Hanyszów
Hanyszów – przysiółek wsi Mąkolno, w województwie dolnośląskim, powiecie ząbkowickim w gminie Złoty Stok.
Miejscowość ta składa się z kilku rozproszonych gospodarstw i terenów rolnych. Cały przysiółek jest złożony z kilku mniejszych i większych wzniesień, od zwykłych pagórków po średniej wielkości góry.
Jak dotrzeć[edytuj]
Rowerem bądź samochodem[edytuj]
Do Hanyszowa rowerem lub samochodem można dotrzeć za pośrednictwem drogi krajowej nr. 46, czy też drogi wojewódzkiej nr. 390. Jadąc drogą krajową od strony Kłodzka, należy skręcić w ostatnią drogę w prawo od rozpoczęcia się miasta Złoty Stok. Natomiast jadąc drogą wojewódzką od strony Złotego Stoku, trzeba skręcić w pierwszą drogę w prawo od zakończenia miasta.
Pociągiem[edytuj]
Najbliższe dwa przystanki kolejowe są w Kamieńcu Ząbkowickim i w Kłodzku. Aby dojechać z Kamieńca Ząbkowickiego, wystarczy dotrzeć do Złotego Stoku i dokończyć jazdę drogą wojewódzką nr. 390 (zgodnie z opisem powyżej). Z Kłodzka trzeba jechać jedynie drogą krajową nr. 46 i skręcić tak jak opisano wyżej.
Pieszo[edytuj]
Aby dotrzeć do miejscowości pieszo, należy wybrać najkorzystniejszą ścieżkę, która prowadzi do niej. Istnieje wiele kombinacji dróżek, dzięki którym można dojść do celu. Takie są ubite ze strony Złotego Stoku, Chwalisławia, lub Białej Góry.
Herb[edytuj]
Herb Hanyszowa:
Herb składa się z złotego metalu i rysunku wapiennika, purpurowej barwy i rysunku kapliczki oraz srebrnego metalu i rysunku pszczoły.
Heraldyka[edytuj]
Złoty metal z rysunkiem wapiennika symbolizuje szlachetność historii osady. Purpurowa barwa z kapliczką w Hanyszowie wiarę w Boga przedstawioną przez budowę tej kapliczki oraz prawdopodobną budowę kaplicy św. Antoniego przez ród Hanyszy. Zaś srebrny metal z wizerunkiem pszczoły bogactwo w uczciwej pracy.
Flaga[edytuj]
Flaga Hanyszowa:
Flaga składa się z herbu na zielonym pasku, złotej rysunku monety na srebrnym tle i wizerunku kopalni na złotym tle.
Heraldyka[edytuj]
Zielone pasmo pod herbem oznacza honor przysiółka i radość mieszkańców z urodzaju przyrody. Pozostałe części flagi podkreślają związek miejscowości z wydobyciem złota i arszeniku oraz kamienia.
Opis[edytuj]
Jest to najwyżej położone miejsce w sołectwie, najwyżej położona zabudowa przysiółka znajduje się na wysokości 455 m n. p. m. Przez teren ten rozciąga się wąwóz, przez który przepływa niewielki strumień.
Wzgórza w Hanyszowie[edytuj]
Do Hanyszowa należą trzy większe wzniesienia, ich wysokość waha się między około 450 m n.p.m., a 480 m n.p.m. Najwyższy punkt w miejscowości ma 484 m n.p.m., a najniższy 362 m n.p.m.
Dawne tereny górnicze[edytuj]
Dawne tereny górnicze to integralna część przysiółka Hanyszów.
Opis[edytuj]
Miejscowość składa się z dwóch zrujnowanych budynków z podpisem dawne tereny górnicze.
Położenie[edytuj]
Dawne tereny górnicze są położone w zachodnio-południowej części Hanyszowa, obok góry Haniak. Blisko tego miejsca, bo po wschodniej części góry Haniak już w XIII wieku wydobywano złoto.
Położenie[edytuj]
Znajduje się w północno-zachodniej części Gór Złotych. Obok miejscowości przebiega droga wojewódzka nr. 390.
