Nieśwież

Nieśwież Нясвіж
Herb
Mapa
Informacje
Państwo	Białoruś
Region	Obwód miński
Wysokość	182 m n.p.m.
Ludność	15 900
Nr kierunkowy	+375 1770
Kod pocztowy	222603, 222620

Pałac w Nieświeżu od wewnątrz.

Nieśwież (Нясвіж) to miasto w obwodzie mińskim, siedziba rejonu nieświeskiego Białorusi. To niewielkie miasteczko, w którym pomimo licznych wojen i kataklizmów zachowało się niemało zabytków architektury z XVI-XVIII w., a także szereg budowli reprezentujących architekturę Rzeczypospolitej Obojga Narodów tego okresu i odzwierciedlających życie ośrodka majątków największych magnatów, rodu Radziwiłłów.

Charakterystyka

Nieśwież, mimo zapewnień znajdujących się na znaku przy wjeździe do miasta, po raz pierwszy wzmiankowano w 1446 (a nie w 1223). Nieśwież – wówczas niewielka osada – przechodził z rąk do rąk, aż w 1513 roku znalazł się w posiadaniu Radziwiłłów. W 1547 roku Mikołaj Radziwiłł „Czarny” otrzymał od cesarza rzymskiego tytuł księcia Ołyki i Nieświeża, a miasto stało się centrum jego posiadłości w Wielkim Księstwie Litewskim. Aktywny protestant „Czarny” uczynił z miasta jedno z ośrodków protestantyzmu w Wielkim Księstwie Litewskim. Rozpoczęła tu działalność pierwsza drukarnia na terenach współczesnej Białorusi, Symon Budny, w której wydawane były książki w językach starobałoruskim i polskim. Pod koniec XVI wieku następcą „Czarnego” został Mikołaj Krzysztof Radziwiłł „Sierotka”, który dużo podróżował po Europie i planował budowę miasta w Nieświeżu według wzorców zachodnioeuropejskich. W 1583 kilkaset metrów od miasta powstał kamienny zamek; został zaprojektowany i zbudowany przy użyciu najnowszych osiągnięć w dziedzinie fortyfikacji. W tym samym czasie rozpoczęto budowę systemu stawów i rowów na rzece Usza. W 1586 roku miasto otrzymało prawo magdeburskie, czyli zbiór praw i przywilejów charakterystycznych dla miast europejskich, które wprowadziły samodzielny samorząd i ścisłą organizację wewnętrzną. Wraz z prawem magdeburskim miasto otrzymało własny herb. W mieście powstało kilka klasztorów, działali także jezuici. W czasie wojny toczącej się w latach 1654-1667 zamek dwukrotnie wytrzymywał oblężenia wojsk rosyjskich, jednak w 1706 roku bez walki poddał się wojskom szwedzkim pod osobistym dowództwem Karola XII; Następnie fortyfikacje zamku uległy zniszczeniu, lecz kilka lat później zostały odbudowane. Sam Nieśwież był wielokrotnie palony przez wojska rosyjskie i szwedzkie, po czym został ponownie odbudowany. Zamek utracił znaczenie obronne, pozostał jednak ośrodkiem posiadłości najbogatszej linii Radziwiłłów. W XVIII w. miasto stało się jednym z ośrodków kulturalnych Rzeczypospolitej Obojga Narodów, czemu sprzyjało ogromne bogactwo rodu. Na zamku znajdowała się ogromna biblioteka oraz archiwum zawierające kopie wszystkich dokumentów Wielkiego Księstwa Litewskiego (przywilej osobisty otrzymany przez Mikołaja „Czernego”). Franciszka Urszula Radziwiłł zorganizowała tu teatr i sama pisała dla niego sztuki; była trupa baletowa; W Nieświeżu zorganizowano manufakturę produkcji dóbr luksusowych. W 1793 roku miasto weszło w skład Imperium Rosyjskiego. Nowy właściciel zamku Dominik Radziwiłł stanął po stronie Napoleona w wojnie 1812 roku, za co Radziwiłłowie zostali pozbawieni prawa własności zamku. Ponadto skonfiskowano większość zbiorów rodzinnych. Dopiero pod koniec XIX w. przedstawiciele Radziwiłłów powrócili do Nieświeża, rozpoczęli renowację zamku i zakładanie parków. W XIX wieku w Nieświeżu przez pewien czas studiowali polski i białoruski poeta Władysław Syrokomlia, klasyk literatury białoruskiej Jakub Kołas i inne osobistości kultury. Podczas I wojny światowej zamek został zamieniony na szpital wojskowy; W mieście mieściła się kwatera główna 2. Armii Frontu Zachodniego. Od 1921 roku miasto wchodziło w skład Rzeczypospolitej, gdzie stanowiło ośrodek powiatu. Przez cały ten czas właścicielami zamku pozostali Radziwiłłowie, jednak zauważalnie zmniejszone dochody książąt zmusiły ich do rozpoczęcia wyprzedaży zbiorów, a część majątku przewieziono do Warszawy, oddalonej od granicy z ZSRR.

