Rozmówki rosyjskie: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipodróży
Usunięta treść Dodana treść
Edytowano rozdział →‎W restauracji
Linia 522: Linia 522:


== W restauracji ==
== W restauracji ==

=== Rosyjskie potrawy ===

* Zupa solanka - солянка (''saljanka'')
* Zupa szczi - щи (''śi'')
* Zupa okroszka - окрошка (''akroszka'')
* Pierożki pielmieni - пельмени (''pielmieni'')
* Pierożki (bułeczki) - расстегай (''rasstjećaj'')
* Bliny - Блины (''bliny'')
* Placki ołady - Ола́дьи (''aładi'')


== W sklepie ==
== W sklepie ==

Wersja z 09:42, 8 kwi 2020

Mapa państw z językiem rosyjskim jako: urzędowym (ciemnoniebieski) oraz państwa, w których posługuje się nim ponad 30% (jasnoniebieski)

Język rosyjski - język wschodniosłowiański, użytkowany przez około ćwierć miliarda osób. Jest językiem urzędowym w Federacji Rosyjskiej, Kirgistanie, Kazachstanie i na Białorusi, a także jednym z pięciu oficjalnych języków Organizacji Narodów Zjednoczonych. Rosyjski to bardzo rozpowszechniony język w Europie Środkowo-Wschodniej, Azji Środkowej, w Kaukazie i na terenach Dalekiego Wschodu.

Alfabet

Pismo pisane języka rosyjskiego to cyrylica. Składa się ono z 30 liter i 2 znaków specjalnych (znak zmiękczający "Ь" - tzw. miahkij znak i znak twardy "Ъ" - tzw. twiordyj znak). Większość liter jest taka sama jak w języku polskim, ale jest umiejscowiona w innej kolejności (rosyjski alfabet posiada kolejność liter zbliżoną do alfabetu greckiego).

Litery rosyjskiego alfabetu
Pismo proste Pismo pochyłe Wymowa Nazwa
А а А а a a
Б б Б б b be
В в В в w we
Г г Г г g ge
Д д Д д d de
Е е Е е je je
Ё ё Ё ё jo jo
Ж ж Ж ж ż ż
З з З з z z
И и И и i i
Й й Й й j i kratkaje
К к К к k k
Л л Л л ł
М м М м em
Н н Н н n en
О о О о o o
П п П п p pe
Р р Р р r er
Т т Т т t te
У у У у u u
Ф ф Ф ф f e
Х х Х х ch ch
Ц ц Ц ц ce
Ч ч Ч ч cz cz
Ш ш Ш ш sz sza
Щ щ Щ щ szcz sia
Ъ ъ Ъ ъ twardy znak twiordyj znak
Ы ы Ы ы y y
Ь ь Ь ь miękki znak miahkij znak
Э э Э э e
Ю ю Ю ю ju ju
Я я Я я ja ja

Zasady wymowy

Pewne cechy wymowy rosyjskiej nie są uwzględniane w transkrypcji:

  • О nieakcentowane wymawia się niemal jak /a/, np.: вода́ (woda) – /wa|da/, коро́ва (korowa) – /ka|rowə, пу́сто (pusto) – /|pustə/.
  • Nieakcentowane е i я (oraz а po ч, щ) wymawia się pośrednio między /e/ i /i/ (/ɪ/), np. весна́ (wiesna) – /wi|sna/, пятно́ (piatno) – /pi|tno/, часы́ (czasy) – /czisy/.
  • Rosyjskie miękkie s´, z´ są mniej miękkie od polskich ś, ź, brzmią trochę jak sj, zj w jednej głosce. Połączenia си, зи należy więc wymawiać możliwie twardo, jak w sinus, rozindyczyć.
  • Ч, щ są zawsze miękkie. (Ж, ш, ц są zawsze twarde.) Brzmią jak polskie ć i ś. Щ można też wymawiać jako podwójne miękkie sz.
  • Rosyjskie l jest zawsze miękkie. Brzmi pośrednio między l i j. Przy jego wymowie należy przybliżyć całą przednią i środkową część języka do podniebienia. Rosyjskie ли wymawiamy jak polskie li.
  • Natomiast rosyjskie ł odpowiada polskiemu ł scenicznemu (czyli jest bardziej podobne do l od polskiego potocznego ł, tzn. u niezgłoskotwórczego). Przy jego wymowie należy trzymać prawie cały język nisko i tylko jego czubkiem dotykać do zębów. Zmiękczanie л jest więc w zasadzie regularne.
  • W rosyjskim в po bezdźwięcznych wymawiamy jak polskie w (a nie f). Твой należy więc wymawiać wyraźnie /twoj/.
  • Połączenia -тся, -ться w zakończeniach czasowników zwrotnych wymawia się jak /-csa/.
  • Г w końcówkach dopełniacza -ого, -его wymawia się jak polskie w, np. до́брого (dobrogo) – /|dobrawa/, дре́внего (driewniego) – /|dr´ewniwə/
  • Wyrazy что, что́бы (czto, cztoby) wymawia się jak /szto/, /|sztoby/.

