Małków (województwo łódzkie)
Małków – wieś w Polsce, w województwie łódzkim, powiecie sieradzkim, w gminie Warta.
Informacje
[edytuj]Przez miejscowość przebiega droga krajowa 83 na odcinku Sieradz – Turek.
Współrzędne geograficzne: 51°41'21"N, 18°38'09"E
Odległości od wybranych miast: Warta – 2 km, Sieradz – 10 km, Kalisz – 47 km, Łódź – 67 km, Wrocław – 140 km, Poznań – 170 km, Warszawa – 200 km.
Dojazd
[edytuj]Transport
[edytuj]Warto zobaczyć
[edytuj]Najciekawszym obiektem jest pałac, zbudowany nad rzeką Wartą, na stromym stoku doliny Warty, na wysokiej skarpie. Ze skarpy rozległy widok na dolinę Warty.
Historia
[edytuj]- Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1390 r. Na łęgach nad Wartą odkryto relikty po osadzie z XII - XIV w. Po II wojnie światowej odkryto w Małkowie cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej z okresu halsztackiego. Stwierdzono także, że obszar ten był zamieszkały w okresie przedrzymskim i w młodszym okresie rzymskim. Pierwszym znanym właścicielem wsi był Albert z Małkowa (Malcowo). W XVI w. Małków należał do Elżbiety i Feliksa Piekarskich oraz Jarosława Kawęckiego zaś w XVIII w. znajdował się w rękach Łubieńskich.
- W latach 1810 - 1825 zbudowana została nowa rezydencja dla ówczesnych właścicieli dóbr Małkowa i Bartochowa - ostatniego kasztelana sieradzkiego i brygadiera kawalerii narodowej - Pawła Biernackiego (1740-1826) i jego żony Konstancji z Małachowskich (1773-1842). Do tego momentu mieszkali w Bartochowie, a dobra te kupili w 1788 r. od Feliksa Waleriana Łubieńskiego. Rezydencja powstała zapewne z inicjatywy bratanka Pawła Biernackiego - Alojzego Prospera Biernackiego (1778-1854), wybitnego znawcy najnowszych zdobyczy w dziedzinie rolnictwa i ogrodnictwa i znanego projektanta nowoczesnych ogrodów. Siedzibę projektował prawdopodobnie główny architekt Warszawy Fryderyk Lessel (1767-1822), który wzniósł także rezydencję w pobliskim Gzikowie dla Józefa Lipskiego.
- Po Biernackich właścicielami Małkowa był Stanisław Pstrokoński z Rozdżał (od 1875 r.), a w 1895 r. przeszły w ręce Marii Pstrokońskiej i jej matki Walentyny, które sprzedały go w 1929 r. Adamowi H. Krzyżanowskiemu z zastrzeżeniem prawa dożywocia. Walentyna i Maria Pstrokońskie zapraszały do Małkowa przedstawicieli nauki, kultury i sztuki. Gościli tu m.in. Władysław Reymont, Stanisław Jagmin - rzeźbiarz, Czesław Tański - malarz i pionier lotnictwa (namalował w salonie pałacu plafon "Jutrzenka"), Antoni Kanieński - pierwszy rysownik "Tygodnika Ilustrowanego" Józef Rapacki - twórca pejzaży i scen rodzajowych, Melania Mutermilch - malarka i Zygmunt Andrychiewicz - malarz, od 1921 r. stale tu mieszkający, którego obrazy są m.in. w muzeach w Warcie i w Sieradzu.
- W czasie II wojny światowej, w 1941 r. dwór przejęli Niemcy i gromadzone latami dzieła sztuki rozgrabiono.
- Po wojnie w pałacu gospodarował Szpital Psychiatryczny z Warty i doprowadził go do ruiny.
W latach 80. XX w.Politechnika Łódzka próbowała bez powodzenia urządzić tu dom pracy twórczej. W 1996 r. pałac i park nabyła Halina Łuczak, a od niej w 2001 r. rodzina biznesmenów o nazwisku Ptak, którzy przeprowadzili gruntowną renowację zabytku.
