Brenna

Brenna – wieś w Polsce, w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, będąca siedzibą gminy Brenna. Wieś leży w historycznych granicach regionu Śląska Cieszyńskiego.

Informacje

Współrzędne geograficzne: 49°43′29″N 18°54′10″E

Brenna ma powierzchnię 7830 ha i 5994 mieszkańców czyli ma gęstość zaludnienia równą 76,6 os./km². Znajduje się na wysokości około 420 m n.p.m. w górach Beskidu Śląskiego, w dolinie rzeki Brennicy oraz jej dopływów Leśnicy i Hołcyny.

Brenna, miejscowość należąca do „Beskidzkiej piątki” (to od 2004 r. projekt mający na celu wspólną promocję i obsługę ruchu turystycznego pod hasłem „Siła płynie z gór!” w pięciu beskidzkich gminach: Brennej - siła spokoju, Istebnej - siła tradycji, Szczyrku - siła energii, Ustroniu - siła zdrowia, Wiśle - siła źródeł). Jest jedną z największych wsi województwa śląskiego, a jej początki sięgają przełomu XV i XVI wieku, kiedy to książę cieszyński założył hutę szkła opalaną drewnem z pobliskich lasów. Pierwsza wzmianka w aktach historycznych datowana jest na 30 czerwca 1490 r., kiedy to książę cieszyński Kazimierz II potwierdza, że Wawrzyniec z Pogórza zapisuje połowę wsi Pogórza i Brennej swej małżonce Salomenie z Vrchlabi.

Wtedy mieszkali tu głównie rolnicy przybyli ze Śląska oraz Wołosi - wędrowny lud pasterski, który przyniósł ze sobą nową formę gospodarowania, opartą na hodowli bydła. Przyprowadzili ze sobą stada kóz i owiec, które dostarczały mleka, sera, mięsa i wełny. Wypasowi stad sprzyjały zielone polany, powstałe w efekcie karczowania lasów, natomiast górzysty teren i ogólnie nieurodzajna gleba do upraw nie zachęcały.

W 1621 r. Brenna była wsią książęcą, posiadała folwark z hutą szkła produkującą szkło proste i szklanki na piwo i wino. Pasterze na polanach zakładali szałasy, które w 1755 r. istniały już na większości okolicznych stoków. Od połowy XVII w. do końca I wojny światowej wchodziła w skład tzw. wielkiego śląskocieszyńskiego majątku Habsburgów. Mieszkańcy Brennej, podgrupa Górali śląskich, trudnili się przede wszystkim hodowlą owiec i rolnictwem.

Według austriackiego spisu ludności z 1900 r. w 384 budynkach w Brennej na obszarze 7817 hektarów mieszkało 2985 osób, co dawało gęstość zaludnienia równą 38,2 os./km². 2466 (82,6%) mieszkańców było katolikami, 492 (16,5%) ewangelikami (luteranami) a 27 (0,9%) wyznawcami judaizmu. 2964 (99,3%) było polsko-, 7 niemiecko- a 13 czeskojęzyczni.

W czasach rozkwitu Brennej funkcjonowały tu huty szkła, a także folusz, gdzie na potrzeby lokalnego rynku wyrabiano sukno.

W XIX w. rozwinęło się kamieniarstwo, zresztą do dziś wydobywany jest tu piękny piaskowiec godulski.

Zabytki

Według Narodowego Instytutu Dziedzictwa, w Brennej znajdują się następujące obiekty zabytkowe:

kościół p.w. św. Jana Chrzciciela z XVIII w. (nr rej.: 138/60 (R-256/49) z 27.02.1960 oraz A-268/78 z 25.01.1978)
cmentarz kościelny w granicach ogrodzenia, nr rej.: j.w.
plebania z 1789 r. (nr rej.: R-922/68 z 27.07.1968 oraz A-269/78 z 25.01.1978)
dom młodzieży katolickiej, ok. 1920 r. (nr rej.: A-681/92 z 18.03.1992)
chata z XVII w. (nr rej.: R-433/54 z 23.07.1954)

Komunikacja

Turystów i mieszkańców do Brennej przywożą autobusy firmy TRANSKOM Skoczów i busy Linea Trans. Przystanki końcowe znajdują się odpowiednio: w Brennej „Bukowej” - dla autobusów Transkom i busów Linea Trans relacji Cieszyn - Brenna Bukowa/Węgierski oraz w Brennej „Leśnicy” - tylko dla autobusów Transkom relacji Cieszyn – Skoczów - Brenna Leśnica.

