Park Leśnicki

Dojazd i położenie

Park Leśnicki znajduje się w zachodniej części Wrocławia, w dzielnicy Leśnica. Położony jest nad rzeką Bystrzycą, pomiędzy ulicami Średzką i Marszowicką. Powierzchnia liczy ok. 21 ha.

Dojazd do Leśnicy jest możliwy za pomocą:

• linii tramwajowej: 10 (kursującym na trasie Leśnica - Biskupin) i 22 (kursującym na trasie Leśnica - Tarnogaj)
• linii autobusowej: 403 (kursującym na trasie Leśnica - pl. Solidarności) i 409 (kursującym na trasie Leśnica - ul. Dworcowa)
• drogi krajowej nr 94

Osoby posiadające własny samochód nie powinny mieć problemów ze znalezieniem miejsca do pozostawienia auta, ponieważ w pobliżu parku znajduje się parking.

Park Leśnicki wczoraj i dziś

Na podstawie badań można wyróżnić co najmniej pięć okresów rozwojowych kompozycji parku:

• OKRES RENESANSU W tym czasie powstały pierwsze założenia powstania parku a właściwie ogrodu, który położony miał być na północno-wschodniej żyznej trasie nad Bystrzycą. Pierwotnie ogród można było oglądać z okien skrzydła mieszkalnego zamku.
• OKRES PÓŹNO-BAROKOWY Na planie z 1795 r., ówczesną rezydencję otaczał ogród z cechami naturalistycznymi, który wzorowany miał być na ogrodach chińskich. Wykorzystując walory miejscowego krajobrazu udało stworzyć się piękną kompozycję składająca się ze stawów wraz z wyspami w kształcie kropli wody, mostków, wzgórków widokowych mieszczących się na wyspach oraz z promenady nad rzeką z pałacykiem wypoczynkowym.
• POCZĄTEK XIX w. To J.P. Lenne możemy zawdzięczać dzisiejsze ukształtowanie parku. Był on autorem parku ciągnącego się wzdłuż brzegu rzeki Bystrzycy. Zaprojektował układ dróg, polany krajobrazowe, punkty widokowe nie tylko na zamek, ale także na okolice; wszelkie budowle ogrodowe: altany, domek ogrodnika są także jego pomysłem. Do tego dochodzi rozwinięty układ wodny w skład, którego wchodzą stawy i kanały. Wszystkie te elementy były pięknie wkomponowane w znajdujący się drzewostan dębów, tulipanowców, choinek kanadyjskich, sosen wejmutek a także kwitnących krzewów - jaśminowców, tawułów czy dzikich róż.
• PRZEŁOM XIX i XX w. W tym okresie w parku dominował krajobraz naturalistyczny, który tworzyły cieniste zagajniki grabowo-jesionowe, dębowe. Być może to właśnie z tego okresu pochodzi dzisiejszy labirynt grabowy. Pojawiły się polany dopełnione grupami krzewów - tawlina jarzębolistna, śnieguliczka, itp. Zniknęła zaś fosa wokół zamku, która została zasypana; został zmieniony układ wodny, a drogi wyprostowane.
• OKRES PO 1945 r. Po wojnach światowych odnowy wymagały nie tylko budowle parkowe, ale także i park, który stracił swoją historyczną kompozycję, wiele gatunków i odmian drzew i krzewów także wymagało rekultywacji.
• OBECNIE Planuje się dawne przywrócenie świetności zarówno parku jak i zamku. Inicjatorką tego przedsięwzięcia jest Halina Krajewska, która zakłada odtworzenie kompozycji parku z okresu jego rozkwitu wg zachowanego planu J.P. Lenne z 1836 r.

Jednak już teraz jest to miejsce idealne na wypoczynek dla całej rodziny, szczególnie, że zaraz obok znajduje się Zamek, w którym niemal bez przerwy organizowane są imprezy dla dzieci i młodzieży.

Zamek wczoraj - historia

Korzenie zamku w Leśnicy sięgają lat 30-tych XII stulecia, gdy założono tam książęcy gród warowny Piastów wrocławskich. Po śmierci Bolesława Wysokiego prawa własności przypadły jego synowi, Henrykowi Brodatemu, który rozbudował drewniany gród.

