Elektrownia wodna Kamienna

Elektrownia Wodna "Kamienna" – mała elektrownia wodna o mocy 0,96 MW na rzece Drawa (dopływ Noteci), zabytek energetyki, w Polsce, w województwie lubuskim, w powiecie strzelecko-drezdeneckim, w gminie Dobiegniew, ok. 1 km na pd.-zach. od osady Głusko, w granicach Drawieńskiego Parku Narodowego. To jedna z najstarszych elektrowni wodnych w Polsce. Inna, to "Elektrownia wodna Struga", w pobliżu kaszubskiej wsi Soszyca, w powiecie bytowskim.

Współrzędne geograficzne: 53°02′50″N, 15°56′41″E

Budowę elektrowni „Kamienna” rozpoczęto w 1896 r. (w pięć lat po uruchomieniu pierwszej elektrowni wodnej na świecie), ukończono w 1903 r. To jedna z najstarszych na świecie hydroelektrowni, starsza od niej w Polsce jest tylko hydroelektrownia „Elektrownia wodna Struga” na Słupi w małej wsi kaszubskiej Soszyca w powiecie bytowskim, w województwie pomorskim.

Działa dzięki spiętrzeniu zaporą ziemną wód Drawy (dopływu Noteci). Moc elektrowni wynosi niecały 1 megawat (moc elektrowni „Bełchatów” to 4500 megawatów). W Polsce wszystkie działające elektrownie wodne dają zaledwie 7,3% mocy zainstalowanej w krajowym systemie elektroenergetycznym.

Początkowo prąd wykorzystywano do produkcji karbidu, ale od 1909 r. hydroelektrownia ta zasilała w energię elektryczną miejscowości w powiatach choszczeńskim, pyrzyckim, strzeleckim i części myśliborskiego.

Elektrownia z budynkiem głównym, gospodarczym i rozdzielnią, jest dziś zabytkiem techniki wysokiej rangi. Funkcjonuje nieprzerwanie od chwili jej zbudowania. Prąd wytwarzają 2 turbiny Francisa z 1898 r. W hali maszyn zabytkowa suwnica z 1909 r. o napędzie ręcznym. Wodę do turbin doprowadzają dwa upusty robocze. Spiętrzony na wysokość 7,8 m zbiornik zaporowy, sięgający w górę rzeki aż po osadę Żeleźnica, a wpływający na charakter rzeki aż po Moczele, ma szerokość do 100 metrów, a głębokość do 4 m.

Mimo że elektrownia ma ponad 100 lat, nadal działa, a wiele jej urządzeń, utrzymywanych w nienagannym stanie, pochodzi z przełomu XIX i XX w. Zalicza się do nich serce zakładu – turbiny Francisa wyprodukowane przez zakład Escher Wyss & Co. z Ravensburga. W niewielkiej hali wirują koła zamachowe generatorów, opatrzone starym logo potentata rynku elektrotechnicznego – firmy AEG. Wśród starych, ale wciąż przydatnych urządzeń pomiarowych (woltomierzy, amperomierzy) widać dwie żarówki pełniące funkcję sygnalizatorów. To rówieśniczki elektrowni – służą nieprzerwanie od 1903 r.

Obsługa zakładu nie ma obowiązku udostępniać go zwiedzającym, a jednak to robi. Panowie energetycy z dyżurującej obsady, grzecznie poproszeni, wyjaśniają, jak funkcjonuje hydroelektrownia i do czego służą poszczególne mechanizmy. Aby dojść do tej zabytkowej hydroelektrowni, należy za domami na skarpie w osadzie Głusko udać się w lewo do schodków prowadzących w kierunku zapory.