Nowy Wiśnicz

nazwa
Nowy Wiśnicz z powietrza. Autor zdjęcia Kawior
Herb
Mapa
Informacje
Państwo	Polska
Region	Województwo małopolskie
Nr kierunkowy	(+48) 14
Kod pocztowy	32-720
Strona internetowa

Nowy Wiśnicz – miasto w Polsce, w województwie małopolskim, w powiecie bocheńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nowy Wiśnicz.

Nowy Wiśnicz. Zamek. Autor zdjęcia: Jerzy Strzelecki

Nowy Wiśnicz. Brama wjazdowa do zamku. Autor zdjęcia Scotch Mist

Zamek w Wiśniczu. Autor zdjęcia mzopw

Zespół zamkowy w Wiśniczu. Autor zdjęcia Mariola110295

Charakterystyka

Położenie geograficzne: 49°54′53″N 20°27′39″E

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do ówczesnego województwa tarnowskiego.

Na przykładzie potężnego zamczyska na wzgórzu w Nowym Wiśniczu można by się uczyć, jak wyglądały kiedyś budowle określane z włoska palazzo in fortezza (pałac w fortecy). Zamek posadowiony jest na fortyfikacjach. Na rogach ma cztery potężne wieże.

Za murami pomieszczenia mieszkalne, a dziedziniec przyozdobiony krużgankami, takimi jak na Wawelu. Twierdzę postawili Kmitowie - jeden z najpotężniejszych rodów w dawnej Polsce. Legenda przypisuje otrucie Barbary Radziwiłłówny Piotrowi Kmicie, stronnikowi królowej Bony. Duch Barbary ponoć błąka się czasem po krużgankach i dlatego czasem się mówi „Twierdza z duchem Barbary”. Wewnątrz zobaczymy nieco odnowionych detali architektonicznych, kilka kopii wawelskich obrazów, makiety twierdzy i rysunki Jana Matejki przedstawiające Wiśnicz w jego czasach.

Jest wystawa poświęcona znanemu z ponad 50 papieskich pomników urodzonemu w miasteczku Czesławowi Dźwigajowi.

W jednym z pomieszczeń zorganizowano Bastion VR. To multimedialna instalacje pozwalająca na podróż w czasie.

Dojazd

Samochodem

Przy drodze wojewódzkiej nr 965 z Bochni do Limanowej, w odległości 8 km od Bochni.

