Park Krajobrazowy Chełmy
Informacje ogólne
[edytuj]Data utworzenia: 1992 rok
Powierzchnia: 15 990 ha.
Powierzchnia otuliny: 12 470 ha
Położenie administracyjne:
- powiat jaworski: gmina Paszowice, Męcinka
- powiat złotoryjski: gmina Złotoryja
- powiat legnicki: gmina Krotoszyce oraz gmina i miasto Jawor
Ścieżki i szlaki
[edytuj]Teren Parku Krajobrazowego Chełmy jest idealnym rejonem do uprawiania turystyki zarówno pieszej, rowerowej jak i narciarskiej. Łączna ilość szlaków to ponad 110 kilometrów.
Ścieżki dydaktyczne i przyrodnicze
- "Wąwóz Myśliborski" - Myślibórz | długość : 4,5 km
- "Archeologiczna" | długość : 4 km
- "Las Świniec" - Muchów | długość : 4,5 km
- "W dolinie Błotnicy" - Męcinka - Bogaczów | długość : 6 km
- "Śladami kopaczy" - Chełmiec - Raczyce | długość : 5 km
- "Synklina leszczyny" - Leszczyna | długość : 3,5 km
- "Nad groblą" - Grobla | długość : 7,5 km
Szlaki turystyczne - piesze
- Szlak Wygasłych Wulkanów (żółty), Legnickie Pole - Jawor - Myślibórz - Pomocne - Ostrzyca - Złotoryja
- Szlak Brzeżyny (czerwony), Złotoryja - Leszczyna - Chełmiec - Myślibórz - Grobla - Bolków
- Szlak Kopaczy (niebieski), Leszczyna - Sichów - Górzec
- Szlak Doliną Nysy Małej (zielony), Grobla - Siedmica - Wąwóz Siedmicki - Muchów
Szlaki turystyczne - rowerowe
- Dookoła Wąwozu Myśliborskiego, Myślibórz - Myślinów - Jakuszowa - Kobylica - Myślibórz | długość : 9 km
- Trasa widokowa, Stanisławów - Leszczyna | długość : 4 km
Walory kulturowe
[edytuj]Obszar Parku jest bardzo bogaty w zabytki kultury materialnej. Znaleźć tutaj można liczne grodziska, wiele średniowiecznych osad, wały obronne, zabytki pozostałe po cystersach, a także ślady po górniczej eksploatacji.
Najstarsze ślady osadnictwa w widocznej formie - to grodziska nawiązujące do przebiegu -wczesnośredniowiecznej "Przesieki". W strefie krawędziowej Pogórza z ośrodkiem na Górzcu. Średniowieczne osadnictwo reprezentują pocysterskie wsie: Słup (1127 r.), Chełmiec, Pogwizdów, Męcinka (1202 r.), Pomocne, Muchów (1203 r.), Sichów (1217 r.). Pałac w Męcince
Kościółki wiejskie o cechach gotyckich zachowały się w Pogwizdowie, Kondratowie, Nowej Wsi Wielkiej, Chełmcu i Myślinowie. Najstarsze wzmianki o górnictwie sięgają początków XVI w. i odnoszą się do kopalni rud miedzi w okolicy Chełmca.
Kościół w Kondratowie
Ożywienie działalności górniczej miało miejsce również w II połowie XVIII w. i na przełomie XIX / XX w. Ostatnie kopalnie zamknięto w XX wieku:
- w 1974 roku kopalnię rud miedzi „Lena”
- w 1999 roku kopalnię barytu w Stanisławowie.
Likwidacja tych kopalń polegała na usunięciu wszystkich urządzeń naziemnych i podziemnych, a wejścia do podziemnych wyrobisk zabezpieczono.
Obecnie, jedynie na obrzeżach Parku funkcjonują kamieniołomy bazaltu: "Męcinka", "Trupień", "Krzeniów" i "Winna Góra".
Rezerwaty
[edytuj]Aby chronić faunę, florę oraz przyrodę nieożywioną ustanowiono na terenie Parku 4 rezerwaty:
Rezerwat "Wąwóz Myśliborski
- obszar 9,6 ha
- typ florystyczny
- paproć Języcznik Zwyczajny
- staropaleozoiczne lawy poduszkowe
- wstęp ograniczony, tylko z przewodnikiem.
