Rezerwat przyrody Muszkowicki Las Bukowy

Rezerwat przyrody "Muszkowicki Las Bukowy" – leśny rezerwat przyrody w południowo-zachodniej Polsce, w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, gminie Ciepłowody, na Wzgórzach Niemczańsko-Strzelińskich, na Przedgórzu Sudeckim.

Współrzędne geograficzne: 50°38′30″N 16°57′30″E

Rezerwat jest prawdziwą gratką dla miłośników przyrody, zachwyca przez cały rok - wiosną dzięki kwitnącym wówczas wielu rzadkim gatunkom roślin, jesienią dzięki szczególnie pięknym o tej porze bukom, z których niektóre mają więcej niż 250 lat i ponad 100 cm średnicy. Występuje tu 11 gatunków drzew, 19 gatunków krzewów oraz 83 gatunki roślin zielnych. Stary drzewostan sprzyja gnieżdżeniu się licznych rzadkich ptaków.

Znajduje się w południowej części Wzgórz Niemczańskich, w gminie Ciepłowody, 5 km na wschód od Bobolic, około 10 km na zachód od miejscowości Henryków. W całości znajduje się w obszarze Natura 2000 Muszkowicki Las Bukowy PLH020068 (specjalny obszar ochrony siedlisk) i Obszarze Chronionego Krajobrazu Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie.

Rezerwat o powierzchni 16,43 ha został utworzony w 1966 r. zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego. Został utworzony dla ochrony rzadkich gatunków roślin, naturalnych zbiorowisk roślinnych oraz dla zachowania i ochrony naturalnego lasu bukowego i fragmentów przystrumykowych lasu łęgowego.

Częściowy, leśny, rezerwat przyrody „Muszkowicki Las Bukowy” (dawniej zwany „Bugaj”) leży na południowym zboczu zalesionego wzniesienia Bucznik nad Zamecznym Potokiem i ma na celu zachowanie fragmentu lasu bukowego o cechach zespołu naturalnego i grądu dębowo-grabowego oraz łęgowego z bogatą florą runa leśnego.

Zameczny Potok wypływa na wysokości 334 m n.p.m. w północnym zboczu Cierniowej Kopy na południowym skraju Wzgórz Dobrzenieckich koło miejscowości Baldwinowice i Kolonia Bobolice. Płynie przez Bukowy Las na Wysoczyźnie Ziębickiej płytką, krętą doliną, tworząc meandry, między wzgórzami Piaskówka i Buczniak na północy a Zameczną, na skraju rezerwatu przyrody Muszkowicki Las Bukowy. Uchodzi do Złotnika pod Kaplicznym Wzgórzem koło Muszkowic.

Rezerwat obejmuje fragment ocalałego pierwotnego lasu bukowego, porastającego niegdyś Sudety i Przedgórze Sudeckie. Ochroną objęto las porastający stoki jaru wraz z potokiem, w którym żyją pstrągi. Obszar ten łączy występowanie gatunków górskich i nizinnych. Oprócz buków występują tu dęby bezszypułkowe, jawory, świerki, jesiony, wiązy górskie i lipy drobnolistne. Również bogate są niższe partie lasu. Wśród 20 gatunków drzew i 80 gatunków roślin zielonych można spotkać tak rzadkie, jak: skrzyp olbrzymi, śnieżyca wiosenna, gajowiec żółty, marzanka wonna, groszek wiosenny, jaskier kosmaty, czworolist pospolity, wilczomlecz kątowaty, kokoryczka wielokwiatowa, czerniec gronkowy, konwalia, dąbrówka rozłogowa, bniec czerwony, przetacznik górski, izgrzyca przyziemna, zerwa kłosowa, tojeść rozesłana, kościenica wodna i inne. Występują tu także licznie storczykowate. Na niewielkim obszarowo terenie rezerwatu występuje znaczne zróżnicowanie gatunkowe, które wynika z obszaru bytowania na górze oraz na dnie jaru. W rezerwacie chroniony jest najcenniejszy stukilkudziesięcioletni starodrzew rosnący w głębokiej dolinie Zamecznego Potoku.

Występuje tu bogata fauna bezkręgowców, niektóre są bardzo rzadkie w Polsce, np. ślimak karpacki, który osiąga tu swój północny zasięg oraz ślimak obrzeżony gatunek, który jest skrajnie zagrożony wyginięciem.

W bukowym lesie niedaleko rezerwatu znajdują się kurhanowe cmentarzyska kultury łużyckiej składające się z 29 kurhanów, stanowiące cenny zabytek archeologiczny.

Przez rezerwat przechodzi niebieski szlak turystyczny PTTK Strzelin: Ząbkowice Śląskie - Bobolice - Cierniowa Kopa - Zameczny Potok - Muszkowicki Las Bukowy - Muszkowice - Henryków - Raczyce - Witostowice - Nowolesie - Nowoleska Kopa - Kalinka (wzgórze) - Nowina - Dzierzkowa - Siemisławice - Przeworno – Krzywina – Garnczarek –Skrzyżowanie pod Dębem – Biały Kościół (http://pttk-strzelin.pl/szlaki)

Dla zmotoryzowanych przygotowany jest parking leśny nieopodal rezerwatu z miejscem do odpoczynku. Warto wybrać się z rodziną na niedzielny piknik (więcej na stronach: http://www.sudety.net.pl).

Na obrzeżach lasu w miejscowości Muszkowice znajduje się barokowa kaplica św. Anny z 1707 r. a wokół niej XIX-wieczna Kalwaria. Miejsce to było w XIX i w pierwszej połowie XX w. znanym i popularnym miejscem pielgrzymkowym, za przyczyną cudownego obrazu, który niestety nie przetrwał zawieruchy wojennej II wojny światowej.

W pobliżu Bobolice – niewielka wieś ze wspaniałym gotyckim kościołem p.w. Matki Bożej Bolesnej, przed wojną nazywanym przez miejscową ludność "Białą Katedrą". O wartości zabytkowej kościoła stanowi jego jednorodne stylowo barokowo-rokokowe wyposażenie, specjalnie dla niego zaprojektowane i dobrze współgrające z architekturą wnętrza. Dzięki słynącej łaskami figurce Matki Boskiej Bolesnej jest to od XV w. ośrodek pielgrzymkowy. Co roku w okresie Bożego Narodzenia można tu zobaczyć budowaną przez parafian niezwykłą szopkę, jedną z największych w Europie. Konstrukcja szopki mierzy 19 metrów i przedstawia panoramę Betlejem, a figury są naturalnej wielkości.