Po śmierci ostatniego Piasta, gród wiele razy zmieniał gospodarzy. Dopiero w 1412r., kiedy właścicielem został wrocławski patrycjusz Michael Blanke, zaczęto prace nad przekształceniem grodu w murowaną warownię. Powstały wówczas dwa budynki mieszkalne z dziedzińcem po środku i wieżą od frontu. Całość była otoczona fosą.

W 1428 roku, podczas wojen husyckich, doszło do zniszczenia zamku. Na początku XVI w. potomkowie Hansa Hoerniga podjęli się modernizacji budowli, przekształcając go na rezydencję, w której gościł m.in. cesarz Maciej II. Rozbudowa trwała ponad 50 lat. Zamek przyjął kształt czworoboku z wystającymi w narożach półokrągłymi, mocnymi i trwałymi bastionami. Na początku XVII w. zamek został otoczony ciągiem fortyfikacji. Jednak nie uchroniło go to przed zniszczeniem podczas wojny trzydziestoletniej.

Przez kolejny wiek często zmieniał właścicieli, aż w 1733 roku został sprzedany Benedyktowi Schlecht, prałatowi wrocławskiego Zakonu Rycerzy Krzyżowych z Czerwoną Gwiazdą p.w.św. Macieja, który przebudował go na barokowy pałac z nakrytymi efektownymi hełmami narożnymi wieżyczkami. Obok stanął pomnik Jana Nepomucena i Matki Boskiej. Zmieniono również formę wnętrz: pojawiły się piece, stoły z marmurowymi blatami, wstawiono nowe okna oraz drzwi, zainstalowano nowe zamki oraz okucia okienne.

Po niecałych 20 latach zakon, z powodu zadłużenia, musiał odsprzedać zamek. Nowym właścicielem stał się baron Ernst F. Mudrach. Kolejne lata bardzo wpłynęły na zmianę wystroju wnętrza zamku. W jednej z sal zorganizowano wystawę pamiątek dotyczących Fryderyka II Wielkiego. Pałac odwiedzali różni goście, w tym król Fryderyk Wilhelm II, Fryderyk II Hohenzollern. Podczas wojen napoleońskich stacjonowały tam wojska francuskie i bawarskie oraz książę Hieronim Bonaparte.

Podczas II wojny światowej wnętrze zamku zostało zdewastowane, a wyposażenie rozkradzione.

11 listopada 1953 roku zamek spłonął w pożarze. Z okazałej rezydencji zostały tylko surowe mury. W 1959 roku obiekt przejęło Prezydium Dzielnicowej Rady Narodowej Wrocław. Architekci Ludwik Grzybacz i Stefan Mueller opracowali projekt odbudowy i adaptacji pałacu na potrzeby Domu Kultury. W 1962 roku pałac został wpisany do rejestru zabytków Wrocławia.

Zamek dziś - Centrum Kultury Zamek

Centrum Kultury Zamek

Do dnia dzisiejszego w murach zamku przetrwały fragmenty założenia gotyckiego oraz część obwarowań z bastejami. Również wokół zamku znajduje się fosa, choć pozbawiona wody. Zamek dzisiaj pełni funkcję placówki kulturalnej.

Centrum Kultury Zamek prowadzi działalność kulturalno-oświatową dla dzieci i młodzieży oraz organizuje imprezy kulturalne takie jak: koncerty, spektakle teatralne, prezentacje, widowiska, spotkania i konferencje, wystawy.

Przy centrum działają różne stałe sekcje: pracownia modelarska, pracownia plastyczna dla dzieci i dorosłych, nauka gry na akordeonie, pracownia kostiumu, pracownia ceramiki, warsztaty teatralne i filmowe, nauka gry na gitarze i pianinie, balet, związek emerytów i rencistów. Centrum kultury zajmuje się także upowszechnianiem amatorskiego ruchu artystycznego, w tym kabaretów i chórów. Oferuje także różnego rodzaju zajęcia rekreacyjne.

Legenda o parku

Jeden z właścicieli zamku, Hrabia von Forno, należał do bardzo złych i gwałtownych ludzi. Budził lęk wśród swoich poddanych. Nie był to nieuzasadniony strach, gdyż traktował ich okrutnie, policzkował, lżył lub ciął batem, z którym się nigdy nie rozstawał.

Pewnego dnia, gdy Hrabia przebywał w jednej z komnat na drugim piętrze, rozgniewał go jeden ze służących. W ataku furii przebił go nożem i wyrzucił przez okno, pozostawiając ślady krwi. Jednak pomimo usilnych prób zmycia ich, ślady wciąż na nowo się pojawiały.