W różnych okresach w Nieświeżu gościli cesarz Wilhelm II i marszałek Józef Piłsudski. W 1886 roku Wilhelm – wówczas jeszcze następca tronu – na zaproszenie swego adiutanta Antoniego Wilhelma Radziwiłła odwiedził Nieśwież na polowanie. Piłsudski przybył do Nieświeża w 1926, aby uczcić pamięć swojego osobistego adiutanta Stanisława Radziwiłła, który zginął podczas wojny radziecko-polskiej. 17 września 1939 przygraniczne miasto zostało zajęte bez walki przez Armię Czerwoną, a od 1941 do 1944 przez wojska niemieckie. W Nieświeżu istniała także duża społeczność żydowska; Już pod koniec XVI w. Mikołaj Radziwiłł Sierota wydał specjalny dekret dotyczący praw i przywilejów ludności żydowskiej miasta. W Nieświeżu znajdowało się kilka synagog i szkół żydowskich, a pod koniec XIX w. aż połowę mieszkańców miasta stanowili Żydzi. Jednak w 1941 Nieśwież został zajęty przez wojska niemieckie, kilkuset Żydów rozstrzelano wraz z jeńcami wojennymi, a resztę wpędzono do getta. Latem 1942 w getcie wybuchło powstanie; Większość Żydów zginęła, a tylko nieliczni przeżyli. Po wojnie miasto stało się ośrodkiem regionalnym, a na zamku mieściło się sanatorium (początkowo należało do NKWD, a do lat 90. XX w. – do administracji „Mezhkolkhozdravnitsa”). Zburzono kilka historycznych budynków. Na przełomie XX i XXI wieku rozpoczęto renowację zrujnowanego zamku, którą ukończono w 2012 roku.

Orientacja

Nieśwież ma jasno określone granice, wyznaczone przez przebiegające autostrady i obwodnicę. Dla podróżnych interesująca jest południowo-wschodnia, centralna połowa miasta, gdzie znajdują się główne atrakcje turystyczne. Dobrym punktem orientacyjnym są długie alejki, wokół których położony jest zespół pałacowo-parkowy, a nieco na północ: klasztory, rynek centralny, ratusz itp. Z mostu przecinającego tory na pół w kierunku północno-zachodnim odchodzą dwie główne ulice miasta: Sowiecka i Lenina. Dwie lub trzy przecznice od placu centralnego rozpoczyna się na tych ulicach zwykła zabudowa mieszkaniowa, z pewnymi wyjątkami dla odległych obiektów, na przykład Muzeum Historii Lokalnej.

Dojazd

Samolotem

Jedynym lotniskiem Białorusi, na które oferowane są loty z Polski (Warszawy, obecnie zawieszone) to 1 Międzynarodowy Port lotniczy w Mińsku (IATA: MSQ.

