Kraj hradecki

Kraj hradecki
Lokalizacja
Flaga
Główne informacje
Stolica	Hradec Králové
Waluta	korona czeska
Powierzchnia	4758
Liczba ludności	547 903
Język	czeski

Kraj hradecki – jednostka administracyjna Czech. Zajmuje obszar 4 758 km², który jest zamieszkiwany przez 547 903 mieszkańców. Graniczy z krajem pardubickim, krajem środkowoczeskim, krajem libereckim oraz województwem dolnośląskim (w Polsce). Jego obszar wchodzi w skład okręgu terytorialnego kraj wschodnioczeski.

Charakterystyka

Geografia

Kraj hradecki wchodzący w skład kraju wschodnioczeskiego położony jest w północnych Czechach. Graniczy na północy i wschodzie z województwem dolnośląskim, na południu z krajem pardubickim, zaś na zachodzie z krajami: libereckim i środkowoczeskim. Jego łączna powierzchnia wynosi 4 758 km².

Obszar kraju hradeckiego leży w całości na obszarze Masywu Czeskiego, będącego prowincją fizycznogeograficzną w Europie Środkowej. Jest to wyżynno-górska kraina, którą na obszarze wyżej wymiennego kraju tworzą: Sudety Zachodnie i Środkowe oraz Wyżyna Czesko-Morawska. Najwyższym wzniesieniem jest Śnieżka, która równocześnie jest najwyższym szczytem w Czechach. Główną rzeką przepływającą przez ten region Czech jest Łaba.

Klimat

Warunki klimatyczne są charakterystyczne dla strefy klimatu umiarkowanego, z częstymi wpływami mas powietrznych pochodzących znad Oceanu Atlantyckiego. Z kierunku południowego nad teren kraju napływają masy ciepłego powietrza zwrotnikowego typu kontynentalnego. W lecie jest dość ciepło, zimę zaś mieszkańcy przechodzą bez większych przymrozków. Suma opadów, pomijając tereny górskie, jest stosunkowo niska i wynosi około 500-700 mm w roku.

Historia

Pierwsze ślady bytności człowieka w kraju hradeckim pochodzą z prehistorii. Ludzie zamieszkujący tutejsze tereny reprezentowali szereg różnych kultur archeologicznych i zamieszkiwali głównie w dolinie Łaby. Od X wieku kraj ten wchodził w skład państwa czeskiego, a jego stolica - Hradec Králové był siedzibą księstwa, w którym znajdował się zamek, a następnie warownia należąca do Przemyślidów. Duże znaczenie dla rozwoju gospodarczego i kulturalnego miał rozwój klasztorów, z których najbardziej wpływowym był klasztor benedyktynów w Broumovie, miejscowości na pograniczu Czech, ziemi kłodzkiej i Śląska.

W XV wieku kraj hradecki stał się centrum ruchu husyckiego w Czechach, a w latach 1423-1424 swoją siedzibę miał tutaj ich wódz Jan Žižka. W XVI wieku Hradec Kralove stało się stolicą. Po wojen husyckich się skończyły, region odegrał ważną rolę w unii regionów wschód-czeskiej i Hradec Králové regionu administracyjnego - Circulus Reginohradecensis, który funkcjonował do 1862roku. Władzę w nim sprawowało dwóch, a od 1751 roku tylko jeden komisarz.

Pomyślny rozwój kraju i jego mieszkańców został zahamowany podczas wojny trzydziestoletniej (1618-1648), w trakcie której został on niemal doszczętnie zniszczony. Po jej zakończeniu miała miejsce jego powolna odbudowa, a Hradec Kralove stał się jednym z głównych ośrodków kontrreformacji w Czechach. Tutaj w 1636 roku założono Kolegium Jezuickie, a w 1664 roku ufundowano diecezję hradecką Kościoła katolickiego, będącego sufraganią archidiecezji praskiej. Proces ten został zakończony w XVIII wieku, mimo to region zamieszkiwało jeszcze wielu protestantów. Rosnące zobowiązania chłopów względem szlachty prowadziły do licznych rebelii, z których największa miała miejsce w 1775 roku.

Przełom XVIII i XIX wieku przyniósł pewną stabilizację gospodarczą. Założono manufaktury w Potštejnie i Trutnovie. Przystąpiono do eksploatacji rud żelaza i innych, w tym srebra w Karkonoszachoraz produkcji szkła w Górach Orlickich, a w okolicach Žacléřu i Jestřebí rozwoju wydobycia węgla kamiennego.

W wyniku przegranej Habsburgów w wojnach śląskich i przejęciu Śląska i hrabstwa kłodzkiego przez Prusy, kraj hradecki został regionem przygranicznym. W efekcie doprowadziło to do rozbudowy twierdzy w Hradcu oraz budowy nowej twierdzy w Josefovie. W 1866 roku na tym obszarze toczyły się działania wojenne prusko-austriackiej. W tym czasie Hradec Kralove był jednym z głównych centrów czeskiego odrodzenia narodowego. Rewolucja przemysłowa jaka miała miejsce w Cesarstwie Austriackim w XIX wieku doprowadziła do przeobrażenia regionu i przemiany z krainy o dominującym rolnictwie w jego gospodarce do rozwoju nowoczesnego przemysłu. Powstały nowe fabryki. W 1857 roku powstała pierwsza linia kolejowa. Większość miast stale się rozbudowywała i rozwijała pod względem demograficznym. Na początku XX wieku stolica regionu zaczęła przeobrażać się w lokalną metropolię.

Po zakończeniu I wojny światowej kraj hradcki stał się jedną z części składowych nowo powstałego państwa - Czechosłowacji. Zagrożenie ze strony III Rzeszy w latach 30. XX wieku wpłynęło na rozwój umocnień przygranicznych, które zachowały się nietknięte do naszych czasów.

Po 1945 roku i przegranej Niemiec w II wojnie światowej władzę w Czechosłowacji przejęli komuniści, którzy zlikwidowali całkowicie własność prywatną. Od 1960 roku obszar obecnego kraju wchodził w skład nowej jednostki administracyjnej - kraju wschodnioczeskiego. W 1990 roku miało miejsce przywrócenie samorządności tego regionu. W wyniku reformy administracyjnej Czech z 2000 roku utworzono obecny kraj hradecki.

Miasta

• Hradec Králové
• Trutnov
• Náchod
• Jiczyn
• Dvůr Králové nad Labem
• Jaroměř
• Nowe Miasto nad Metują
• Rychnov nad Kněžnou
• Broumov
• Nová Paka
• Dobruška

---