Grudziądz

Grudziądz
Herb
Flaga
Mapa
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo kujawsko-pomorskie
Powierzchnia	57,80 km²
Ludność	93 564
Nr kierunkowy	+48 56
Kod pocztowy	86-300
Strona internetowa

Grudziądz – miasto na prawach powiatu w Polsce, położone w województwie kujawsko-pomorskim.

Charakterystyka

Położenie geograficzne: 53°29′02″N 18°45′13″E

Grudziądz jest położony na Pomorzu Nadwiślańskim, w północnej części ziemi chełmińskiej, na prawym brzegu Wisły.

Historia

Początki grodu warownego na obszarach dzisiejszego miasta sięgają X wieku. Najstarsze wzmianki o nim pochodzą z 1065 roku. Gród w 1207 r. znalazł się we władaniu Konrada Mazowieckiego, który w 1218 r. nadał go biskupowi Chrystianowi wraz z całą ziemią chełmińską. Możliwe, że miasto mogło już otrzymać prawa miejskie w okresie między 1218, a 1231 rokiem, w czasie jego przynależności do Chrystiana. Nie jest to jednak do końca pewne, gdyż niestety nie zachowały się żadne dokumenty z tego okresu. Wiadomo natomiast, że gdy miasto trafiło w 1231 r. w posiadanie Krzyżaków, miasto już dawno istniało. Miasto kilkukrotnie ulegało częściowemu zniszczeniu w wyniku najazdów książąt pomorskich (1242, 1244), Prusów i Litwinów (1278–1281). Mistrz krajowy Meinhard z Querfurtu 18 czerwca 1291 r. nadał mu prawa miejskie odmiany chełmińskiej. W 1299 r. Krzyżacy ukończyli tu budowę zamku.

W Grudziądzu ulokowano siedzibę komtura. W XIV w. miasto zostało obwarowane potężnym, podwójnym murem z 10 wieżami i 4 warownymi bramami, z których do dnia dzisiejszego przetrwała tylko Brama Wodna. Korzystając z dogodnego położenia nad spławną Wisłą, Grudziądz stał się ważnym ośrodkiem handlu zbożem. Z 1365 r. pochodzą pierwsze wzmianki, informujące o istnieniu dużych spichlerzy nad Wisłą.

W 1440 r. rajcy miejscy przystąpili do antykrzyżackiego Związku Pruskiego. W 1454 r., w początkach wojny trzynastoletniej, mieszczanie opanowali zamek, który obsadzono polską załogą. W 1466 r. Grudziądz znalazł się w granicach Polski. W XVI w. stał się, obok Malborka, drugim miastem, w którym zbierał się sejm pruski oraz sejmik generalny. W latach 1526–1772 w Grudziądzu odbyło się 170 sejmików generalnych. Miasto wielokrotnie odwiedzali polscy królowie m.in.: Kazimierz Jagiellończyk, Zygmunt August, Stefan Batory, Zygmunt III Waza, Władysław IV, Jan III Sobieski. W czasie wojny polsko-szwedzkiej (1655–1660) zamek grudziądzki był kwaterą główną Karola Gustawa. W 1711 r. mieszkał w nim Piotr I, cesarz Rosji.

Po przejściu w 1772 r. pod zabór pruski, Grudziądz nabrał charakteru miasta garnizonowego, za sprawą wybudowanej w latach 1776–1788 potężnej twierdzy. Schronił się w niej, po przegranej z Napoleonem bitwie pod Jeną w 1806 r., król pruski Fryderyk Wilhelm III.

W latach 1876–1878 wybudowano most kolejowo-drogowy przez Wisłę, będący dzisiaj najdłuższym tego typu mostem w Polsce.

W 1920 r. Grudziądz znalazł się granicach Polski. Pozycja miasta opierała się na przemyśle oraz roli centrum szkolenia Wojska Polskiego. W 1921 r. utworzono pierwszą w Polsce Szkołę Pilotów. W 1927 r. przeniesiono ją do Dęblina. W jej miejscu utworzono Lotniczą Szkołę Strzelania i Bombardowania. W 1937 r. utworzono szkołę pilotażu. Istniało tu także jedno z największych w Europie, Centrum Wyszkolenia Kawalerii.

Dojazd

Samolotem

Pod Grudziądzem, w Lisich Kątach, znajduje się czynne lotnisko Aeroklubu Nadwiślańskiego, jednak żadna linia lotnicza nie oferuje połączeń.

Najbliższy port lotniczy to Bydgoszcz (60 km) i Gdańsk (120 km).

Pociągiem

Znajduje się tu stacja kolejowa i dwa przystanki kolejowe. Połączenia kolejowe z Toruniem, Brodnicą, Laskowicami, Wierzchucinem, Malborkiem i Jabłonowem Pomorskim.

Samochodem

Około 5 km od miasta przebiega autostrada A1 oraz droga krajowa 91, z której odchodzą dwie drogi przebiegające przez miasto: 16 i 55. Przez teren miasta przebiegają również dwie drogi wojewódzkie: 534 i 498.

Autobusem

W mieście znajduje się dworzec autobusowy PKS oraz przystanek linii międzynarodowych w pobliżu dworca PKP. Po samym mieście można poruszać się komunikacją miejską (rozkład jazdy).

