Pułtusk
Pułtusk | |
Herb | |
Mapa | |
Informacje | |
Państwo | Polska |
Region | Województwo mazowieckie |
Powierzchnia | 23 km² |
Ludność | 19 327 |
Nr kierunkowy | 023 |
Kod pocztowy | 06-100 |
Strona internetowa |
Pułtusk – miasto w województwie mazowieckim, w powiecie pułtuskim (siedziba starostwa), siedziba władz gminy miejsko-wiejskiej Pułtusk. Położone w północnej części Mazowsza, na skraju Puszczy Białej nad Narwią, w mezoregionie Dolina Dolnej Narwi.
Do 1954 roku siedziba wiejskiej gminy Kleszewo. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do województwa ciechanowskiego.
Charakterystyka
[edytuj]Powstało w IX-X wieku na miejscu dawnego grodu. Według przekazów na wzgórzu, które obecnie nosi nazwę Św. Krzyża, stała niegdyś pogańska świątynia – wówczas centrum osady.
Prawa miejskie: I lokacja: 1257 przez Siemowita I, II lokacja (na prawie chełmińskim): 1339 przez biskupa płockiego Klemensa Pierzchałę, potwierdzone w latach 1380 i 1405. Pułtusk był trzecim, po Warszawie i Płocku, miastem na Mazowszu z murowanymi fortyfikacjami.
W okresie XIII-XVIII wieku Pułtusk był własnością biskupów płockich, którzy rezydowali na pułtuskim zamku.
Rozwój Pułtuska miał miejsce w XIV-XVI wieku, co było związane głównie z handlem zbożem, potem miasto podupadło w wyniku pożarów, powodzi i zniszczeń w wojnach szwedzkich.
W poł. XV wieku w mieście wybudowano kolegiatę, w XVI w.: trzy kościoły, szpital, łaźnię miejską, apteki i przytułki dla ubogich. W 1566 r. jezuici powołali słynące w całej I Rzeczypospolitej kolegium. Od poł. XVI w. przy jezuickiej szkole działał pierwszy w Polsce teatr publiczny. W sierpniu 1568 roku przedstawienie w Pułtusku oklaskiwał poeta Jan Kochanowski. Jeszcze wcześniej, bo w 1530 roku Pułtusku powstała pierwsza na Mazowszu drukarnia. Szkołę jezuicką kształtowali sławni nauczyciele m.in. ks. Piotr Skarga, Andrzej Bobola i Jakub Wujek, a także Wojciech Slaski, jak i uczniowie m.in. kanclerz wielki koronny Jerzy Ossoliński, biskup warmiński Andrzej Batory, poeta Maciej Kazimierz Sarbiewski. W 1590 roku na pułtuskim zamku gościł król Zygmunt III Waza.
Podczas wielkiej wojny północnej król Szwecji Karol XII stoczył w roku 1703 pod Pułtuskiem kawaleryjską bitwę, w której rozbił dwukrotnie silniejszy korpus saski.
W 1806 roku rozegrała się tutaj niezwykle krwawa bitwa pod Pułtuskiem pomiędzy wojskami cesarza Napoleona a Rosjanami, co zostało upamiętnione na Łuku Triumfalnym w Paryżu. Napoleon Bonaparte gościł w Pułtusku dwukrotnie w 1806 r. i 1812 r.
30 stycznia 1868 roku ludność miasta i okolic była świadkiem niecodziennego zjawiska przyrodniczego – upadku meteorytu, zwanego później „pułtuskim”. Jego największe okazy, o masie ok. 8–9 kg znajdują się w londyńskim British Museum i Muzeum Ziemi PAN w Warszawie. Siedem lat później mieszkańców Pułtuska dotknęła wielka klęska pożaru, który strawił większość zabudowy miejskiej. Spłonęły cenne pułtuskie księgozbiory. Pożar opisał w prasie warszawskiej Henryk Sienkiewicz, który przybył na miejsce tragedii. To wydarzenie posłużyło pisarzowi do opisu pożaru Rzymu w powieści Quo vadis.
W latach II Rzeczypospolitej Pułtusk był miastem garnizonowym. Stacjonował tu 13 Pułk Piechoty. W czasie II wojny światowej Pułtusk został zniszczony w ok. 85%.
W latach 1946–1951 w okolicach Pułtuska w ramach podziemia niepodległościowego działał oddział Jana Kmiołka „Wira”. 30 listopada 1946 rozbił on więzienie Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Pułtusku[1].
W 1985 miasto zostało odznaczone Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Miasto jest siedzibą Akademii Humanistycznej im. Aleksandra Gieysztora (dawniej Wyższa Szkoła Humanistyczna im. A. Gieysztora) utworzonej w 1994 r.
Miasto szczyci się najdłuższym w Europie (ok. 400 m) brukowanym rynkiem.
Dojazd
[edytuj]Pułtusk leży ok. 56 km na północ od Warszawy, stolicy Polski.