Warto zobaczyć

• Głównym miejscem przyciągającym uwagę turystów w Nowym Wiśniczu jest niewątpliwie zamek Kmitów i Lubomirskich, jedno z najcenniejszych w Polsce dzieł wczesnobarokowej architektury rezydencjonalno – obronnej. Zamek w Wiśniczu stoi na północnym skraju cypla wcinającego się w dolinę Leksandrówki. Ma formę regularnej, czteroskrzydłowej budowli z dziedzińcem i czterema wieżami. Jego początki wiążą się z działalnością gospodarczą Kmitów herbu Szreniawa, którzy około połowy XIV w. rozpoczęli tworzenie wokół Wiśnicza klucza posiadłości ziemskich. Wzniesiony w tym czasie zamek pełnił funkcję obronnej rezydencji właścicieli. Fundatorem warownej siedziby był Jan Kmita, sprawujący w latach 70. XIV urzędy starosty sieradzkiego, ruskiego i krakowskiego. Najstarsza część zamku została wzniesiona w XIV w. przez Kmitów. W XVI w. najsłynniejszy z rodu Kmitów, Piotr V, marszałek wielki koronny na dworze króla Zygmunta Starego, nadał mu cechy stylu renesansowego. Kolejna przebudowa zamku nastąpiła w latach 1615-1621 za czasów Stanisława Lubomirskiego. Ok. 1700 r. miała miejsce dalsza rozbudowa. Zamek opuszczony po pożarze w 1831 r. na kompleksową restaurację musiał poczekać do 1949 r.
• Ratusz ufundowany przez Stanisława Lubomirskiego, wybudowany został w latach 1616-1620. Pierwotnie był budynkiem parterowym z galerią oraz dachem w kształcie barokowej cebuli. Po pożarze w roku 1863 zostało dobudowane piętro oraz zmieniony kształt wieży. Obecnie jest ona kwadratowa o trzech kondygnacjach.
• Muzeum Ziemi Wiśnickiej ul. Zamkowa 13. Budynek, w którym mieści się Muzeum Ziemi Wiśnickiej powstał w 1641 roku, pełnił funkcję Domu dla Ubogich. Obecnie prezentowane są w nim m.in. XVII – wieczna lufa armatnia zdobiona herbem Stanisława Lubomirskiego oraz pamiątki artystów związanych z ziemią wiśnicką.
• Niezwykle ciekawy, drewniany kościół p.w. Ducha świętego w Chronowie, związany ze Starym Wiśniczem. Obecny kościół konsekrowany w 1687 r. jest konstrukcji zrębowej, pokryty gontem oraz blachą. Przy prezbiterium zamkniętym trójbocznie, po stronie wschodniej znajduje się kaplica ogrójcowa. Nawę główną przykrywa sklepienie kolebkowe. Wnętrze kościoła utrzymane jest w stylu barokowym z XVII/XVIII w. W ołtarzu głównym znajduje się obraz Zesłania Ducha Świętego. Sklepienie kolebkowe łączy zdobiona tęcza z krucyfiksem. Na uwagę zasługuje feretron z Adoracją Dzieciątka na awersie oraz z sceną męczeństwa Kryspina i Kryspiniana na rewersie. Feretron jest płaskorzeźbą wykonaną w drewnie, pochodzi z lat 1400 – 1430. Najprawdopodobniej został przekazany przez Piotra Kmitę lub przeniesiony z kościoła św. Leonarda w Lipnicy.
• Pamiątkowa tablica autorstwa prof. Czesława Dźwigaja, z popiersiem Stanisława Klimowskiego pierwotnie znajdowała się na frontowej ścianie budynku rodzinnego artysty w centrum Nowego Wiśnicza. Wmurowana była 17 lipca 1992 r. Obecnie znajduje się w Muzeum Ziemi Wiśnickiej. Treść tablicy:“Stanisław Klimowski artysta malarz i rzeźbiarz, urodzony w 1891 r. w Krakowie, zmarł w Katowicach w 1982 r., Wiśniczanin z wyboru ukochał tę ziemię, opiewając w swojej twórczości jej piękno”.
• Studnia miejska na rynku w Wiśniczu pamięta z pewnością czasy lokacji miasta. Zapewnienie wody dla celów socjalno-bytowych a także przeciwpożarowych było jednym z warunków, jakie musiały być spełnione przy założeniu nowego miasta. Spełnił je Wiśnicz i studnia ta przez wiele lat była głównym miejscem poboru wody. W zachowanych księgach miejskich znaleźć można zapisy, świadczące o tym, że radni troszczyli się o to, by studnia była właściwie eksploatowana a także co pewien czas remontowana. Na starych planach rynku z połowy XIX w. dostrzec można pojawienie się drewnianej zabudowy wokół studni. Zapewne zmieniła ona jej pierwotny wygląd. Zmiany podyktowane były także postępem techniki, który pozwalał ulepszać i ułatwiać pobór wody z dużej głębokości. Studnia była wyposażona w unikalne na owe czasy urządzenia do czerpania wody - w walec z łańcuchem, system kół i dwa wiadra dębowe o pojemności 25 litrów każde. Napełnianie wiader wodą przez korzystającego wymagało zręczności, a zarazem sporej siły.
• Drewniany dworek „Koryznówka”, w którym mieści się Muzeum Pamiątek po Janie Matejce znajduje się w okolicy zamku i klasztoru. Po Muzeum utworzonym w domu rodzinnym Matejki przy ul. Floriańskiej w Krakowie, oraz w Krzesławicach, gdzie Matejko mieszkał w późniejszych latach, wiśnicka „Koryznówka” jest trzecim w Polsce muzeum związanym z osobą wielkiego malarza. Ten niewielki, drewniany, kryty gontem, z wejściem poprzedzonym otwartym gankiem, dworek został zbudowany w latach 50. XIX w. przez Leonarda Serafińskiego. Żona Leonarda i żona Jana Matejki były siostrami, więc Mistrz Jan często bywał w Wiśniczu. W latach 1975-1980 przeprowadzono gruntowny remont dworku oraz jego wyposażenia i od 1981 r. dzięki staraniom właścicieli, utworzono w nim muzeum. Możemy oglądać w nim XVIII-XIX-wieczne meble, obrazy, szkice i różne przedmioty będące pamiątką pobytów Jana Matejki na wiśnickiej ziemi. Do zwiedzania przeznaczona jest część budynku z salonikiem oraz gabinetem Stanisławy Serafińskiej, autorki pamiętnika poświęconego artyście. W 1985 r. na mocy porozumienia z Wydziałem Kultury UW w Tarnowie „Koryznówka” stała się oddziałem Muzeum Okręgowego, jednym z zabytków na II trasie (Region Nadwiślański) Szlaku Architektury Drewnianej.
• Kapliczka przydrożna św. Jana Nepomucena, drewniana, przy drodze do zamku z 2 poł. XVIII w.

Informacje turystyczne

Zwiedzanie zamku: bilety po 14 i 9 zł, Bastion VR normalny 14 zł, ulgowy 9 zł; pakiet zamek + Bastion VR 24 zł i 15 zł, Trasa Nietoperza 5 i 3 zł, kaplica i krypta grobowa Lubomirskich - 4 i 2 zł, ekspozycja prof. Czesława Dźwigaja - 4 i 2 zł.

Zobacz też