Powitania i pożegnania

Dzień dobry - здравствуйте (zdrastwujcje)

Dzień dobry (rano) - доброе утро (dobraje utra)

Dzień dobry (popołudniu) - добрый день (dobryj dzjeń)

Dobry wieczór - добрый вечер (dobryj wjecjer)

Cześć - привет (priwjet)

Do zobaczenia - до встречи (da wstrjeći)

Do widzenia - до свидания (da swidanija)

Żegnaj - прощай (praśaj)

Zwroty grzecznościowe

Dziękuje - спасибо (spasiba)

Bardzo dziękuje - Большое спасибо (bolszaje spasiba)

Proszę - пожалуйста (pażałusta)

Przepraszam - простите (prasticje)

Bardzo przepraszam - извините (izwinicje)

Zapoznanie

Nie znamy się, jak ty się nazywasz? - Мы ещё не знакомы, как тебя зовут? (My jeśo nie znakomy, kak cjebja zawut?)

Nazywam się ... , a ty? - Меня зовут ... , а тебя? (Mienja zawut ... , a cjebja?)

Bardzo mi miło - Очень приятно (Oćeń prijatna)

Mi też - Мне тоже (Mnje toże)

Ile masz lat? - Сколько тебе лет? (Skolka cjebje ljet?)

Mam ... lat, a ty? - Мне ... лет, а вам? (Mnje ... ljet, a wam?)

Ja też - Я тоже (Ja toże)

Uwaga: w przypadku gdy nasz wiek kończy się na 1 (np. 1, 21, 31 ...) zamiast słowa лет (lat - ljet) pojawia się słowo год (god). Natomiast gdy wiek kończy się na 2,3,4 to pojawia się słowo года (lata - goda), np. Mam 23 lata - Мне 23 года (Mnje dwadcac tri goda).

Język i narodowości

Czy mówisz po rosyjsku? - Вы говорите по-русски? (Wy gawaricje pa russkij?)

Tak mówię po rosyjsku - Я говорю по-русски (Ja gawarju pa russkij)

Czy dobrze mówisz po rosyjsku? - Вы хорошо говорите по-русски? (Wy haraszo gawaricje pa russkij?)

Tak/Nie/Trochę - Да/Нет/Немножко (Da/Niet/Niemnożka)

Skąd jesteś? - Откуда вы? (Atkuda wy?)

Jestem z Polski - Я из Польши (Ja iz Polszy)

Jestem z Rosji - Я из России (Ja iz Rasiji)

Jestem Polakiem - Я Поляк (Ja Paljak)

Polska, Polak, Polka - Польша, Поляк, Полька

Rosja, Rosjanin, Rosjanka - Россия, Русский, Россиянка

Białoruś, Białorusin, Białorusinka - Беларусь, Белузин, Белрусинка

Niemcy, Niemiec, Niemka - Германия, Германиец, Германка

Anglia, Anglik, Angielka - Англия, Англичанин, Англичанка

Włochy, Włoch, Włoszka - Италия, Италиец, Итальянка

Francja, Francuz, Francuzka - Франция, Француз, Французка

Zaimki osobowe

  • я – ja
  • ты – ty
  • он – on
  • она – ona (ana)
  • оно – ono (ano)
  • мы – my
  • вы – wy
  • они – oni (ani)

Liczebniki

Pod względem semantycznym liczebniki w języku rosyjskim dzielą się na dwie grupy:

  1. Liczebniki główne (количественные) – odpowiadają na pytanie сколько? (ile - skolka) Np.: два, десять, сорок три, сто.
  2. Liczebniki porządkowe (порядковые) – odpowiadają na pytanie который? (który - katoryj) Np.: второй, десятый, сорок третий, сотый.
Liczebniki główne (od zera do miliarda)
0 – ноль