Samochód
[edytuj]Główne drogi dojazdowe:
- z północy (N) – droga krajowa nr 61;
- ze wschodu (E) – droga wojewódzka 571;
- z południa (S) – droga krajowa nr 61;
- z zachodu (W) – droga wojewódzka nr 618.
Autobus
[edytuj]- Dworzec autobusowy Pułtusk – dworzec położony jest w samym centrum miasta przy placu Nowego Rynku (ul. Nowy Rynek 3). Informacje: PKS Ciechanów – Mobilis, tel.: +48 23 692-27-11.
Pociąg
[edytuj]Pułtusk nie posiada stacji kolejowej. Przez miasto nie przebiega żadna linia kolejowa.
Samolot
[edytuj]- Port Lotniczy Modlin – międzynarodowy port lotniczy położony ok. 40 km na południowy zachód od Pułtuska. Informacje: Modlin Airport, tel.: +48 32 728 30 62.
Publiczny transport zbiorowy
[edytuj]Komunikacja zbiorowa
[edytuj]- Komunikacja miejska Pułtuska obsługiwana jest przez PKS Ciechanów (Mobilis) i posiada trzy linie.
Warto zobaczyć
[edytuj]- gotycka Bazylika kolegiacka Zwiastowania NMP z XV wieku, z renesansową przebudową z XVI wieku (kolebkowe sklepienie wykonane w latach 1554–1561). W 1975 roku papież Paweł VI nadał kolegiacie tytuł bazyliki mniejszej. W pobliżu kolegiaty plebania z XVI w., przebudowana w XIX oraz dawne seminarium duchowne z XVIII w., obecnie liceum.
- zamek biskupi usytuowany na brzegu Narwi z XIV-XVI wieku, obecnie Dom Polonii. Właścicielem Domu Polonii jest Stowarzyszenie „Wspólnota Polska”. W murach zamku przebywali m.in.: król Zygmunt Waza, król szwedzki Karol XII, carowie rosyjscy Aleksander I i Aleksander II.
- Kaplica pw. Świętej Marii Magdaleny przy rynku. Pierwotnie odgrywała rolę kościoła parafialnego do czasu zbudowania kolegiaty. W 1944 r. została całkowicie zniszczona, zrekonstruowana w latach 1946–1951
- Ratusz z wieżą ratuszową z XVI w (gotycko-renesansowa).
- Kościół pojezuicki, barokowy z XVII-XVIII w., odbudowany po pożarze w końcu XIX w. i po 1945 r.
- Kościół św. Krzyża z XVI w., późnogotycki z elementami barokowo-klasycznymi. Wokół świątyni rozciąga się najstarszy pułtuski cmentarz katolicki, z grobowcami z XIX w.
- Kościół św. Józefa z XVII w., poreformacki. Do budynku przylegają budynki dawnego klasztoru Bernardynów, w których w okresie zaborów i PRL znajdowało się więzienie.
- Pozostałości murów miejskich, wznoszonych w latach 1508–1533. Zachowała się cylindryczna baszta przy kościele św. Piotra i św. Pawła.
- Szpital ufundowany w 1536 r., powiększony w końcu XVI w., przebudowywany w latach 1785–1786 i 1876.
- Klasycystyczne domy przy Rynku z pocz. XIX w.
Zakupy
[edytuj]- CH Manhattan
- ul. Jana Pawła II 6a
- Topaz
- ul. Jana Pawła II 4/6
- Biedronki
- ul. Jana Pawła II 2, ul. Tadeusza Kościuszki 20
- Tesco Polska
- ul. Adama Mickiewicza 31
- Lidl
- ul. Ignacego Daszyńskiego 9
- Stokrotka
- ul. Ignacego Daszyńskiego 11
- Intermarché
- ul. Kolejowa 10
Hotele
[edytuj]- Jednogwiazdkowe (*)
- Dwugwiazdkowe (**)
- Baltazar (Hotel Baltazar) – ul. Baltazara 41. Cennik: pokój 2-osobowy – 120 zł, pokój 3-osobowy – 150 zł, pokój 4-osobowy – 180 zł, apartament – 160 zł.
- Kasztel (Hotel Kasztel – Dom Polonii) – ul. Szkolna 11.
- Stanica (Hotel Stanica – Dom Polonii) – ul. Szkolna 11. Cennik: pokój jednoosobowy 120 zł, dwuosobowy 160 zł.
- Zalewski (Hotel Zalewski) – ul. Jana Pawła II 19. Cennik: jednoosobowy 70 zł, dwuosobowy 100 zł.
- Trzygwiazdkowe (***)
- Dom Polonii – Zamek (Hotel Zamek Pułtusk) – ul. Szkolna 11. Cennik: jednoosobowy 180 zł, dwuosobowy 260 zł, apartament 350 zł.
- Czterogwiazdkowe (****)
Kontakt
[edytuj]Najbliższe okolice
[edytuj]Przypisy
[edytuj]- ↑ Tadeusz Swat, „...Przed Bogiem i historią”. Księga ofiar komunistycznego reżimu w Polsce lat 1944–1956. Mazowsze. Warszawa 2003, s. 80.