Wisła (miasto)

	Wisła;
	Wisła Plac Bogumiła Hoffa
	Herb
	Informacje
Państwo	Polska
Region	województwo śląskie
Powierzchnia	110,17 km²
Wysokość	430 m n.p.m.
Ludność	11 335
Nr kierunkowy	(+48) 33
Kod pocztowy	43-406
	Strona internetowa

Wisła (miasto)

Ewangelicki kościół pw. św. Piotra i Pawła w Wiśle

Wisła – miasto i gmina w Polsce, w województwie śląskim, w powiecie cieszyńskim, w Beskidzie Śląskim. Ośrodek wypoczynkowy, turystyczny, sportowy. Na terenie miasta swoje źródła ma największa polska rzeka o tej samej nazwie – Wisła. Ośrodek luteranizmu w Polsce.

Informacje

Współrzędne geograficzne: 49°38′50″N 18°52′03″E

Do 1954 r. miejscowość była siedzibą gminy Wisła. W latach 1975–1998 miasto administracyjnie należało do dawnego województwa bielskiego. Historycznie leży na Śląsku Cieszyńskim.

Według danych z 31 marca 2011 r. miasto miało 11 335 mieszkańców, powierzchnia miasta wynosiła 110,17 km², w tym użytki rolne 19% i użytki leśne: 74%. Gęstość zaludnienia wynosiła 102 osoby/km². Ze względu na swoją powierzchnię, Wisła jest miejscowością o największym obszarze na Śląsku Cieszyńskim (blisko 5% powierzchni regionu). Miasto stanowi 15,1% powierzchni powiatu cieszyńskiego.

Od 25 stycznia 1991 r. miasto podzielone jest na 7 jednostek pomocniczych – osiedli:

Centrum (nr 1)
Obłaziec (nr 2)
Jawornik (nr 3)
Głębce (nr 4)
Malinka (nr 5)
Czarne (nr 6)
Nowa Osada (nr 7)

Wisła położona jest w głębi Beskidu Śląskiego, na północy sąsiaduje z gminą Brenna i Ustroniem, na północnym-wschodzie ze Szczyrkiem, na wschodzie z gminą Lipowa, Radziechowy-Wieprz i Milówka, na południu z gminą Istebna, na zachodzie z Czechami.

Centrum Wisły położone jest na wysokości 430 m n.p.m. Otaczające je grzbiety wzgórz przewyższają doliny o 300 do 600 m.

Najwyższe wzniesienia: Barania Góra (1220 m n.p.m.) i Stożek Wielki (978 m n.p.m.).

Ze źródeł na Baraniej Górze wypływają potoki Czarna i Biała Wisełka, które po połączeniu się i przyjęciu wód potoku Malinka tworzą Wisłę – największą rzekę Polski. W 1843 r. źródła Wisły zwiedził Wincenty Pol – geograf i poeta w jednej osobie. Wycieczki tego typu stały się jeszcze bardziej popularne w drugiej połowie XIX w.

Historia

Od II połowy XIX w. Wisłę i okolice odwiedzali podróżnicy i potem letnicy. Przyczynił się do tego pochodzący z Radomia Bogumił Hoff. Ten współpracownik Oskara Kolberga, badacz kultury ludowej, odwiedził wieś w 1882 r. i zachwycony jej urokiem zaczął propagować jej walory w prasie i wśród przyjaciół. W 1885 r. wybudował pierwszą willę wypoczynkową „Warszawa”.

Potem do Wisły zawitał warszawski uczony, wynalazca, filozof i psycholog – dr hab. Julian Ochorowicz. Wybudował tam murowany pensjonat „Ochorowiczówka” istniejący do dnia dzisiejszego przy ul. Ochorowicza (na Dzielnicach). Prowadził tam praktykę psychologiczną. Potem wybudował kilka kolejnych drewnianych pensjonatów, np.: „Maja" i „Sokół" oraz „Placówka”. Mieszkał tu z przerwami do 1913 r., prowadząc m.in. swoje eksperymenty parapsychologiczne. W latach 1909 – 1912 mieszkała tu również Stanisława Tomczykówna – słynne „medium” Ochorowicza.

W lipcu 1896 r. do Juliana Ochorowicza prowadzącego praktykę psychologiczną, przybyła – na jeden dzień – Maria Konopnicka, która zatrzymała się wówczas nie rzucając podejrzeń w Jaworzu szukając niby pokoju na dłuższy pobyt. Prymitywne warunki, które tam panowały zniechęciły ją jednak, bo w liście do córki z 17 lipca pisała: „pierwsza rzecz, mimo wszystko, do Wisły, bo tania. I prawda, tania zupełnie, ale pokoiki zupełnie pod dachem, bez podbitek, tak że żywica od gorąca topnieje na belkach”.