Pociągiem

W Nieświeżu nie ma kolei. Najbliższa stacja to 2 Gorodeja na linii Mińsk-Baranowicze-Brześć. Pociągi elektryczne (pociągi elektryczne linii regionalnych klasy ekonomicznej) zwykle zatrzymują się w Gorodeja, inne pociągi nie zatrzymują się. Połowa pociągów odjeżdża ze stacji kolejowej (stacja metra Płoszczad Lenina), połowa z lotniska. Instytut Kultury (stacja metra o tej samej nazwie). Z Gorodei do Nieświeża regularnie kursują autobusy (odjazd jest po drugiej stronie dworca kolejowego); ich rozkład jest zwykle powiązany z rozkładem pociągów porannych, popołudniowych i pierwszych wieczornych. Czas podróży wynosi 1,5-2 godziny pociągiem do Gorodei, 25 minut autobusem do Nieświeża.

Samochodem

• M1 E30 Orsza-Mińsk-Brześć, zjazdy około 67 km (do Stolbtsy) i 86 km (do Gorodei) Zwykle wskazywana jest nie tylko droga do miasta, ale także droga do Zespołu Pałacowo-Parkowego (specjalny brązowy znak wskazujący kierunek i odległość). Kręta droga P54 prowadzi ze Stołbców do Nieświeża, a prosta i w połowie pusta P2 prowadzi do Gorodei. Z Gorodei do Nieświeża prowadzi prosta szeroka droga P11.
• Miasto posiada dwie stacje benzynowe zlokalizowane na obrzeżach Nieświeża: Belnefteprodukt przy wjeździe do miasta od strony Gorodeya i Tatneft w południowej części miasta, na skrzyżowaniu Okrużnej i autostrady P12.
• W zasadzie nie ma problemów z parkowaniem w centrum miasta, być może trzeba będzie się pokręcić, żeby znaleźć dogodne miejsce. W Nieświeżu główne obiekty są rozmieszczone dość zwięźle, zaleca się zaparkowanie samochodu i kontynuowanie spaceru. W najatrakcyjniejszym miejscu, tuż przy wejściu do parku, znajduje się parking płatny, natomiast w mieście można zaparkować bezpłatnie i legalnie zaledwie kilkaset metrów w stronę placu centralnego.

Autobusem

Autobusy z Mińska do Nieświeża kursują zazwyczaj do Klecka i Pińska. Czas podróży to 2,5 godziny, ale autobusów jest sporo i w przeciwnym kierunku też trzeba będzie złapać na nie bilety. Jednak zawsze istnieje opcja tworzenia kopii zapasowych, aby przejść przez Gorodeja. Autobusy do Baranowicz kursują 4 razy dziennie (1,5 godziny).

• 3 Dworzec autobusowy.

Komunikacja

Po mieście można łatwo poruszać się pieszo.

Warto zobaczyć

Ratusz

Kościół Bożego Ciała

Brama Słucka

• 1 Zespół parkowy z XIX-XX w.Zespół parkowy z XIX-XX w.

• 2 Zespół pałacowy Radziwiłłów z XVI-XVIII wZespół pałacowy Radziwiłłów z XVI-XVIII w 14 rubli, studenci 7 rubli, audioprzewodnik 3,30 rubli. Duży kamienny zamek z ziemnymi wałami i bastionami ufundował w 1583 roku Mikołaj Krzysztof Radziwiłł „Sierotka”. Do 1706 roku zamek pozostawał nie do zdobycia. W połowie XVIII w. Michaił Kazimierz Radziwiłł „Rybonka” połączył budynek centralny z budynkami arsenału, „kamenicą” i bramą wjazdową, w wyniku czego powstał duży dziedziniec wykonany w tym samym stylu. Za czasów Rybonki i jego następcy Karola Stanisława Radziwiłła „Pana Kohanku” pałac stał się ważnym ośrodkiem życia kulturalnego Rzeczypospolitej; odbywały się tu wspaniałe jak na tamte czasy uczty