1 – оди́н

2 – два

3 – три

4 – четы́ре

5 – пять

6 – шесть

7 – семь

8 – во́семь

9 – де́вять

10 – де́сять

11 – оди́ннадцать

12 – двена́дцать

13 – трина́дцать

14 – четы́рнадцать

15 – пятна́дцать

16 – шестна́дцать

17 – семна́дцать

18 – восемна́дцать

19 – девятна́дцать

20 – два́дцать

21 – два́дцать оди́н

22 – два́дцать два

23 – два́дцать три

24 – два́дцать четы́ре

25 – два́дцать пять

26 – два́дцать шесть

27 – два́дцать семь

28 – два́дцать во́семь

29 – два́дцать де́вять

30 – три́дцать

40 – со́рок

50 – пятьдеся́т

60 – шестьдеся́т

70 – се́мьдесят

80 – во́семьдесят

90 – девяно́сто

100 – сто

200 – две́сти

300 – три́ста

400 – четы́реста

500 – пятьсо́т

600 – шестьсо́т

700 – семьсо́т

800 – восемьсо́т

900 – девятьсо́т

1000 – ты́сяча

10 000 – де́сять ты́сяч

100 000 – сто ты́сяч

1 000 000 – миллио́н

1 000 000 000 – миллиа́рд

Dni tygodnia, pory dnia i roku

Tydzień

Tydzięń - Неделя (niedzjelja)

Poniedziałek - Понедельник (paniedzjelnik)

Wtorek - Вторник (wtornik)

Środa - Среда (srieda)

Czwartek - Четверг (ćetwierg)

Piątek - Пятница (pjatnica)

Sobota - Суббота (subbota)

Niedziela - Воскресенье (waskriesjenije)

Pory dnia

Dzień - День (dzjeń)

Rano - Утро (utra)

Południe - Полдень (połdzjeń)

Popołudnie - после полудня (poslje połudnja)

Wieczór - Вечер (wjećer)

Noc - ноч (noć)

Północ - Полночь (połnać)

Pory roku

Pory roku - Времени года (wrjemieni goda)

Zima - Зима (zima)

Wiosna - Весна (wjesna)

Lato - (ljeto)

Jesień - Осень (osjeń)

Pytanie o drogę i kierunki, podróż

Dojazd

Przepraszam panią/pana! - Извините, пожалуйста! (izwinicje pażałusta)

Jak mogę dostać się do Moskwy/centrum/skrzyżowania? - Как доехать до Москвы / центра / перекрестка? (Kak dajehac da Maskwy/centra/pjeriekrostka?)

Musicie jechać/iść ... - Вам надо ехать/идти ... (Wam nada jechac/idzci ...)

Gdzie w okolicy znajdę ...? - Где в этом районе я найти ... (Gdzje w etam rajonie ja najci ...)

Musicie skręcić w prawo, a następnie w lewo - Вам надо подвернуть направо, а потом направо (Wam nada padwiernuc naprawa, a patom naljewa)

Restauracja jest zaraz za rogiem - Ресторан сразу за углом (Rjestaran srazu za ugłam)

Czy będę musiał się przesiadać? - Мне буде надо отсаживаться? (Mnje budzje nada astażywasta?)

Będziesz musiał się przesiąść w ... - Вам буде надо отсаживаться в ... (Wam budzje nada astażywatsa w ...)

Kierunki

Prosto - прямо (prjama)

W lewo - налево (naljewa)

W prawo - направо (naprawa)

Północ - север (sjewier)

Południe - юг (jug)

Zachód - запад (zapad)

Wschód - восток (wastok)

Obiekty w mieście

Dworzec - вокзал (wakzał)

Poczta - почта (poćta)

Kino - кино (kino)

Restauracja - ресторан (rjestaran)

Kościół - костёл (kascjoł)

Cerkiew - церковь (cerikaw)

Szkoła - школа (szkoła)

Szpital - больница (balnica)

Muzeum - музей (muzej)

Park - парк (park)

Plac - площадь (płośadz)

Środki transportu

Samochód - машина (maszyna)

Autobus - автобус (awtobus)

Samolot - самолёт (samoljot)

Helikopter - вертолёт (wjertaljot)

Łódź - лодка (łodka)

Ciężarówka - грузовик (gruzowik)

Rower - велосипед (wjełasipjed)

Motocykl - мотоцикл (motocikl)

W banku

Bank - банк (bank)

Pieniądze - деньги (dzjengi)

Bankomat - банкомат (bankamat)

Transakcja - сделка (sdzjełka)

Konto bankowe - банковский счет (bankowskij sćot)

Karta kredytowa - кредитка (krieditka)

Transfer pieniędzy - трансфер (transfjer)

Chcę znać stan mojego konta - Я бы хотел узнать состояние своего счета

Chcę wpłacić pieniądze na moje konto - Я бы хотел внести депозит

Chcę wyjąć nieco pieniędzy z konta oszczędnościowego - Я бы хотел снять денег со сберегательного счета

W restauracji

Rosyjskie potrawy

  • Zupa solanka - солянка (saljanka)
  • Zupa szczi - щи (śi)
  • Zupa okroszka - окрошка (akroszka)
  • Pierożki pielmieni - пельмени (pielmieni)
  • Pierożki (bułeczki) - расстегай (rasstjećaj)
  • Bliny - Блины (bliny)
  • Placki ołady - Ола́дьи (aładi)

W sklepie