Kilka lat później, zauroczona beskidzkim krajobrazem, Maria Konopnicka w 1902 r. zaakceptowała projekt ofiarowania jej przez naród polski domu właśnie w Wiśle. Jednak nie doszło do tego, bo willa „Ochorowiczówka”, którą planowano zakupić dla poetki, nie spełniła przyjętych wymagań.

W czerwcu i lipcu 1900 r. przebywał w Wiśle Bolesław Prus, który mieszkał w drewnianej willi, nazwanej na pamiątkę tego wydarzenia „Placówką”.

Jesienią 1901 r. mieszkał tu Władysław Reymont, który w willi „Placówce” lub „Jaskółce”) pisał fragmenty swoich "Chłopów".

Gospodarka

W XIX w. postępował upadek gospodarki pasterskiej w Beskidach. Wiązało się to m.in. z uruchomieniem pod koniec XVIII w. hut na terenie Śląska Cieszyńskiego (w Ustroniu i Trzyńcu), które potrzebowały do swej produkcji wielkich ilości drewna. Książę Albert Sasko-Cieszyński zapoczątkował nowy okres gospodarki leśnej w Beskidzie Śląskim. Rozpoczął ograniczanie dotychczasowych swobód góralskich. Stopniowo usuwano górali ze śródleśnych łąk a sprowadzona z Saksonii służba leśna rozpoczęła proces zalesiania, co w konsekwencji doprowadziło do całkowitego upadku pasterstwa. Dotrwało ono tylko w formie szczątkowej do połowy XX w.

Zwiedzanie

Wisła to miasto turystyczno–wypoczynkowe, w którym turyści mają zapewnione liczne atrakcje przy każdej pogodzie i o każdej porze roku – wystarczy wspomnieć o 150 km szlaków turystycznych, trasach dla rowerzystów, ponad 30 wyciągach narciarskich i wielu trasach zjazdowych. Ponad 11 000 miejsc noclegowych w hotelach, pensjonatach, kwaterach prywatnych i gospodarstwach agroturystycznych to gwarancja różnorodności oferty.

65% mieszkańców Wisły to ewangelicy, zatem ważny jest kościół ewangelicko–augsburski pw. Apostołów Piotra i Pawła (ul. 1 Maja 49), pochodzącego z lat 1833–1838. W kruchcie pod wieżą, wybudowaną w latach 60. XIX w., zebrano kolekcję starodruków protestanckich.

Niedaleko głównego wiślańskiego placu imienia Bogumiła Hoffa odkrywcy walorów turystycznych tej miejscowości istnieje budynek dawnej karczmy z 1794 r., który stanowi siedzibę Muzeum Beskidzkiego im. Andrzeja Podżorskiego (ul. Steltera 1, tel. 33 8552250. Wiślańskie muzeum ma cztery działy: etnograficzny, fotografii, historyczny i sztuki. Stałą wystawę stanowią eksponaty obrazujące podstawowe dziedziny życia, kultury i twórczości górali Beskidu Śląskiego, takie jak: pasterstwo, tkactwo, obróbka drewna, ciesielstwo, kowalstwo oraz obróbka wełny i lnu. Tuż obok znajduje się Galeria „U Niedźwiedzia” (ul. Stellera 2, tel. 33 8552250). Obecnie budynek galerii jest częścią Enklawy Budownictwa Drewnianego i siedzibą Stowarzyszenia „Grupy Twórców Wiślanie” Można w niej zobaczyć i kupić dzieła wiślańskich artystów.

W ośrodku „Zimowit” znajduje się Muzeum Narciarstwa (ul. Wodna 3, tel. 338551519 www.zimowit.eu) w którym zgromadzono kolekcję sprzętu narciarskiego, m.in. nart z końca XIX w., są tutaj przechowywane również narty Adama Małysza, na których zdobył mistrzostwo Polski. Kolejna pamiątkę związaną z naszym narodowym skoczkiem zobaczyć można w hollu Domu Zdrojowego przy pl. Hoffa 3. Figura Adama Małysza z białej czekolady o wysokości 2,5 m i masie 180 kg jest dziełem Stowarzyszenia Cukierników RP, którzy wykonali ją w 2001 r. W 2007 r. figura przeszła gruntowną renowację przeprowadzoną przez firmę E. Wedel, w trakcie której dodano również czwartą kryształową kulę.