Położenie w sołectwie Mąkolno[edytuj]
Leży po południowo-wschodniej stronie sołectwa, graniczy z Mąkolnem-Zakład, za którym jest kolonia Mąkolno-Góry. Nad osadą, przy drodze krajowej nr. 46, zbudowano dzielnicę mieszkaniową Mąkolno Śląskie, a tuż nad przysiółkiem stolicę sołectwa, wieś Mąkolno.
Nazwa[edytuj]
Nazwa Hanyszów została wymyślona przez lokalnych mieszkańców. Nawiązuje do znajdującego się niedaleko szczytu Haniak (niem. Der Hannig).
Według legendy o Hanyszach, nazwa ,, Hanyszów ” pochodzi od nazwiska założycieli przysiółka.
Historia[edytuj]
W 1855 roku Marianna Orańska wybudowała drogę, obok której znajduje się osada. W 1894 roku w przysiółku było już kilka gospodarstw, wapiennik i kapliczka. Do dzisiaj sytuacja na tym obszarze została praktycznie niezmieniona. W 2018 roku wyremontowano drogę prowadzącą do przysiółka.
Legenda o Hanyszach[edytuj]
Według mieszkańców Hanyszowa, ich miejscowość założył odosobniony, bardzo pobożny ród Hanyszy. Po założeniu domów, mieli oni zbudować kapliczkę nad Hanyszowem (obecną kaplicę św. Antoniego).
Jeśli tak było, Hanyszów mógł istnieć jeszcze przed XVIII wiekiem, gdyż jedna z możliwych dat powstania kaplicy św. Antoniego (według chorągiewki) to rok 1706.
Ważne daty dla Hanyszowa[edytuj]
- 1706 r. lub 1843 r. - zbudowanie kaplicy św. Antoniego nad przysiółkiem,
- 1855 r. - budowa drogi doprowadzonej do domów,
- II połowa XIX - postawienie wapiennika,
- ok. 1944 r. - wyrwanie miejscowości z rąk III Rzeszy przez Związek Sowieckich Republik Radzieckich (niemieckie okopy przetrwały w północno-wschodniej części Hanyszowa),
- 2018 r. - remont głównej drogi,
- 2024 r. - początek budowy nowego domu w Hanyszowie, remont niezamieszkanego domu oraz sprzedaż czterech działek budowlanych (prawdopodobnie przyrost zamieszkanych domów w najbliższym czasie to sześć siódmych.
Atrakcje turystyczne[edytuj]
Za stawem, po wschodniej stronie osady znajduje się stara kopalnia odkrywkowa kamienia, użytego do budowy neogotyckiego Kościoła Niepokalanego Poczęcia NMP w Złotym Stoku.
Niedaleko miejscowości, daleko przed kaplicą św. Antoniego, zachował się nazistowski bunkier z wałami, którego zadaniem było chronić ziemię przed armią Związku Sowieckich Republik Radzieckich.
Blisko Hanyszowa po zachodzie znajduje się najstarsza na świecie czynna fabryka prochu czarnego w kolonii Mąkolna Mąkolno-Zakład. Po wschodzie natomiast leży Hałda storczykowa.
Przy drodze wojewódzkiej nr. 390, pomiędzy Hanyszowem a rozpoczęciem miasta Złoty Stok leży stok narciarsko-saneczkarski "Na Michałówce".
Zabytki[edytuj]
Do Hanyszowa należy wapiennik, leżący przy wjeździe do przysiółka oraz stara kapliczka. Około XX wieku została przeniesiona z zagajnika po zachodzie osady (blisko tego zagajnika jest teraz dom nr. 100) do wschodu.
Legenda wyjaśniająca przeniesienie kapliczki[edytuj]
Według podań mieszkańców, pewien Niemiec jechał rozpędzony na koniu po ścieżce prowadzącej mocno w dół. Pod koniec drogi spadł z konia, czego niestety nie przeżył. Na upamiętnienie tego zdarzenia przeniesiono kapliczkę ze wschodu przysiółka w miejsce spadnięcia Niemca z konia.
Przyroda[edytuj]
Hanyszów znajduje się na terenie otuliny Śnieżnickiego Parku Krajobrazowego.
