Brzozów

Brzozów
Ratusz w Brzozowie
Herb
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo podkarpackie
Powierzchnia	11,46 km²
Wysokość	270–420 m n.p.m.
Ludność	7836
Nr kierunkowy	(+48) 00
Kod pocztowy	36-200
Strona internetowa

Brzozów – miasto w Polsce, w województwie podkarpackim, w powiecie brzozowskim, siedziba powiatu, leży nad rzeką Stobnicą, dopływem Wisłoka.

Ratusz

Kolegiata Przemienienia Pańskiego (widok z wieży ratusza)

Ratusz w Brzozowie

Oczyszczalnia ścieków „Brzozów-Borkówka”

Rzeka Stobnica przepływająca przez Brzozów

Urząd skarbowy w Brzozowie

Pomnik Pamięci Narodu przy Parku Jordanowskim w Brzozowie: Tym, którzy życie Polsce oddali 1939-1989

Dom Kultury w Brzozowie

Cmentarz wojskowy w Brzozowie

Kamienica przy ul. Rynek 2 w Brzozowie

Cmentarz żydowski w Brzozowie

Charakterystyka

Położenie geograficzne: 49°41′43″N 22°01′10″E

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do ówczesnego województwa rzeszowskiego.

Miasto posiada zwartą, czytelną kompozycję. W centrum położony jest niewielki rynek, na środku którego zlokalizowany jest budynek ratusza, obecnie Muzeum Regionalne. Na obrzeżach miasta wyraźnie widoczna jest dzielnica przemysłowa. W granicach miasta znaczny obszar stanowią tereny przeznaczone pod produkcję rolniczą, sadowniczą i hodowlaną.

Mimo że nazwa miejscowości brzmi dość banalnie, to osada może poszczycić się długą historią, sięgającą XIV w. 2 października 1359 r. król Kazimierz Wielki wydał dokument lokacyjny, zezwalający na założenie na prawie niemieckim wsi w lesie zwanym Brzozowe. Ci, którzy zdecydują się zatrzymać na świeżo zrewitalizowanym uroczym brzozowskim ryneczku, zapewne zauważą dość oryginalny herb miasta, na którym widnieje leżąca na złotej tacy ścięta głowa św. Jana Chrzciciela.

Genezy herbu trzeba szukać wśród dawnych właścicieli miasta. Już od XIV w. Brzozów był miastem rezydencjonalnym biskupstwa przemyskiego obrządku łacińskiego. Dlatego św. Jan Chrzciciel, patron kościoła biskupiego, znalazł się na tarczy herbu. Rządy biskupów przyniosły miastu korzyści. Dowodem jest kościół pw. Przemienienia Pańskiego. Podniesiona do godności kolegiaty świątynia ma cenne wyposażenie i dekoracje z końca XVII i z XVIII w. Najcenniejszym skarbem jest cudowny obraz Matki Bożej Pocieszenia, zwanej też Ognistą. Został on znaleziony w zgliszczach drewnianej świątyni spalonej przez Węgrów w 1657 r.

Ponad 100 lat temu był tu ośrodek zdrojowy leczenia wodami mineralnymi. Na początku XX w. natrafiono bowiem na źródła wody jodobromowej, co doprowadziło do powstania uzdrowiska Brzozów-Zdrój. Zakład zdrojowy zyskał renomę i do końca okresu międzywojennego cieszył się dużym powodzeniem, na kurację przyjeżdżało tu głównie duchowieństwo. Niestety z tamtej inwestycji i tradycji nie pozostało nic.

Brzozów słynął w okolicy z tradycji rzemieślniczych. Wśród lokalnych cechów szczególnie wyróżniali się grzebieniarze. Najsłynniejsi mistrzowie to Jan Fali, Wojciech Dorociak czy Ignacy Kruczek. Wyrabiane przez nich ręcznie z kości rogowej grzebienie były cudeńkami, które na brzozowskich jarmarkach rzemieślniczych były obiektem westchnień niejednej długowłosej kobiety. Dziś przykłady tego rzemiosła można zobaczyć jedynie w muzeum regionalnym. Owe grzebienie ozdobne, niekiedy inkrustowane srebrem i miedzią były nawet eksportowane m.in. na Bałkany, Słowację, Węgry, a nawet do Francji.

Powierzchnia miasta obejmuje 11,46 km², co daje gęstość zaludnienia 683,8 osób na 1 km². Miasto zajmuje 465. miejsce pod względem liczby ludności w Polsce pomiędzy Barcinem a Pniewami.

Od 1980 r. działało Muzeum Regionalne PTTK, utworzone dzięki staraniom miejscowego oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Muzeum było również prężnym ośrodkiem wydawniczym, nawet w skali kraju, publikacji krajoznawczych, o zabytkach i ich ochronie.

Dojazd

Samochodem

Brzozów leży w środkowej części województwa podkarpackiego, ok. 50 km na południe od Rzeszowa. Znajduje się przy głównej trasie prowadzącej z centrum Polski w Bieszczady. Można tu dojechać drogą wojewódzką nr 886 z Domaradza w kierunku Sanoka, zbaczając wcześniej z drogi krajowej nr 19, która prowadzi na przejście graniczne ze Słowacją.

Warto zobaczyć

• Rynek z ratuszem, świeżo po rewitalizacji, wiernie odzwierciedlają architekturę mieszczańską końca XIX w. Pierwotny drewniany ratusz brzozowski został wspomniany w źródłach w 1748 r. Nowa siedziba władz miejskich została wzniesiona w 1896 r. według projektu architekta Władysława Łuczyckiego.
• XVII-wieczny kościół barokowy p.w. Przemienienia Pańskiego, siedziba parafii. W kościele znajdują się kaplice, ołtarze Zwiastowania oraz świętego Józefa, skarbiec, organy, chór muzyczny. W jednej ze ścian została wmurowana trumienka z relikwiami budowniczego kościoła - księdza Bartłomieja Misiałowicza. Świątynia została wpisana do rejestru zabytków z numerem A-156/1989.
• Budynek dawnego seminarium misjonarzy z XVIII w. Do rejestru zabytków wpisany pod numerem A-252/1991.

Najbliższe okolice

W promieniu kilkunastu kilometrów znajduje się wiele cennych obiektów, m.in.:

• kościół p.w. św. Stanisława Biskupa w Humniskach,
• kościół p.w. Wszystkich Świętych w Bliznem,
• dawna cerkiew w Jurowcach,
• bazylika p.w. Najświętszej Marii Panny w Starej Wsi.

Informacje turystyczne

• Na parterze ratusza mieści się Muzeum Regionalne im. Adama Fastnachta (ul. Rynek 10, telefon: 13 43-418-56). Czynne od poniedziałku do piątku w godz. 7-15.
• Wokół Brzozowa biegnie Podkarpacki Szlak Architektury Drewnianej
• Można pomaszerować czerwonym szlakiem pieszym: Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna „Brzozów-Zdrój” biegnącym na terenie Leśnictwa Podlesie (2 km na zachód od Brzozowa). Oznakowana, 3-kilometrowa trasa z 15 przystankami edukacyjnymi i 2 stanowiskami osobliwości florystycznych.

Zobacz też

• „Podkarpackie. Od Kotliny Sandomierskiej po Bieszczady”, Mirek i Magda Osip-Pokrywka, Wyd. PROT 2014 - ilustrowany przewodnik po atrakcjach Podkarpacia
• http://www.podkarpackie.travel.pl/