Syn hrabiego również nie należał spokojnych ludzi. Poddanych traktował podobnie jak ojciec. Pewnego razu ujrzał jedną z miejscowych dziewcząt. Dziewczyna była bardzo ładna, więc bardzo się mu spodobała. Od tamtej pory zaczął ją prześladować, mimo iż ukazywała swoją niechęć. W końcu udało mu się dopaść ją w ustronnym miejscu. Dziewczyna starała się uciec, jednak jej wysiłki szły na marne. Zrozpaczona rzuciła się do Bystrzycy i utonęła. Miejsce, w którym utonęła po dzień dzisiejszy jest bardzo niebezpieczne dla pływaków. Woda tam jest ciemna i tworzy wir.

Gdy hrabia umarł, mieszkańcy poczuli radość i ulgę. Wszyscy razem ruszyli na cmentarz aby zobaczyć jak ich prześladowca zostaje zakopany w ziemi. Jednak w drodze powrotnej spotkała ich niemiła niespodzianka. Zobaczyli bowiem nieboszczyka stojącego w oknie swojej komnaty.

Hrabia przebywał w swym zamku jeszcze przez jakiś czas. Potem nagle postanowił przenieść się do pobliskich gór. Rozkazał przy tym swoim podwładnym, że codziennie o godzinie dwunastej jedna ze służących ma mu przynosić posiłek po czym szybko oddalić się nie odwracając za siebie. Z obawy przed hrabią dziewczyna zawsze punktualnie przychodziła. Raz jednak się zdarzyło, że spóźniła się nieco. Hrabia spoliczkował ją tak mocno, że upadła i przeleżała jakiś czas nieprzytomna. Po powrocie do wioski zmarła. Od tamtej pory nikt już nie chciał zanosić mu jedzenia. Hrabia postanowił za niesubordynację swoich podwładnych ukarać przechodniów spacerujących po górach. Jeśli przechodzili tamtędy około południa, zawsze sprowadzał ich z właściwej drogi.

W zamku zapanował spokój dopiero, gdy nowy właściciel rozkazał zdjąć ze ściany portret złego hrabiego.

Pomnik św. Marii i Jana Nepomucena

Pomnik św. Marii i Jana Nepomucena

Pomnik Madonny i św. Jana Nepomucena pochodzi z 1743r. i jest zaliczany do czołowych dzieł sztuki baroku we Wrocławiu. Statua została wykonana z piaskowca i mierzy około 9 m wysokości. Autor pomnika nie jest znany. Pomnik składa się z czterech pięter:

• Najniższy poziom stanowi cokół;
• Na drugim piętrze znajdują się trzy płaskorzeźby, które przedstawiają sceny męczeństwa Jana Nepomucena:

1. po lewej można zobaczyć spowiedź królowej Joanny,
2. z przodu zrzucenie świętego do Wełtawy z mostu Karola w Pradze,
3. po prawej spowiedź Jana Nepomucena przed królem Wacławem IV Luksemburczykiem.

Płaskorzeźby są wierną kopią płaskorzeźb z pomnika przed kościołem św. Krzyża na Ostrowie Tumskim.

• Trzecie piętro przedstawia klęczącego na chmurze Jana Nepomucena w otoczeniu aniołków. Jeden z nich ciągnie za sobą nimb gwiazd.
• Najwyższy poziom znajduje się Madonna trzymająca na jednej ręce Dzieciątko, a w drugiej lancę zakończoną krzyżem; koniec lancy opiera się o leżącego u stóp smoka.

Roślinność

Park Leśnicki należy do grupy parków spacerowo-wypoczynkowych. Na trasie spacerów znajdziemy:

• Tulipanowiec amerykański

Jest on największym we Wrocławiu okazem Liriodendron tulipifera (tulipanowca amerykańskiego). W 2001 zarząd miasta Wrocławia uznał to drzewo za pomnik przyrody. W związku z tym w ich pobliżu nie wolno stawiać jakichkolwiek budowli, wysypywać śmieci czy tez palić ognisk. Grozi za to kara. Tulipanowiec jest drzewem osiągającym nawet 30 m wysokości. Jasno zielona korona przyjmuje kształt stożka zaokrąglonego u góry. Pień jest smukły, prosty o jasno-brązowej, bruzdkowanej korze. Liście osiągają 20 cm, są skrętoległe, podzielone na 4 klapy o ściętych końcach. Kwiaty przypominają kwiaty tulipana, są żółtawo-zielone z pomarańczową plamą na wewnętrznych płatkach, mają dość duże rozmiary (4-5 cm). Owoc złożony jest z licznych skrzydlaków i tworzy pewnego rodzaju szyszkę (do 10 cm), która zazwyczaj rozpada się już na drzewie. Niestety owoce tulipanowca rzadko w Polsce dojrzewają.