Wiosny 2024 r. w Hanyszowie znacząco rozprzestrzenił się pierwiosnek wyniosły. Swoją ekspansję rozpoczął od północno-wschodniej części miejscowości. Obecnie można wykryć jego śladowe ilości w niemal całym przysiółku.
Charakterystyka[edytuj]
Przysiółek wyróżnia się między pobliskimi osadami i innymi miejscowościami:
- Różnorodnością: lasy, gaje, zagajniki, pola, łąki, sady, bagna, stawy (dwa na wschodzie, jeden na zachodzie), potoki, stoki gór, pagórki,
- Zróżnicowaniem krajobrazu: rozproszone domy, urozmaicone ukształtowanie terenu, pola, stawy, lasy,
- Daleka historia: kiedy Hanyszów był już rozwinięty w kilkanaście domów, wapiennik i kapliczkę, w bliskich koloniach, osadach i przysiółkach dopiero powstawały pierwsze budynki.
Szlaki turystyczne[edytuj]
W obrębie osady:[edytuj]
- Żółty szlak pieszy przechodzący przez wyremontowaną drogę w środku Hanyszowa.
W najbliższej okolicy:[edytuj]
- Złota Ścieżka prowadząca do Hałdy storczykowej,
- Niebieska trasa MBT (szlak rowerowy),
- Złoty Stok Niebieska (szlak rowerowy).
Nocleg, restauracje, nauka w okolicy[edytuj]
Nocleg[edytuj]
Złoty Stok[edytuj]
W Złotym Stoku zanocować można w wielu miejscach przy Osiedlu Chemików (takich jak hotel Sport-kompleks, czy Na poddaszu), też w centrum miasta (np. kamienicy "Gold Stok") oraz w dzielnicy Humel, znanej też jako "kolonia willi", również w części Złoty Stok-Kolonii, Kolonii Żeromskiego.
Chwalisław[edytuj]
W Chwalisławiu można zanocować w centrum wsi oraz na skraju, przy leśnictwie Chwalisław.
Laski[edytuj]
W Laskach można przenocować po środku Lasek w hotelu "Złote Wzgórza" oraz "Widokowo", czy w głąb wsi, w hotelu "Eltan".
Restauracje[edytuj]
W Złotym Stoku, można zamówić jedzenie w Bar Apetit, przy Kopalni Złota w Barze, Karczmie w Starej Kuźni i w Starej Kruszarni oraz w części Złoty Stok-Kolonii, Kolonii Kasprowicza Pizzeria Palermo.
Nauka[edytuj]
W Złotym Stoku jest szkoła jazdy Alfa, w Osiedlu Chemików przedszkole Bajka i Związek szkół 1 i 2.
Tradycje wielkanocne w Hanyszowie[edytuj]
Składniki i ich przeznaczenie wyróżniające się[edytuj]
W tradycyjnym koszyku wielkanocnym znajduje się ser, który symbolizuje więź człowieka z naturą oraz według wierzeń dzięki niemu za rok będą udane plony. W koszyku jest też wysuszona pokrzywa mająca zwiększyć zdrowie oraz rzeżucha oznaczająca przyrodę i siłę. Sam koszyczek zdobi bukszpan pozaplatany po jego górnej części. Przypomina o zmartwychwstaniu oraz wieczności.
Po ułożeniu pokarmu i ozdób[edytuj]
Najbliższy kościół od przysiółka to Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP w Złotym Stoku, gdzie mieszkańcy najczęściej uczęszczają po święcenie pokarmu. Po święceniu koszyczek (lub koszyczki) kładzie się na meblach.
Śniadanie dzień później i związek tradycji z ich miejscowością[edytuj]
W Wielką Niedzielę na śniadanie jest żurek podawany z wszystkimi święconkami. Każdy musi dostać po trochę każdej.
Tradycje wielkanocne w Hanyszowie są ukorzenione w jego historii. Wierzenia w moc składników są różne w wielu miejscach. W osadzie tej są to cechy najbardziej potrzebne za czasów jej kształtowania i teraz w większości przypadków również. Podkreślają wiarę mieszkańców oraz ich zamiłowanie do otaczającej ich przyrody.
Galeria zdjęć[edytuj]
