Morąg
| Morąg | |
| Herb | |
| |
| Flaga | |
| |
| Informacje | |
| Państwo | Polska |
| Ludność | 14 042 |
| Kod pocztowy | 14-300, 14-331 |
| Strona internetowa | |
Morąg – miasto w Polsce, w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ostródzkim, siedziba gminy Morąg, nad jeziorem Skiertąg i Rozlewiskiem Morąskim.
Charakterystyka[edytuj]
Położenie geograficzne: 53°55'05.3"N 19°55'47.7"E
W latach 1975-1998 miasto należało do województwa olsztyńskiego.
Historia[edytuj]
Teren Prus Górnych, zwany też Starymi Prusami, zamieszkiwany przez pruskie plemiona Pogezanów i Pomezanów, był pierwszą częścią Prus zajętych w XIII wieku przez Zakon krzyżacki wspierany przez książąt i rycerzy polskich, głównie z Mazowsza i Pomorza. Na mocy układu w Dzierzgoniu z 1249 roku tereny aż po rzekę Pasłękę stały się częścią Państwa zakonnego. Późniejszy rejon morąski podlegał komturom w Elblągu.
Około 1280 roku komturzy elbląscy rozpoczęli tu budowę drewnianej strażnicy, nad osuszonym później Jeziorem Morąskim. Zamek wzniesiono prawdopodobnie na miejscu dawnej pruskiej osady. Zamek ten stał się z czasem siedzibą urzędników Zakonu – wójtów.
W roku 1327 komtur elbląski Hermann von Öttingen w pobliżu zamku założył na prawie chełmińskim miasto Morąg. Nowe miasto otrzymało 108 łanów, a zasadźcą i pierwszym sołtysem został Piotr Sumpf (Peter von Sumpf). Miasto ulokowano w dogodnych warunkach terenowych, ułatwiających obronę. Od strony południowej dostępu broniło Jezioro Morąskie (obecnie Rozlewisko Morąskie), od zachodu – strumień zwany Młyńskim, od strony północnej znajdował się Staw Młyński, natomiast ze strony wschodniej wykopano dwa rowy wypełnione wodą. Na przełomie XIV i XV wieku miasto otoczono murami, w murach znajdowały się trzy bramy: ostródzka (wschodnia), pasłęcka (zachodnia). Miasto zbudowano na planie czworokąta. Od szczytu południowo-wschodniego stanął kościół parafialny pod wezwaniem św. Piotra i Pawła wraz z okazałą wieżą. Budowę kościoła zakończono w 1331, w 1370 drewnianą strażnicę przebudowano w murowaną twierdzę. Na środku rynku zbudowano ratusz (gotycki, najprawdopodobniej już w XV w.).
W 1410 Morąg został zajęty przez wojska Władysława Jagiełły, które spod Grunwaldu kierowały się na Malbork. W czasie wojny polsko-krzyżackiej(nazywanej „głodową”), w 1414 miasto zostało spalone. Od 1440 Morąg był członkiem antykrzyżackiego Związku Pruskiego. W 1454 Związek Pruski wypowiedział posłuszeństwo Zakonowi i poddał Prusy królowi polskiemu. Związkowcy opanowali zamek w Morągu przed 22 lutego 1454, a w czerwcu tego roku w Elblągu miasto złożyło hołd Kazimierzowi Jagiellończykowi. Jednak w 1461 miasto zajęte zostało przez wojska Zakonu.
Po wojnie trzynastoletniej, od 1466, miasto pozostało w Prusach Zakonnych, które stanowiły lenno Polski. W roku 1470 w Morągu (prawdopodobnie na morąskim zamku) zmarł wielki mistrz zakonu krzyżackiego Henryk VI Reuss von Plauen.
