościół w Porębach Dymarskich Autor zdjęcia tomekder
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo podkarpackie
Ludność	815
Nr kierunkowy	(+48) 17
Kod pocztowy	36-105
Strona internetowa

Poręby Dymarskie – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie kolbuszowskim, w gminie Cmolas.

Poręby Dymarskie, kościół pw. śś. Stanisława Biskupa i Wojciecha, 1649, 1735, 1979; autor zdjęcia Henryk Bielamowicz

Charakterystyka

Położenie geograficzne: 50°19′15″N 21°48′14″E

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa rzeszowskiego.

Nazwa miejscowości wskazuje na hutniczy rodowód tych okolic.

Poręby Dymarskie to wioska położona wśród łąk i lasów powiatu kolbuszowskiego, jedna z największych obszarowo miejscowości powiatu. Osadnictwo na tym terenie przybrało charakter rozrzuconych, kilkuzagrodowych osad - przysiółków. Na przestrzeni wieków znaczące stały się dwa przysiółki: Dymarka, w której rozwijał się przemysł hutniczy i Poręby, w których osiedlali się kowale, hutnicy, rzemieślnicy i inne osoby pracujące przy wytopie żelaza. Z połączenia nazw dwóch znaczących wówczas przysiółków powstała nazwa Poręby Dymarskie.

Obecnie Poręby Dymarskie zajmują powierzchnię 22,3 km², z czego tereny użytkowane rolniczo 39,4% a lasy stanowią 55,6%.

Ukształtowanie terenu jest bogate. Liczne morenowe wzniesienia, porośnięte drzewami tworzą ciekawą aurę tego miejsca. Od strony Cmolasu rozciągają się Góry Cmolaskie. Jest to szereg wzniesień o wyniosłościach do 219 m n.p.m. Południową granicę miejscowości wyznacza rzeka Przyrwa, dawniej zwana Trześnią. To właśnie na niej powstały 2 zakłady hutnicze wytapiające złoża rudy darniowej która zalega płytko, tuż pod powierzchnią. Rudy te zawierają od kilkunastu do 42% żelaza, 2 – 6% manganu, 1 – 3% tlenku fosforu. Nadają się one do wykorzystania jako topniki we współczesnym hutnictwie.

Drugą co do wielkości rzeką jest Konotopa. Poza tym płynie tu wiele mniejszych potoków, z których jedne posiadają nazwę (np. Młyńska Rzeka) inne zaś nie. Ziemie w Porębach są mało urodzajne, przeważają piaski. Lata są upalne, z niewielkimi opadami, zimy zaś zazwyczaj są łagodne.

Warto zobaczyć

Choć nazwa miejscowości wskazuje na hutniczy rodowód tych okolic, to jednak największa miejscowa atrakcja turystyczna została zbudowana z drewna. Jest nią mający 350 lat parafialny kościół pw. św. Stanisława i św. Wojciecha. Do Poręb budowla trafiła dopiero pod koniec lat 70. XX w., po przenosinach z pobliskiego Cmolasu. Wnętrze świątyni (strop i ściany) zdobią XVII-wieczne freski ze scenami biblijnymi – to bezcenne polichromie, które odkryto pod tynkami w czasie rozbiórki budowli do transportu. Unikalny jest wizerunek diabła Tutiyillusa znajdujący się pod amboną. Jego pierwowzorem był tzw. Diabeł Piszący, który siedząc z ptasim piórem u wrót świątyni zapisywał na pergaminie wszystkich spóźnialskich. To jedyne w Polsce przedstawienie tego piśmiennego piekielnika.

Zobacz też