• Labirynt grabowy

Grab należy do roślin, które dzięki szerokiej koronie doskonale nadaje się na strzyżone żywopłoty m.in. w parkach czego przykładem jest labirynt grabowy. Bez problemów znosi silne zacienienie. Jest odporny na niskie temperatury oraz suszę, dobrze znosi także przycinanie – duża zdolność regeneracji. Grab pospolity [Carpinus betulus] możemy spotkać w środkowej i południowej Europie, na Kaukazie, Turcji oraz w Iranie. Maksymalna wysokość drzewa wynosi 20 metrów. Liście kształtem przypominają elipsę o długości do 12 cm, na wierzchołku są zaostrzone, u nasady zaokrąglone, na brzegach ostro, podwójnie piłkowane, obustronnie nagie lub tylko z włoskami na nerwach i w kątach nerwów od spodu. Jesienią jak większość liści przebarwiają się na kolor żółty. Pączki przylegające do pędu pokrywają czerwonobrązowe, orzęsione łuski. Pierwsze kwiaty pojawiają się na drzewie w końcu kwietnia i na początku maja. Owocostany sięgają do 14 cm długości. Okrywa owocowa trójklapowa, długości do 5 cm. Środkowa klapa okrywy 2-3 razy dłuższa od bocznych. Owoce dojrzewają we wrześniu - październiku.

• Naturalne stanowiska zawilców gajowych

Zawilec gajowy (Anemone nemorosa L.) jest gatunkiem byliny należącej do rodziny jaskrowatych. Występuje w Europie i Azji Wschodniej. Osiąga wysokość 10-25 cm i kwitnie od marca do kwietnia. Zawilec jest rośliną trującą. Ma gorzki, piekący smak. Liście podkwiatowe, dłoniastosieczne, osadzone na długich szypułkach, na krawędziach długo nieregularnie piłkowane. Kwiaty są pojedyncze (średnica 2-4 cm), zawierają 6-8 płatków przeważnie w kolorze białym. Podczas deszczu zamykają się. W ich zapylaniu uczestniczą trzmiele. Owocem jest owłosiona niełupka, rozsiewana przy udziale zwierząt (mrówek).

Stawy

Akweny w Leśnicy to dwa stawy o pow. 6,2 ha, połączone płytkim, wąskim kanałem. Jeden z nich o powierzchni 3,8 ha ma głębokość sięgającą 8,5 m, drugi mniejszy, jest także płytszy, jego głębokość sięga 3 m. Oba jeziora porośnięte są trzciną i roślinnością wodną pływającą. Na stawach obowiązuje całkowity zakaz kąpieli oraz połowu z łodzi. W marcu 2004 r. stawy zostały przekazane Kołu ASTRA pod opiekę przez PZW okręg we Wrocławiu (dotychczas opiekę sprawował Polski Związek Wędkarski Fabryczna). Od tego czasu są one regularnie zarybiane gatunkami takich ryb jak: pstrąg tęczowy, karp, lin, amur, węgorz, karaś srebrzysty, szczupak, sum. Dodatkowo w stawach można złowić okonie, krąpie i wzdręgi.

Co roku Koło PZW 122 Astra organizuje szereg imprez w ramach sezonu wędkarskiego, które odbywają się na także na stawach w Leśnicy. W roku 2008 taką imprezą będzie 1 puchar Sklepu Wędkarskiego w Leśnicy; odbędzie się on 26 października, początek godz.7:30.

Linki i Bibliografia

Położenie: GoogleMaps

• Oficjalna strona CK Zamek
• http://www.pzw.org.pl/astra/
• http://www.zamkipolskie.com/lesn/lesn.html
• http://www.drzewapolski.pl/Drzewa/Tulipanowiec/Tulipanowiec.html
• J. Lamparska, Niezwykłe miejsca wokół Wrocławia, ASIA-PRESS s.c., Wrocław 2006r.
• Z. Antkowiak, Wrocław od A do Z, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1997r.

---