Z kolei przy ul. 1 Maja 48a znajduje się Galeria „Sportowe Trofea Adama Małysza” (ul. 1 Maja 48a, tel. 517567660), gdzie są prezentowane puchary, medale, kryształowe kule, sprzęt sportowy oraz wiele innych pamiątek związanych ze sportową karierą Adama Małysza.

W obiekcie „Agawa” w centrum Wisły znajduje się Muzeum Spadochroniarstwa (ul. Przylesie 1a, tel. 33 8551353, wstęp bezpłatny, godziny otwarcia po uzgodnieniu telefonicznym). Można tu znaleźć pamiątki związane z polskim cywilnym i wojskowym spadochroniarstwem począwszy od II RP po czasy współczesne, m.in.: mundury, wyposażenie, odznaki rozpoznawcze, dokumenty, zdjęcia, a także bogatą kolekcję orłów i oznak rozpoznawczych noszonych przez wszystkie formacje mundurowe od czasów II wojny światowej.

Zameczek Habsburgów

Również w centrum Wisły, niedaleko dworca PKS znajduje się Zameczek Habsburgów (ul. Lipowa 4a, tel. 33 8553560) – drewniany, tyrolski budynek na Przysłopiu pod Baranią Górą zbudowany w latach 1897–1898 jako pałacyk myśliwski służący rodzinie cesarskiej w trakcie polowań na głuszce. Zameczek w latach 1925–1979 pełnił funkcję schroniska górskiego. W 1986 r. budynek przeniesiono do Centrum Wisły, gdzie znajduje się do dzisiaj i jest siedzibą Oddziału PTTK „Wisła” z Punktem Informacji Turystycznej. Można tu również zobaczyć stałą wystawę „Głuszec w Lasach Beskidu Śląskiego” oraz odpocząć w restauracji „Inna Epoka”.

Idąc dalej ulicą Lipową, dochodzimy do kościoła rzymskokatolickiego pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (ul. Lipowa 7). Z uwagi na coraz większą liczbę turystów w 1970 r. przeprowadzono rozbudowę kościoła.

Na amatorów górskich wędrówek czeka 150 km oznakowanych szlaków turystycznych i tras spacerowych. Warto wybrać się np. na Baranią Górę, drugi co do wysokości szczyt polskiej części Śląska Cieszyńskiego. Znajduje się tam wieża widokowa, z której rozciąga się wspaniała panorama Beskidów, a przy dobrej widoczności można również zobaczyć Tatry.

Wzdłuż Czarnej i Białej Wisełki biegnie ścieżka dydaktyczno–przyrodnicza, prowadząca na Baranią Górę. Warto również poznać rezerwat Barania Góra, utworzony w celu zachowania w stanie naturalnym obszaru źródliskowego rzeki Wisły i górskiego lasu mieszanego i zobaczyć „Rezerwat Wisła”, chroniący pstrąga potokowego i jego naturalne środowisko.

Wisła Czarne

Jedną z największych atrakcji Wisły jest Rezydencja Prezydenta RP „Zamek” (ul. Zameczek 1, tel. 33 8546500, www.zamekwisla.pl). W 1907 r. na Zadnim Groniu na polecenie arcyksięcia cieszyńskiego Fryderyka wybudowano modrzewiowy pałacyk myśliwski Habsburgów, a powyżej niego w 1909 r. drewniany kościółek. Po upadku monarchii austro–węgierskiej zameczek Habsburgów opustoszał. W 1927 r. z inicjatywy Wojewody Śląskiego Michała Grażyńskiego został wyremontowany z zamiarem przekazania do dyspozycji prezydentowi RP Ignacemu Mościckiemu. Jednakże tuż po zakończeniu remontu, w nocy z 23 na 24 grudnia, pałacyk doszczętnie spłonął. W latach 1929–1930 wybudowano nowy obiekt według projektu Adolfa Szyszko–Bohusza i w miejscu spalonego budynku stanął Zamek Dolny, a 200 m powyżej – Zamek Górny. Prezydent Ignacy Mościcki po raz pierwszy odwiedził zamek w Wiśle w styczniu 1931 r. i od tego czasu chętnie zapraszał do Wisły znakomitych gości, m.in. księcia Kentu i śpiewaka operowego Jana Kiepurę. W latach okupacji hitlerowskiej zamek został zamieniony w ośrodek reprezentacyjny i wypoczynkowy dla oficerów i urzędników III Rzeszy. W 1945 r. zamek na powrót stał się rezydencją głowy państwa polskiego, potem – w latach 80. XX w. był ośrodkiem wypoczynkowym dla górników obecnej kopalni „Pniówek”, a następnie został przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego na powrót przejęty w użytkowanie prezydentów RP. Z jego inicjatywy przeprowadzono kapitalny remont, odtworzono wszystkie wnętrza reprezentacyjne zamku, odrestaurowano barwne polichromie autorstwa Andrzeja Pronaszki i odnowiono wszystkie zachowane meble i elementy oświetlenia.