Szlaki turystyczne

W Brennej swój początek ma 8 górskich szlaków turystycznych. Prowadzą na szczyt Błatniej (Błotnego), Kotarza, Starego Gronia czy Równicy. Szlaki te można przemierzać latem pieszo, z kijami do nordic walking i zimą na nartach skitourowych.

Zdobywając szczyty, warto rozglądać się uważnie po okolicy, gdyż przy szlakach znajdują się liczne przydrożne kapliczki - do najpiękniejszych należy XVIII-wieczny barokowy krzyż pokutny (ul. Rolnicza) oraz znajdujący się na Bukowym Groniu Krzyż Rozstania, rzeźba wykonana przez Ludwika Konarzewskiego. Na szczególną uwagę zasługuje również kościół św. Jana Chrzciciela (ul. ks. R. Juroszka 7), zbudowany w latach 1793-1796. W ołtarzu znajduje się obraz autorstwa cieszyńskiego artysty „Chrzest Jezusa w Jordanie”.

Ciekawym miejscem jest również dworek myśliwski „Konczakówka” (ul. Głębiec 26, tel. 33 8536496). Nazwa dworku pochodzi od jego właściciela, Brunona Konczakowskiego, wspaniałego myśliwego, który w 1924 r. kupił chatę góralską wraz z pobliskim lasem i na tym miejscu zbudował dwór. Warto zwrócić uwagę na jego konstrukcję - bale z drzewa limbowego i modrzewiowego sprowadzane z Alp były układane bez użycia gwoździ. W zwieńczeniu dachu umocowano głowę jelenia. Nie jest to jedyny akcent myśliwski - cały wystrój konsekwentnie utrzymano według gustu łowieckiego - trofea myśliwskie, stojak na broń, a w mniejszym saloniku oszczepy na niedźwiedzie, zabytkowy kordelas i inne eksponaty.

Obok dworku stoi kapliczka św. Huberta, patrona myśliwych, zbudowana z piaskowca breńskiego - uwagę przykuwa piękny witraż przedstawiający patrona świątyni.

„Stare Kino”, zabytkowy drewniany budynek z początku XX w. jest dziś miejscem spotkań zespołów regionalnych, prowadzone są w nim również warsztaty dla dzieci. Amatorzy ruchu na świeżym powietrzu z pewnością skorzystają w okresie zimowym z oświetlonych wyciągów narciarskich i lodowiska w centrum, a latem z doskonałych warunków do uprawiania kolarstwa górskiego.

Nowa atrakcja to Park Turystyki w Brennej Centrum, w którym mieści się amfiteatr, kompleks boisk wielofunkcyjnych oraz plac do minigolfa. W okolicy w stadninach i gospodarstwach agroturystycznych spotykamy konie huculskie.

Imprezy cykliczne

Dożynki Ekumeniczne
Przegląd Wiejskich Zespołów Artystycznych
Artystyczne Lato u Kossaków
Mistrzostwa Polski w Koszeniu Łąki

Noclegi

Schronisko Górskie PTTK "Błatnia" Brenna, ul. Błatnia 20 tel. 338536484
kilkanaście pensjonatów m.in.
- Pensjonat "Dworek myśliwski" Brenna, ul. Głębiec 24 tel. 338536496
- Pensjonat "Regor" Brenna, ul. Jawornik 4 tel. 338536869
- Pensjonat "Krokus" Brenna, ul. Jawornik 20 tel. 338536771
- Pensjonat "Wrzos" Brenna, ul. Hołcyna 29 tel. 338536042
- Pensjonat "Stefanka" Brenna, ul. Leśnica 28 tel. 338536514

Gastronomia

Restauracja "Beskid" Brenna, ul. Wyzwolenia 89 tel. 338536210
Restauracja "Stara Karczma" Brenna, ul. Ks. Juroszka tel. 338536900
Restauracja "Zacisze" Brenna, ul. Lipowska 6 tel. 338536680
Restauracja "Kmicic" Brenna, ul. Wyzwolenia 77 tel. 338536996
Restauracja "Pod Skalicą" Brenna, ul. M. Grodzieckiego 110 tel. 338536850
Restauracja "Pod Brzymami" Brenna, ul. Górecka 23 tel. 338536515

Strona internetowa:

www.brenna.org.pl

www.brenna.pl (nieoficjalny portal),

www.infotur.olza.pl