Zabytki
[edytuj]Według rejestru zabytków prowadzonego przez Narodowy Instytut Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są następujące obiekty:
- zespół pałacowy, 1 poł. XIX w.:
- pałac, nr rej.: 826 z 28.12.1967
- pawilon ogrodowy, nr rej.: 827 z 28.12.1967
- park, nr rej.: 34/P-VIII-2 z 8.11.1948 oraz 828 z 28.12.1967
- Pałac, w stylu klasycystycznym, na rzucie prostokąta, parterowy, wysoko podpiwniczony, z mieszkalnym poddaszem. Najbardziej monumentalna jest wschodnia fasada ozdobiona trzema ryzalitami wspartymi na doryckich kolumnach, zwieńczonymi nad belkowaniem trójkątnymi tympanonami. Od strony ogrodu ryzalit na osi zwieńczony tympanonem z wgłębnym portykiem dwukolumnowym. Układ wnętrza dwu- i trzytraktowy.
Po 1912 r. dobudowano do elewacji frontowej trzy czterokolumnowe portyki doryckie, zdobione trójkątnymi szczytami. Wysoka podmurówka nadała budowli monumentalny charakter.
- Na terenie folwarku do 1973 r. stał też klasycystyczny spichlerz z 1825 r.
- Pałac znajduje się w pięknym parku krajobrazowym, położonym na zboczu skarpy, która porośnięta jest drzewostanem liściastym.
Wśród bujnej zieleni stoi pomnik Władysława Stanisława Reymonta z 1976 r., odlew z brązu, dzieło art. rzeźbiarza Kazimierza Moczkowskiego z Łodzi, na miejscu poprzedniego z lat 1932-1936 (dzieło S. Jagmina). W głębi parku pawilon z 1 poł. XIX w.
- Wjazd stanowi klasycystyczna brama z 1828 r., murowana, na planie prostokąta. Ściany rozczłonkowane podwójnymi pilastrami, nad szerokim belkowaniem fryz. Otwór wjazdowy prostokątny. Pierwotnie była drewniana krata wjazdowa.
Ciekawe miejsca
[edytuj]W sąsiedztwie wsi wzgórza morenowe o wysokości 188 m n.p.m. Wschodnia krawędź wzniesień przechodzi w stromy stok doliny Warty, wyniosłości względne dochodzą tu do 60 m. Wzniesienia mają kopulaste kształty, występują liczne parowy o stromych zboczach. Geneza wzgórz wiąże się ze zlodowaceniem środkowopolskim. Zbudowane są z piasków i żwirów, przez lata eksploatowanych jako pospółka dla budownictwa.
Dojazd
[edytuj]Do miejscowości dojechać można dojechać drogą krajową nr 83 od strony Warty lub od strony Sieradza. Możliwy też jest dojazd autobusami, jednak nie kursują one zbyt często.
Komunikacja
[edytuj]Lokalnej komunikacji brak
Gastronomia
[edytuj]Restauracja Chateau Małków, Małków 97 98-290 Małków tel. 43 829 55 11
Kontakt
[edytuj]Urząd Gminy Warta w Warcie
Bezpieczeństwo
[edytuj]Informacje turystyczne
[edytuj]Informacji udziela Urząd Gminy i Miasta Warta
Wyjazd
[edytuj]Wyjechać można drogą krajową nr 83 w stronę Warty (na północ) lub w stronę Sieradza (na południe).
Gdzie dalej
[edytuj]- Warta - miasto od 1255 r. z zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym i licznymi zabytkami, głównie sakralnymi. Tu urodził się Stanisław Skarżyński znany lotnik przedwojenny. Tu rozpoczyna się szlak turystyczny im. Władysława Reymonta prowadzący przez Małków, Sędzice, Wróblew, Charłupię Wielką do Sieradza.
- Niespełna 2 km na zachód wzniesienie Łysa Góra o wysokości 189 m n.p.m.
- W odległości 1 km na północ wieś Duszniki położona na wysokim lewym brzegu Warty.
- W odległości 4 km na południe wieś Biskupice, w niej spichlerz z I poł. XIX w.
- Tubądzin znany z dwóch obiektów. Jeden z nich to fabryka płytek ceramicznych, drugi to dwór Walewskich zbudowany w II połowie XVIII w. Jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych obiektów tego typu w województwie. Mieści Muzeum Walewskich.
Strony w Internecie:
- http://www.malkow.pl/
- http://www.bielawy.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=25&catid=24&Itemid=7