Rezydencja Prezydenta

Aktualnie na Rezydencję Prezydentów RP Zamek w Wiśle – Narodowy Zespół Zabytkowy składają się: Zamek Górny – historyczna rezydencja Prezydenta RP Ignacego Mościckiego, drewniana zabytkowa kaplica z 1909 r. pw. św. Jadwigi Śląskiej i Zamek Dolny z Gajówką udostępniony turystom jako obiekt noclegowy.

Jezioro Czerniańskie

Jezioro Czerniańskie to sztuczny zbiornik wodny powstały w latach 1968–1973, w celu zapewnienia wody pitnej dla masowo powstających ośrodków wczasowych. To w tym jeziorze łączą się potoki Białej i Czarnej Wisełki. Tama o wysokości 30 m oprócz swoich funkcji użytkowych stanowi również atrakcję turystyczną, pełniąc rolę spacerowego deptaka.

Wisła Głębce

Z kolei w Wiśle Głębce ciekawostkę stanowi znajdujący się u wylotu Doliny Łabajów siedmioprzęsłowy wiadukt kolejowy o długości 122 m i wysokości do 25 m, który powstał w latach 1931–1933 i jest nadal użytkowany.

Wisła Malinka

Atrakcją, którą koniecznie należy tu zobaczyć, jest Skocznia narciarska im. Adama Małysza. Skocznia powstała w 1933 r. i była kilka razy modernizowana. Za sprawą naszego mistrza skoków narciarskich Adama Małysza i ówczesnego prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego w 2004 r. rozpoczęto jej kolejną modernizację do wielkości HS-134 m i punktu konstrukcyjnego K-120. „Nowa” skocznia została oddana do użytku 27 września 2008 r. i nadano jej imię Adama Małysza. Uroczystość ta została połączona z pierwszymi zawodami na skoczni – Letnimi Mistrzostwami Polski w Skokach Narciarskich i Kombinacji Norweskiej. Skocznia - baza treningowa dla młodych skoczków - jest symbolem podziękowania dla Adama Małysza za jego sportowe osiągnięcia.

Informacje praktyczne

Numer alarmowy grupy Beskidzkiej GOPR, 33 8296900, 601100300 lub 33 985
Punkt Informacji Turystycznej „i” (Wiślańskie Centrum Informacji Turystycznej), pl. Hoffa 3, tel. 33 8553456, wisla@slaskie.travel
Punkt Informacji Turystycznej „i” (Oddział PTTK w Wiśle), ul. Lipowa 4a, tel. 33 8553560, pttkwisla@slaskie.travel
Centrum Rezerwacji Noclegów „Wistour”, ul. Wodna, tel. 664035984

Sport i rekreacja

Turyści przybywający do Wisły mogą wędrować po szlakach pieszych o długości kilkadziesiąt kilometrów, mogą korzystać zimą z 21 wyciągów narciarskich (w tym 6 krzesełkowych) i z 20 km narciarskich tras zjazdowych. Sportowcy, np. kadra polskich piłkarzy, wykorzystują Ośrodek Przygotowań Olimpijskich oraz miejscowe skocznie.

Narciarstwo

Ośrodek skoków narciarskich. Na jej obszarze znajdują się dwie skocznie:

Kompleks skoczni narciarskich "Centrum" w Wiśle
Skocznia narciarska w Wiśle Malince – oddana do użytku we wrześniu 2008 r.;

Podczas IX Zimowego Europejskiego Festiwalu Młodzieży "Śląsk-Beskidy 2009" (15–20 lutego 2009 r.) odbywały się zawody w biegach narciarskich i biathlonie, tu też odbyła się ceremonia zamknięcia.

W Wiśle i jej bliskich okolicach znajduje się 5 większych ośrodków narciarskich:

Stacja Narciarska Cieńków
Wyciągi Narciarskie Klepki w Malince (Wisła)
Ośrodek Narciarski Nowa Osada
w:Stacja Narciarska Soszów w Wiśle
Ośrodek Narciarski Stożek.