• 3 Kościół Bożego Ciała z XVI wiekuKościół Bożego Ciała z XVI wieku, ul. Mickiewicza 2 Aktywny kościół katolicki. Pierwsza barokowa budowla w Europie Wschodniej; Kościół pierwotnie należał do zakonu jezuitów. Kościół został zbudowany przez włoskiego architekta Giovanniego Bernardoniego w latach 1584-1593 na zlecenie Mikołaja Krzysztofa Radziwiłła „Sieroty”. Pod kościołem znajduje się krypta Radziwiłłów, w której pochowani są przedstawiciele rodu od początku XVII wieku do czasów współczesnych. W skład zespołu kościelnego wchodzi także wieża Zamkowa Brama (patrz niżej) i kaplica (kaplica) Bułgarina (1747), która została zbudowana za pieniądze przodka słynnego pisarza Tadeusza Bułgarina. Po przekątnej od świątyni znajduje się Plebania – dom duchowny (pocz. XVII w.).

• 4 Ratusz z XVI-XVIII wieku.Ratusz z XVI-XVIII wieku. Ratusz powstał wkrótce po uzyskaniu prawa magdeburskiego, a wokół niego wzniesiono kamienne pasaże handlowe. W ratuszu zbierały się władze miejskie, a wokół niego toczył się handel. W XIX wieku rozebrano górną część ośmiobocznej wieży, obecnie przywrócono jej pierwotną formę. Dziś w ratuszu mieści się muzeum historii miejskiej i kawiarnia; w pasażach handlowych – sklepach

• 5 Dom rzemieślnika z XVIII wieku.Dom rzemieślnika z XVIII wieku. Jedyny zachowany przykład zwyczajnej zabudowy urbanistycznej epoki baroku na Białorusi

• 6 Brama Słucka z XVII-XVIII wieku.Brama Słucka z XVII-XVIII wieku. Brama ta znajdowała się na drodze do Słucka i stanowiła część systemu fortyfikacji miejskich. Początkowo wyglądem przypominała wieżę Bramy Zamkowej, jednak w XVIII wieku została przebudowana w stylu barokowym. Na drugim piętrze bramy znajdowała się kaplica, która obecnie została odrestaurowana

• 7 Wieża bramna zamkowa z XVI wieku.Wieża bramna zamkowa z XVI wieku. Zbudowana pod koniec XVI wieku wieża stanowiła część systemu fortyfikacji miasta. Zachowała się praktycznie w niezmienionym stanie, a obecnie pełni funkcję dzwonnicy.

• 8 Zespół klasztorny benedyktynów.Zespół klasztorny benedyktynów. Zespół klasztorny, w którym do dziś zachowała się zabudowa mieszkalna i gospodarcza, m.in. fragmenty kościoła św. Jaufemii, trójkondygnacyjna wieża wejściowa z pozostałościami murów, a także fragmenty miejskich budowli obronnych. Jest to pierwszy katolicki klasztor żeński na Białorusi, którego czynna budowa miała miejsce już pod koniec XVI wieku. Obecnie mieści się tu Państwowa Szkoła Wyższa w Nieświeżu im. J. Kolasa.

• 9 Zespół klasztoru Bernardynów.Zespół klasztoru Bernardynów.

• 10 Cerkiew WniebowstąpieniaCerkiew Wniebowstąpienia Istniejąca cerkiew, która została zbudowana za naszych czasów, konsekracja cerkwi Wniebowstąpienia odbyła się w 2016 roku.

Aktywny wypoczynek

Główną atrakcją miasta jest Zespół Pałacowy (zamek). Na zamku udostępnionych jest do zwiedzania około 30 pomieszczeń. Organizowane są także wystawy czasowe. Latem w weekendy zamek odwiedza duża liczba zwiedzających, co może utrudniać samodzielne obejrzenie ekspozycji i wnętrz. Oprócz zamku w Ratuszu mieści się osobna ekspozycja w kilku salach poświęcona historii miasta; Latem wnętrze Bramy Słuckiej jest otwarte dla zwiedzających. Główne atrakcje historycznego centrum miasta oznaczone są tablicami z kodami QR i informacjami o nich w kilku językach. Kościół Bożego Ciała jest czynny (w mieście mieszka kilka tysięcy katolików), odbywają się nabożeństwa, a dostęp do środka dla turystów może być ograniczony. Latem warto spacerować po parkach: w Starym Parku znajdują się zacienione alejki, wiele rzeźb ogrodowych i znaków pamiątkowych, kanały i mosty; w parku Marysin na drugim brzegu znajduje się „Rzeka Styks” (okresowo schodząca pod ziemię), rzeźby ogrodowe i aleje stuletnich drzew.