Po sekularyzacji w 1525 Morąg należał do Prus Książęcych, które do roku 1657 stanowiły lenno Polski. Znajdował się na terenie okręgu górnopruskiego (oberlandzkiego), który powstał z połączenia komturii elbląskiej, ostródzkiej i dzierzgońskiej. Po zniesieniu urzędu wójtów krzyżackich, od 1525, Morąg był siedzibą starosty książęcego (sprawował władzę administracyjną nad powiatami Morąg i Miłakowo). Zamek krzyżacki został wtedy częściowo rozebrany, a pozyskane w ten sposób materiały zostały wykorzystane do budowy pałacu Dohnów. Miasto przez następne stulecia należało do państwa pruskiego. W XVII w. w czasie przemarszu wojsk szwedzkich miasto poniosło znaczne straty. W 1656 żołnierze szwedzcy w celach rabunkowych rozbijali nawet trumny, grabiąc kosztowności i odzież ze zwłok. Także pożar z 1697 przyniósł zniszczenia, m.in. częściowo zniszczony został ratusz i zameczek Dohnów, w 1754 spłonęło Polskie Przedmieście. Odbudowa miasta zajęła około 50 lat. Do XVIII w. w Morągu i okolicach nabożeństwa były odprawiane w języku polskim. W latach 1758-1762 Morąg był okupowany przez wojska rosyjskie. W 1807 miasto zajęły wojska Napoleona, stacjonował tu marszałek Bernadotte, późniejszy król Szwecji jako Karol XIV Jan i Norwegii jako Karol III. Według legendy podczas ataku pruskiej konnicy uniknął schwytania chowając się w stogu siana. Prawdopodobnie w Morągu przebywał również generał Jan Henryk Dąbrowski. Wojska napoleońskie ponownie przeszły przez miasto w 1812. Wtedy też doszło do zatargu mieszczan z żołnierzami armii francuskiej (napoleoński marszałek pisemnie domagał się ukarania winnych mieszczan, grożąc zniszczeniem miasta). Pożary z lat 1822, 1848, 1858 i 1868 poczyniły mniejsze lub większe zniszczenia w Morągu. W 1832 po upadku powstania listopadowego w Morągu kwaterowało dwóch polskich oficerów, 36 podoficerów, 28 żołnierzy i lekarz wojskowy.
Od XVIII wieku miasto było siedzibą powiatu. W 1938 miasto zajmowało powierzchnię 7312 m.kw. W dniu 23 stycznia 1945 roku miasto zostało zdobyte przez 10 korpus pancerny Armii Czerwonej, jednak w wyniku walk zostało poważnie zniszczone śródmieście. Po II wojnie światowej w granicach Polski. W czasach Polski Ludowej wybudowano zakłady przemysłu spożywczego, drzewnego i fabrykę materiałów budowlanych, powstało kilkadziesiąt bloków mieszkalnych, osiedle domków jednorodzinnych, trzy szkoły podstawowe, stadion, . Do 1975 roku było siedzibą powiatu morąskiego.
Do końca II wojny światowej w mieście istniał zbór baptystyczny, który posiadał kościół przy Reibnitzweg 4 (obecnie: ul. Kajki 4)
W Morągu stacjonował 19 Dywizjon Rakiet Taktycznych oraz 16 Pomorsko-Warmińska Brygada Zmechanizowana, którą zlikwidowano z końcem 2008 r.
Od maja 2010 roku w mieście stacjonują amerykańscy żołnierze 5 batalionu wchodzącego w skład 7 pułku artylerii
Dojazd[edytuj]
Samolotem[edytuj]
Najbliższe porty lotnicze znajdują się w Bydgoszczy i w Gdańsku.
Pociągiem[edytuj]
W Morągu mieści się czynny dworzec kolejowy, do której przyjeżdżają pociągi z różnych polskich miast: Koszalina, Szczecina, Gdyni, Sopotu, Gdańska, Słupska, Tczewa, Olsztyna, Elbląga, Malborka, Ełku, Pasłęka, Białegostoku i Giżycka.
Samochodem[edytuj]
Przez miasto przechodzą drogi wojewódzkie nr: 519, 527, 528.
Odległości drogowe od innych miast:
Autobusem[edytuj]
Statkiem[edytuj]
Komunikacja[edytuj]
Warto zobaczyć[edytuj]
- Gotycki ratusz;
- Gotycki kościół śś. Piotra i Pawła z barokowo-rokokowym wyposażeniem;
- Renesansowy pałac Dohnów;
- Zamek krzyżacki;
- Domy i kamieniczki z XIX i początku XX w.;
- Mury obronne i baszty z 1717 r.;
- Kirkut – cmentarz dawnej morąskiej gminy żydowskiej, która rozwiązała się po dojściu Adolfa Hitlera do władzy;
- Park miejski;
- Cerkiew greckokatolicką św. Jerzego
- Cerkiew prawosławną św. Włodzimierza
- Trzy wieże ciśnień.
Najbliższe okolice[edytuj]
- Kwitajny, oddalone o 14 km, w nich ruiny zespołu pałacowo-parkowego i kościół Chrystusa Króla,
- Zajezierze, oddalone o 15 km, w nich gotycki kościół Wniebowzięcia NMP.
Praca[edytuj]
Nauka[edytuj]
Zakupy[edytuj]
Kawiarnie i restauracje[edytuj]
- Bar u Szefa,
- Pizzeria Ricco Gusto,
- Restauracja Park,
- Restauracja Stara Piekarnia,
- Pizzeria Imperium Rzymskie.
Imprezy[edytuj]
Noclegi[edytuj]
- 2-gwiazdkowy Hotel Elektor
- Ostoja Hotel
- 2-gwiazdkowy Hotel Irena
- Tailor Hotel