Piesze szlaki turystyczne

czarny: Rozstaje nad Istebną Pietraszonką - Karolówka (łącznik); dł.: 2 km, czas: 30 min,
czarny: Wisła Jawornik – Przełęcz Beskidek; dł.: 2 km, czas: 45 min,
czarny: Wisła Głębce PKP – Wisła Nowa Osada; dł.: 4,5 km, czas: 1 h,
czarny: Wisła Czarne - Dolina Czarnej Wisełki (łącznik); dł.: 5,5 km, czas: 1 h 15 min,
czarny: Wisła Gościejów - Wyrch Gościejów; dł.: 4 km, czas: 1 h 30 min,
zielony: Wisła Głębce (stacja kolejowa) PKP - Łabajów Stożek

i inne

żółty Wisła Dziechcinka PKP – Stożek – Kiczory; dł.: 8,5 km, czas: 3 h,

i inne

niebieski Wisła Uzdrowisko PKP – Wisła Jawornik – Schronisko Soszów; dł.: 7,5 km, czas: 2 h 15 min,
niebieski Wisła Dziechcinka PKP – os. Kobyla; dł.: 6,5 km, czas: 2 h,

i inne odcinki szlaku „niebieskiego”

czerwony Czantoria Wielka - Soszów - Stożek - Kubalonka - Przysłop - Barania Góra - Magurka Wiślańska; dł.: 33 km, czas 9 h,

Trasy rowerowe

Przez miasto przechodzą następujące trasy rowerowe:

niebieski szlak rowerowy Wiślana Trasa Rowerowa
czerwony szlak rowerowy Czerwona trasa rowerowa nr 24 (Pętla rowerowa [Euroregion Śląsk Cieszyński|Euroregionu Śląsk Cieszyński]])
czerwony szlak rowerowy – Główny Karpacki Szlak Rowerowy (621 km)
Międzynarodowa Trasa Rowerowa Central European Green-ways

Inne atrakcje

Xtraining, ul. Sztwiertni 1, tel. 33 8553393, 662681680, www.xtraining.pl
BC Cross, ul. Fiedorowska 5, tel. 33 8553620, 516168045, www.bccross.pl
Abstractive, ul. Spacerowa 6, tel. 338552072, 511654260, www.abstractive.pl
DT Sport, ul. Wyzwolenia 106, tel. 602796743, www.dtsport.pl
Skizy, ul. Malinka 8, tel. 504285599, www.skizy.pl
Orfroad: Bukowa Dolina, ul. Bukowa 16b, tel. 607983743, www.offroad-wisla.pl
Parki linowy Przygoda Park, ul. Kolejowa, tel. 602120429, 509547094,

www.przygodapark.com;

Park linowy Pasieki, kontakt: BC Cross, ul. Fiedorowska 5, tel. 33 8553620, 516168045 www.bccross.pl

Imprezy cykliczne

Wśród imprez wiślańskich, których nie można przegapić będąc wtedy w Wiśle należy wymienić:

Tydzień Kultury Beskidzkiej,
FIS Grand Prix w skokach narciarskich,
Dni Wisły,
Dożynki i Święto Miodu,
Piknik Country „Wiślaczek Country”,
Letni Festiwal Tańca Piotra Galińskiego,
Koncert Orkiestr Dętych,
Lato z Filharmonią,
Międzynarodowy Konkurs Muzyki i Pieśni im. Stanisława Hadyny,
Konkurs na „Najlepsze Beskidzkie Krepliki”,
Wisła za połowę i inne.

Zakwaterowanie

Hotel „Gołębiewski”****, al. ks. bp. Bursche 3, tel. 33 8554500, www.golebiewski.pl
Hotel „Stok”****, ul. Jawornik 52A, tel 33 8564100, www.hotelstok.pl
Hotel „Gawra”***, ul. Górnośląska 44, tel. 33 8552392, www.hotelgawra.pl
Agroturystyka „Maria i Natasza”, ul. Wyzwolenia 46, tel. 33 8552884, www.mariainatasza.pl
Ośrodek „Karina”, ul. Bukowa 16b, tel. 33 8552470, www.karina.wisla.pl
Apartamenty Szuflandia, Wańkowska 15 A, tel. 536 200 215,www.szuflandia.wisla.pl

Wyżywienie

„Gorolsko Izba”, ul. Wyzwolenia 33, tel. 33 8552918, www.gorolskoizba.wisla.pl
Karczma „Chata Olimpijczyka Jasia i Helenki”, al. ks. bp. Bursche 33, tel. 33 85517: www.olimpijczyk.wisla.pl
„Stara Karczma”, ul. Stellera 2A, tel. 33 8552105, www.starakarczma.jurgast.pl