• 1 Muzeum Historyczne i Lokalne, ul. Leninskaja, 96. 🕑 wtorek-niedziela od 8.00 do 17.00, obiad 12.30-13.30. 2 rub. dorosły.

Zakupy

Wokół ratusza znajduje się kilka sklepów: „Przy ratuszu”, księgarnia, artykuły gospodarstwa domowego. Za ratuszem, w pobliżu domu rzemieślnika, znajduje się sklep firmowy kompleksu rolniczego Snov (specjalizującego się w produkcji wyrobów mięsnych), w którym można kupić świeże kiełbasy w przystępnych cenach. Przy ulicy Sowieckiej w centrum miasta znajduje się supermarket, dom towarowy, całodobowy sklep Rodny Kut i apteka. W pobliżu dworca autobusowego znajduje się sklep sieci Euroopt (na drugim piętrze znajduje się dział win i wódek).

Gastronomia

• 1 Kawiarnia „Czabarok” (ul. Leninskaja, niedaleko kościoła). Być może będziesz musiał długo czekać na zamówienie
• 2 Kawiarnia „Nesterka” (przy ulicy Sowieckiej).
• 3 Kawiarnia „Nieśwież” (w hotelu o tej samej nazwie), ul. Białoruska, 7-1 (Kawiarnia znajduje się w centrum miasta, za Ratuszem.). ☎ +375296311777. 🕑 12:00 - 00:00.
• 4 Tawerna na Zamkowej.
• 5 Kawiarnia „Park”.
• 6 Restauracja „Getman”.
• 7 Restauracja „Skarbnitsa”  , ul. Sowiecka 8 (naprzeciwko Ratusza). ☎ +375-29-628-81-47. Nowo otwarta restauracja, która pozycjonuje się jako najlepszy lokal w mieście. Poziom usług nie osiąga reklamowanej marki.

Życie nocne

Nieśwież to spokojne miasteczko i podróżnicy raczej nie znajdą tu intensywnej rozrywki nocą. Zamiast tego niesamowitą przygodą byłoby zorganizowane nocne zwiedzanie Zamku Radziwiłłów lub po prostu spacer po mieście.

Noclegi

• 1 Zabudowa hotelowa i usługi komunalne, ul. Geisika, 1 (1 km od dworca autobusowego). ☎ +375 1770 59614.
• 2 Hotel Nieśwież, ul. Białoruska, 7-1. ☎ +375 17 7029000. 🕑 00:00 - 00:00.
• 3 Hotel Pałac (w zamku (górne piętra prawego skrzydła od wejścia, czyli „kamenitsa”)). ✉ ☎ +375 1770 5 96 75. Pokoje 1, 2 i 3 osobowe (łącznie 22 pokoje) dla 48 osób oraz 4 apartamenty VIP

Informacje turystyczne

• 2 Miejskie Biuro Informacji Turystycznej (znajduje się przy wejściu do zespołu parkowego).
• Na dworcu autobusowym znajduje się płatna toaleta.

Gdzie dalej

• W oddalonym o około 27 km Mirze znajduje się kolejny obiekt wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Obydwa miejsca można zwiedzić w ciągu jednego dnia autobusem. Autobus odjeżdża z Nieświeża o 14:26 i przyjeżdża do Miru o 15:05. W przeciwnym razie potrzebna jest taksówka między Mirem a Nieświeżem
• Do Pińska można dojechać bezpośrednim autobusem