Statkiem

Niedaleko od starego miasta znajduje się Marina Grudziądz, gdzie można zacumować łódź na czas zwiedzania miasta i okolicy lub na dłużej.

Pod koniec wiosny lub latem co roku zostaje uruchomiony tramwaj wodny po Wiśle (początek i koniec rejsu przy ul. Portowej). Trasa prowadzi do wysokości cytadeli, umożliwiając podziwianie panoramy miasta.

Transport

Mapa sieci tramwajowej (wersja interaktywna)
Legenda: trasy istniejące, trasy zlikwidowane

Warto zobaczyć

• Średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta
• Brama Wodna oraz mury miejskie z XIV/XV
• Pozostałości zamku krzyżackiego z drugiej połowy XIII w. wraz z odbudowaną wieżą "Klimek"
• Kamienice na Starym Mieście w Grudziądzu, zabudowania Starego Miasta
• Od strony Wisły zespół spichrzów z XIII-XVII w. W kilku spichrzach mieści się muzeum, w których można obejrzeć budowle z wewnątrz.
• Cytadela, (której obroną wsławił się Courbiere) z przełomu XVIII i XIX w.
• Gmach Wyższej Szkoły Realnej w Grudziądzu
• Gmach dawnego Seminarium Nauczycielskiego w Grudziądzu
• Dawna loża masońska w Grudziądzu
• Barokowy zespół poklasztorny benedyktynek: budynki klasztorne z XVII–XVIII w., tzw. Pałac Opatek z XVIII w. oraz kościół św. Ducha z XVI w.
• Bazylika kolegiacka św. Mikołaja z XIII–XV w.
• barokowy zespół pojezuicki: kościół św. Franciszka Ksawerego z XVIII w. oraz kolegium z XVII–XVIII w. (obecnie Urząd Miejski)
• zespół poklasztorny reformatów z poł. XVIII w., kościół św. Krzyża i klasztor (obecnie więzienie)
• Zajezdnia Tramwajowa z XIX wieku
• Park Miejski im. Piotra Janowskiego przy ul. Hallera
• Górny Młyn przy ul. Młyńskiej
• Biblioteka Miejska przy ul. Legionów wraz z jej ogrodami
• Mały Ratusz przy ul. Mickiewicza
• Ogród Botaniczny
• Budynek dworca kolejowego z 1965 r.

• Solanki grudziądzkie - zespół basenów (główny o głębokości 1,2 m, mały basen z przeciwprądem, jacuzzi i brodzik dla dzieci) wypełnionych naturalną ciepłą solanką z pobliskich odwiertów. Przy basenach dwie sauny. Cena: kilkanaście złotych za dwie godziny od osoby. W tym samym budynku centrum fitness i spa. Obok piramida z tężnią, gdzie w ciszy (pomijając plusk wody) i nasyconej jodem atmosferze można się zrelaksować.

Najbliższe okolice

• Po obu brzegach Wisły prowadzi Wiślana Trasa Rowerowa.
• W okolicach liczne ślady osadnictwa Menonitów. We wsiach Tryl, Mątawy, Wielkie Zajączkowo można zobaczyć charakterystyczne chaty (często położone na sztucznie usypanych pagórkach) i resztki cmentarzy.
• Kilka zamków pokrzyżackich (w różnym stopniu zrujnowanych) jest w zasięgu wycieczki rowerowo-kolejowej: Kwidzyn (30 km), Nowe (25 km), Radzyń Chełmiński (20 km), Rogóźno (15 km), Świecie (25 km) czy Malbork (72 km)
• Chełmno – miasteczko z zachowanym średniowiecznym układem urbanistycznym oraz licznymi zabytkami.
• Radzyń Chełmiński – dobrze zachowane resztki zamku krzyżackiego (możliwość wejścia na wieżę), kościół św. Anny (XIV-XVI wiek).

Zakupy

Różne centra handlowe, m.in. Alfa i Galeria Grudziądzka.

Gastronomia

Kilkanaście barów, restauracji oraz pubów, głównie w Centrum i w pobliżu.

Imprezy

• W maju co roku odbywa się Festiwal Muzyki i Sztuki Krajów Bałtyckich Probaltica.
• Zawody na torze żużlowym gromadzą kibiców "czarnego sportu" z kraju i zagranicy.
• W dni świąt narodowych Cytadela oraz Fort Wielka Księża Góra otwarta jest dla zwiedzających.
• Lokalne instytucje kultury oraz sportowe organizują wiele imprez. Warto sprawdzić na stronie miasta, jakie imprezy są planowane na weekend.

Noclegi

Hotele

• Hotel Rudnik
• Hotel Kowalkowski
• Hotel Marusza
• Hotel Rad
• Hotel Villa
• Hotel Ibis Styles

Campingi

Nad jeziorem Rudnickim (ok 10 km od centrum miasta) znajduje się Camping 134, oferujący noclegi w domkach lub możliwość rozbicia namiotów a także miejsca dla kamperów.

Parking dla kamperów jest również na terenie mariny (tuż koło centrum).

Informacje turystyczne

Miejski Punkt Informacji Turystycznej w Grudziądzu mieści się przy ul. Rynek 3-5, tel. (056) 46 123 18. Godziny funkcjonowania: w sezonie pn.-pt. 8.00-17.00, sb. 9.00-14.00, nd. 10.00-14.00, poza sezonem pn.-pt. 8.00-17.00.

Przypisy

---