Rezerwat "Wąwóz Lipa"
- obszar 101 ha
- typ leśno-geologiczny
- lasy grądowe ze zbiorowiskami roślinności naskalnej
- głazy narzutowe.
Rezerwat "Wąwóz Siedmicki"
- obszar 68 ha
- typ florystyczno-geologiczny
- zbiorowiska roślinności łąkowej
- lawy poduszkowe.
Rezerwat "Nad Groblą"
- obszar 87,8 ha
- typ leśno-krajobrazowy
- stanowisko jarząbu brekinii
- lawy poduszkowe.
Geologia
[edytuj]Pod względem geologicznym Park leży w obrębie metamorfiku kaczawskiego i częściowo obejmuje nieckę północnosudecką. Charakteryzuje się urozmaiconą budową geologiczną. Skały metamorficzne reprezentują powstałe w wyniku przeobrażenia produktów wulkanizmu podmorskiego - zieleńce z wykształconymi strukturami diabazów oraz przeobrażone osady morskie jako łupki serycytowe i fyllity, niekiedy z fauną graptolitową. Utwory nieprzeobrażone - osadowe skały powstałe w okresie od permu do kredy górnej. Interesujący jest pełny profil cechsztynu miedzionośnego w okolicy Leszczyny. Skały osadowe w okolicy Leszczyny
Występują tu różne relikty wulkanizmu synklinalnego z okresu permu w postaci skał ryolitowych, masywów Swarnej (389 m n..m) i Jastrzębnej (468 m n.p.m). Liczne trzeciorzędowe pokrywy wulkaniczne law bazaltowych z charakterystycznym odsłonięciem słupowym na Rataju, Czartowskiej Skale i Krzyżowej Górze tworzą główny element współczesnego krajobrazu Parku. Obszar posiada wielowiekowe tradycje górnicze związane z eksploatacją metali: (złoto, żelazo, miedź) i barytu w okolicach Chełmca, Stanisławowa i Leszczyny.
Warto zobaczyć
[edytuj]Będąc na terenie Parku warto odwiedzić kilka miejsc, w których zachowały się zabytkowe kaplice i kościoły oraz znaleźć można ślady pozostawione przez cystersów.
- Leszczyna - dawny ośrodek górnictwa i hutnictwa miedzi, którego relikty udostępniono do zwiedzania lokalizując tam ścieżki dydaktyczne. Zachowały się tam stare piece wapiennicze. Można zobaczyć interesujące wychodnie skał cechsztynu miedzionośnego - pomnik przyrody.
- Sichów - wieś pocysterska, w której koniecznie trzeba zobaczyć kościół gotycki z XIV w., park podworski z okazem tulipanowca amerykańskiego (4,6 m obwodu), oraz odsłonięcie słupowe bazaltu na Krzyżowej Górze (258 m n.pm).
- Myślibórz - centrum edukacyjne i krajoznawcze Parku. Powastał tam rezerwat przyrody "Wąwóz Myśliborski" z górą "Rataj" (350 m n.p.m).
- Muchów - śródleśna wieś o walorach wypoczynkowych u podnóża Wzgórz Muchowskich ze ścieżką edukacyjną. Można tam zobaczyć lipę szerokolistna o obwodzie 760 cm - pomnik przyrody.
- Kondratów - wieś pocysterska w dolinie potoku Wilcza, o zachowanym średniowiecznym układzie zabudowy oraz zabytkowych kościołach.
- Pogwizdów - wieś na "szlaku cystersów" z wczesnogotyckim kościołem oraz zabytkowym parkiem.
- Grobla - wieś w dolinie Nysy Małej, ze średniowiecznym kościołem. W pobliżu znajduje się rezerwat przyrody "Nad Groblą".
- Nowa Wieś Wielka - śródleśna wieś o walorach wypoczynkowych ze średniowiecznym kościółkeim. Niedaleko znajduje się rezerwat przyrody "Wąwóz Lipa".
- Męcinka - wieś pocysterska o oryginalnej zabudowie z kapliczkami i kościółem o bogatym wystroju barokowym. W pobliżu znajduje się kalwaria na wzgórzu Górzec oraz sztolnia nieczynnej kopalni rud żelaza i leśna kolonia Bogaczów z miejscem wypoczynkowym.
- Stanisławów - najwyżej położona wieś w Parku, z której podziwiać możemy wspaniały widok na zielone okolice.
